صدای تعلیق می​آید

سریال «آینه عبرت» به کارگردانی محسن شاه‌محمدی یکی از اولین سریال‌های پلیسی تلویزیون محسوب می‌شود که به اعتیاد و مواد مخدر می‌پرداخت و تاثیرات منفی فردی و اجتماعی این پدیده شوم و تلاش پلیس برای مقابله با آن را بخوبی به نمایش در‌آورد. شخصیت‌های معروف این سریال علی و آتقی بودند که این نقش‌ها را به‌ ترتیب محمود دینی و جواد گلپایگانی ایفا کردند. سریال «مزد ترس» ساخته حمید تمجیدی از کارهای پلیسی خوش ساخت اواخر دهه 60 بود که با بازی عبدالرضا اکبری و حسین فخر ساخته شد و آنقدر پربیننده بود که دارای قسمت دوم هم شد یا سریال «شلیک نهایی» به کارگردانی محسن شاه‌محمدی که سال 73 موضوع پرونده‌های جنایی را مورد بررسی قرار داد.

«کارآگاه علوی» به نویسندگی و کارگردانی حسن هدایت با بازی احمد نجفی در نقش کارآگاه از دیگر کارهای پلیسی خوش‌ساختی بود که ادامه‌دار شد و «سرنخ» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی کیومرث پوراحمد در سال 75 به‌عنوان یکی از متفاوت‌ترین و ایرانی‌ترین کارهای پلیسی و معمایی به نمایش درآمد. پلیس جوان، پرواز در حباب و دیوار (سیروس مقدم)، کلانتر 1 و دو و گارد ساحلی (محسن شاه‌محمدی)، خواب و بیدار، حس سوم، بی‌صدا فریاد کن و ساختمان 85 (مهدی فخیم‌زاده)، کارآگاهان (حمید لبخنده)، هوش سیاه 1 و 2 (مسعود آب‌پرور)، مثل شیشه (جواد مزد‌آبادی) و
سقوط آزاد (علیرضا امینی) هرکدام به ترتیب به موضوعاتی همچون قاچاق اعضای بدن و باندهای تبهکار و مافیایی، داستان‌هایی واقعی از پرونده‌های پلیس آگاهی، پلیس آب‌های آزاد ایران، ورود مواد مخدر جدید و تهدید جوانان با مصرف این مواد، جرائم رایانه‌ای و جنگ نرم دشمنان کشورمان در فضای سایبری، تقابل پلیس با گروه‌های تجارت موادمخدر صنعتی، عملیات‌ دشوار و جانفرسای پلیس در تقابل با مافیاها و باندهای ضدانسانی وابسته به خارج از کشور، پرونده‌های قتل و جرم‌های سنگین پرداخته‌اند.

***

مجموعه «ماتادور» به کارگردانی فرهاد نجفی و تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی که از ششم مهر روی آنتن شبکه یک رفته، مجموعه‌ای جدید در ژانر پلیسی است. ماتادور که اولین سریال کارگردانش محسوب می‌شود، براساس طرحی از دکتر سعید منتظرالمهدی توسط آرش قادری نگاشته شده است. این سریال درباره یک مقام اروپایی است که برای شرکت در کنفرانسی درباره انرژی اتمی به ایران می‌آید. گروهی از تروریست‌ها شامل یک زن و دو مرد که در زمینه ایجاد فضای ناامن و رعب و وحشت در کشورهای در حال توسعه فعالیت دارند، برای برهم زدن این کنفرانس و قتل این مقام اروپایی یک رشته عملیات تروریستی را طراحی و اجرا می‌کنند.

سریال ماتادور در واقع از زاویه‌ا‌ی متفاوت، اتفاقات پلیسی جامعه و نوع جدیدی از خلافکاری‌ها را روایت می‌کند و بیشتر برای بالا بردن سطح آگاهی مردم ساخته‌ شده است. این مجموعه تلویزیونی کاری کاملا متفاوت است، چراکه هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ فیلمنامه نگاه متفاوتی دارد و حتی نوع بازیگران و لباس پوشیدن آنها نیز فرق دارد. شاید بتوان گفت ماتادور یک سریال جهتدار نیست، بلکه حرفی برای گفتن دارد و اولین بار است که شخصیت‌های پلیس نه به‌صورت انسان‌های بی‌عیب و قوی بلکه با همه ویژگی‌های انسانی در موقعیت کاری خود تعریف شده‌اند.

