آبشار خون در قطب جنوب

کل این صفحه یخچالی را به نام کاشف آن، صفحه یخچالی تیلور نامگذاری کرده‌اند. صفحه مذکور در محل بخصوصی دچار شکستگی شده و درست از همین منفذ جویی به رنگ قرمز گلگون به سوی دریاچه بونی روان است.

دریاچه بونی واقع در قطب جنوب نوعی دریاچه نمکی است که همیشه پوششی از یخ روی آن را گرفته است.

روایت‌های ضد و نقیض

تاکنون پنج روایت گوناگون برای علت تشکیل این مجموعه ارائه شده که البته همه آنها به لحاظ علمی رد شده است. در وهله نخست زمین‌شناسان تصور می‌کردند این رنگ ناشی از جلبک‌هاست، اما این نظریه امروز رد شده است.

در حال حاضر دانشمندان سرمنشأ این رنگ قرمز را در میکروب‌هایی می‌دانند که تنها منبع تغذیه‌شان سولفور و آهن موجود در آب‌های یخچالی فاقد اکسیژن است.

محققان می‌گویند این میکروب‌ها حدود دو میلیون سال در سطح زیرین یخ به دام افتاده و سپس مجالی برای خودنمایی پیدا کرد‌ه‌اند. دریاچه‌ای زیرزمینی در نزدیکی توده یخچالی تیلور کشف شده که توسط لایه‌ای از یخ به ضخامت 400 متر پوشیده شده است.

این دریاچه درست در پایانه صفحه یخچالی به بیرون نشت می‌کند و رسوبات نارنجی رنگ خود را در معرض هوا قرار می‌دهد.

رسوبات نارنجی رنگ و آب غنی از آهن در تماس مستقیم با هوا جلوه‌ای بی‌بدیل از رنگ قرمز را در معرض نمایش بینندگان قرار می‌دهند.

تاریخچه‌ای باور نکردنی

تحقیقات نشان می‌دهد این دریاچه زیریخی احتمالا جزئی از دریای قدیمی و باستانی فجورد بوده که حدود یک‌و‌نیم تا دو میلیون سال پیش در دل صفحه یخچالی تیلور به دام افتاده و عملا هیچ راهی هم به بیرون نیافته است.

آبشار خون تنها راه فراری است که آب این دریاچه زیرزمینی برای خروج پیدا کرده و همین منفذ توانسته برای محققان این امکان را فراهم سازد که بدون حفاری و انتقال آلودگی به یک دریاچه زیریخی بتوانند آن را مورد بررسی قرار دهند.

یک زمین‌شناس متخصص در علوم میکروبیولوژی به نام جیل میکوکی پس از جمع‌آوری نمونه‌های گوناگونی از این آبشار ظرف مدت شش سال توانست نظریات نسبتا قابل قبولی ارائه کند.

آزمایش‌های متعدد این زمین‌شناس نشان داد همه نمونه‌های برداشت شده بدون اکسیژن بوده و به جای آن حاوی حداقل 17 نوع مختلف از میکروارگانیسم‌ها هستند. اما باز هم این پرسش مطرح است که این موجودات چگونه توانسته‌اند چنین مدت زمان طولانی را بدون نور و اکسیژن دوام بیاورند؟

کلیدهای حل معما

پروفسور میکوکی و تیم همکارش سه سرنخ مختلف برای حل این معما ارائه کرده‌اند. نخست این‌که آنالیز ژنتیکی نشان می‌دهد این میکروارگانیسم‌ها ارتباط خویشاوندی نزدیکی با سایر میکروارگانیسم‌های شناخته شده‌ای که به جای اکسیژن از سولفات استفاده می‌کنند، دارند.

دوم این‌که آنالیز ایزوتوپی مولکول‌های سولفات اکسیژن نشان می‌دهد این میکروب‌ها به اشکال گوناگونی سولفات را تغییر داده‌اند و به صورت مستقیم از آن برای تنفس استفاده نکرده‌اند.

مورد سوم این‌که نمونه‌های آبی غنی از فروش‌ آهن محلول هستند و این امر تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که ارگانیسم‌ها توانسته باشند آهن فریک را که یک ترکیب غیرحلال است به شکل فروس محلول درآورند.

بهترین توضیح برای همه سرنخ‌هایی که ارائه شد این است که ارگانیسم‌ها از سولفات به عنوان یک کاتالیزور استفاده کرده باشند تا بتوانند در نهایت با آهن فریک تنفس کنند.

این متابولیزم می‌تواند بخوبی محدودیت‌هایی را که آنها ظرف سالیان سال داشته‌اند، توجیه کند. یافته‌های آزمایشگاهی چنین مساله‌ای را مورد تائید قرار می‌دهد، اما واقعیت این است که چنین موردی تاکنون در طبیعت مشاهده نشده است. ‌

این منطقه وسیع که از آن با عنوان دره‌های خشک مک‌موردو یاد می‌شود، مجموعه‌ای از دره‌های موازی هم است که در حدفاصل دریای راس و صفحه یخچالی شرقی قطب جنوب واقع شده‌اند. نکته قابل توجه در این تصویر، برف اندک و ناچیزی است که روی سطح دیده می‌شود.

در این دره‌های خشک، سطح قابل توجهی از زمین پوشیده از یخ است. اما جالب اینجاست که این سطوح از نظر شیمیایی کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.

زمین‌شناسانی که روی قطب جنوب تحقیق می‌کنند، تلاش دارند نحوه تشکیل و تکامل هر یک از این دریاچه‌ها را در طول دوره‌های مختلف زمین‌شناسی با دقت بیشتری مورد مطالعه قرار دهند شاید که ناگفته‌های زیادی از آبشار خون نیز کشف شود.

منبع: earthsky 
مترجم: فرناز حیدری