پوریا پورسرخ در این سریال نقش پلیسی به نام رضا را دارد که جوانی درونگرا و کم‌حرف است. او بیشتر از آن‌که حرف بزند، عمل می‌کند و حتی گاهی تند و عصبی به نظر می‌رسد، در صورتی که بشدت احساساتی است علاقه‌اش به حفاظت از کودکان و توجهش به مردم قابل اعتناست. او که یکی از بازیگران رزمی‌کار است، گزینه مناسبی برای ایفای این نقش به نظر می‌رسد. پولاد کیمیایی در نقش پلیس دیگری به نام محمدامین، جوان متفکری است که همه اقداماتش برنامه‌ریزی دارد و براساس نقشه‌های فکر شده است. او بشدت جاه‌طلب و جسور است و دوست دارد در شغلش پیشرفت کند. گریم متفاوت او، کمک شایانی به باورپذیری نقش کرده است. مجید واشقانی، دیگر عضو این گروه پلیس به نام احسان، متخصص کارهای رایانه‌ای است. در نگاه اول، نقش او شبیه چیزی است که بتازگی در سریال هوش سیاه 2 از او دیدیم، اما اینجا او تا حدودی بامزگی هم دارد و به نوعی نمک کار محسوب می‌شود. سام درخشانی پلیس بعدی است که مسیح نام دارد و در کار خنثی‌سازی بمب فعالیت می‌کند. مجید مشیری در نقش سرهنگ کیایی مافوق این ماموران و هدایت‌الله سجادی نقش سردار را دارد. شقایق فراهانی در نقش مسئول هماهنگ‌کننده برنامه‌های گروه تروریستی به نام حانا، تیرداد کیایی در نقش فرهاد، مغز اجرایی گروه خلافکار که اجرای بخش عملیاتی را به عهده دارد و علیرام نورایی در نقش ماتادور، قاتلی است که توسط گروه تروریستی برای انجام عملیات در ایران اجیر شده است. حانا و فرهاد در یونان ساکن هستند و برای اجرای هر عملیات خرابکارانه در هر کشوری، از افراد جانی تبعه همان کشور استفاده می‌کنند. لیندا کیانی در نقش سمیرا پاکزاد، دختر جوانی است که در سفارت بلژیک کار می‌کند و روابط عمومی و هماهنگی را به عهده دارد که طبق اتفاقاتی درگیر پرونده ماتادور می‌شود.

***

سریال ماتادور در هر قسمت به اندازه‌ یک پروژه سینمایی هزینه برده است و می‌توان گفت برای آن چیزی حدود دو برابر میانگین یک سریال، اعتبار مالی گذاشته شده است چرا که بالای 80 لوکیشن، از ایستگاه راه آهن و بیابان‌های ساوه تا نقاط مختلفی در تهران و جاده‌های بین شهری دارد. همچنین برای تصویربرداری صحنه‌‌های این سریال علاوه بر ایران، بخش‌هایی را نیز در ترکیه و قبرس با بازیگران خارجی گرفته‌اند. با وجود این، اگرچه می‌توان این مجموعه را به دلیل استفاده از حداکثر بودجه و جلوه‌های ویژه و کستینگ، یکی از کامل‌ترین مجموعه‌هایی که در این سال‌ها تولید شده، به شمار آورد، اما بی شک بی عیب‌ترین نخواهد بود.

بزرگ‌ترین ایراد این سریال در قصه‌پردازی، فیلمنامه و کارگردانی آن است. گاهی تکنولوژی معبری برای رسیدن به نتیجه بهتر و چشمگیرتر است، اما اگر به واسطه آن یا با تکیه بیش از حد بر آن، دیگر عناصر سازنده فیلم به حاشیه رانده شود، می‌تواند مانع از یک بهره‌برداری همه‌جانبه شود. ماتادور اگرچه سوژه مناسبی را دنبال می‌کند و از ایده خوبی برخوردار است، اما در قصه‌گویی کوتاهی می‌کند و مدام آن را به تعویق می‌اندازد. درست مثل داستان‌نویسی که با توصیف‌های جزئی و زبان‌پردازی به غایت، از بیان قصه اصلی غفلت می‌کند. شاید چنین به نظر برسد که به تعویق انداختن داستان، تعلیق ایجاد می‌کند، اما واقعیت این است که تعلیق از دل قصه برمی‌آید و با به تعویق انداختن ماجرا به وجود نمی‌آید. متاسفانه این معضل نه‌تنها در نگارش فیلمنامه که به شکلی متفاوت در کارگردانی این سریال هم دیده می‌شود.

بار عمده تعلیق و هیجان که از اصلی‌ترین عناصر ژانر پلیسی ـ اکشن است، در این مجموعه بیشتر از طریق موسیقی بر فضا حاکم می‌شود تا از طریق اوج و فرودهای داستانی و رفتار کاراکترها. به همین دلیل بیننده بیشتر از این‌که اکشن ببیند، در سکانس‌های طولانی شوی اکشن می‌بیند که چشم و ذهن او را خسته می‌کند. همچنین استفاده بی‌دلیل از زوایای نامتعارف در فیلمبرداری این سریال، همچون نماهایی از زیر قطار در حال عبور و از این‌گونه‌ها، جایگزینی غلط برای اتفاقات پرهیجان و رفتارهایی است که می‌تواند لازمه یک سریال اکشن باشد.

مریم رها