جام جم آنلاین گزارش میدهد
حتی با وجود تنوع و سلیقههای مختلف مربیگری، چرخه مربیان لیگ برتری بارها مورد انتقاد کارشناسان و صاحبنظران قرار گرفته است؛ چرا که کارشناسان و منتقدان اعتقاد دارند برخی از مربیان شایسته مربیگری در لیگ برتر نیستند، چون دانش مربیگری ندارند، تاکتیک خاصی را اعمال نمیکنند، مولفههای فوتبال حرفهای را درک نمیکنند، وابسته به چند مهره خاص هستند، وظایف خود را گاه کاملا فراموش میکنند و ضعفهای پرشمار فنی در کار خود دارند که آنها را واجد شرایط مربیگری در لیگ برتر نمیکند؛ اما به هر حال آنها در فوتبال برتر کشور حضور دارند و به کار خود ادامه میدهند. اگر از تیم خود کنار گذاشته شوند خیلی طول نمیکشد که به واسطه تجربه بالای خود به فوتبال برمیگردند. اما این ویژگیها که مربیان را به بهترین شکل واجد شرایط مربیگری در لیگ برتر میکند چه هستند؟
گمشدهای به نام مدیریت بحران
دانش فنی بالا یکی از مهمترین معیارهایی است که یک مربی باید از آن بهرهمند باشد. برنامههای دانشافزایی مربیان ایرانی در سالهای اخیر سرعت بیشتری به خود گرفت و این روند نیز اکنون در حال طیشدن است. با وجود همه تلاشها، توانایی نداشتن و مهارت برخی مربیان در هدایت و کنترل تیمها به وضوح مشاهده میشود. اکبر میثاقیان، مربی آلومینیوم هرمزگان بندرعباس که البته اواسط فصل به کار خود در این تیم پایان داد با بیان اینکه دانش فنی بالای مربیان تنها شرط موفقیت در لیگ برتر نیست به جامجم گفت: هرگز نمیگویم که آقای فلانی شایسته مربیگری در لیگ برتر نیست یا اینکه باید در دستههای پایینتر مربیگری کند، اما به هر حال به عنوان یک مربی با تجربه تعریفهای خودم را برای مربی در لیگ برتر دارم. وی افزود: یک مربی باید دانش قابل قبولی داشته و در کنار آن نیز از تجربه بالایی برخوردار باشد، اما استقامت در برابر سختیها هم بخش مهم دیگر اصول مربیگری است، اگر یک مربی نتواند در شرایط سخت تیمش را از آب و گل دربیاورد، در زمانهایی که تیمش خوب نتیجه میگیرد در حفظ این شرایط خوب نیز موفق نخواهد بود. این بسیار مهم است که یک سرمربی بتواند در لحظههای بحرانی راه بازگشتی به شرایط عادی پیدا کند، اما در فوتبال ایران بسیاری از مربیان توانایی مدیریتکردن تیم در لحظات سخت را ندارند. کنترل بحران و مدیریت آن یکی از مهمترین ملزومات مربیگری در فوتبال است که تعدادی از مربیان لیگ برتری از داشتن آن بیبهره هستند. فرکی از معدود مربیانی است که تیمش را در سختترین شرایط بالا میکشد و به نتیجه میرساند، اما بجز او و چند مربی انگشتشمار دیگر، مربی دیگری را نمیشناسم که در فوتبال ایران توانایی بازگرداندن تیمش به حالت عادی را داشته باشد.
فرهنگ و بینشهای متفاوت برای انتخاب مربی
جعفر کاشانی، پیشکسوت پرسپولیس در رابطه با این موضوع به جامجم گفت: در فوتبال ایران و بخصوص لیگ برتر، اصولا معیارهای از پیش تعیینشدهای برای انتخاب مربیان وجود ندارد؛ به همین دلیل نمیتوان گفت کدام مربی در فوتبال ایران تمام ویژگیهای لازم برای مربیگری را داراست.
کاشانی افزود: نحوه کار و عملکرد یک مربی در لیگ برتر بازتاب کاملی از فرهنگ و بینش کسی است که او را به عنوان سرمربی انتخاب میکند. بسیار طبیعی است سلیقهها در انتخاب مربی کاملا متفاوت باشد، البته تجربه و آنچه ما در لیگ برتر مشاهده کردیم، نشان میدهد بسیاری از این سلیقهها ارتباطی با تواناییهای یک فرد برای مربیگری در لیگ برتر ندارد. این پیشکسوت فوتبال گفت: در فوتبال ما همه چیز با یکدیگر در تطابق کامل است، وقتی ما در فوتبالمان به معنای واقعی باشگاه نداریم، چطور میتوان انتظار داشت یک مربی تمامی ویژگیهای لازم برای مربیگری در لیگ برتر را داشته باشد. مربیان با توجه به کیفیت کنونی فوتبال ایران چندان خوب و سطح بالا نیستند و این ضعف به فرهنگ تیمداری مدیران برمیگردد.
تفاوت مهارتهای ذاتی و اکتسابی
مهارتهای فردی یک مربی برای مربیگری در لیگ برتر مهمترین معیار به شمار میرود، مهارتهایی همچون ارتباط درست با بازیکن، فن بیان در زمینه انتقال اطلاعات و راهنماییها به اعضای تیم، آگاهی در زمینههای روانشناسی، قدرت تصمیمگیری و مدیریت بحران و... که ارتباطی با آموزشهای آکادمیک مربیگری ندارد.
امیر حاجرضایی، کارشناس فوتبال هم با بیان اینکه بخشی از پروسه تبدیلشدن به یک مربی خوب در دست خود مربی نیست، به جامجم گفت: بخشی از مهارتهای یک مربی در فوتبال اکتسابی است، به این ترتیب که او برای گرفتن مجوز مربیگری، مجبور به طیکردن مراحلی است که او را از طریق کلاسهای مختلف مربیگری از مربی با مدرک C به مربی با مدرک حرفهای تبدیل میکند. دانش افزایی مربیان همچنان ادامه خواهد داشت، اما بخش دیگری از مهارتهای مربیگری به تواناییهای ذاتی مربی برمیگردد که به اعتقاد من این ویژگی دوم مهمتر است. حاجرضایی یادآور شد: یک مغازهدار حتی اگر پروانه کسب داشته باشد، اما از لحاظ ذاتی در نزد مردم قابل پذیرش نباشد و بخواهد در کار خود کمفروشی و گرانفروشی کند، قطعا موفق نمیشود. مربیگری دقیقا همینگونه است. مربی اگر توانایی ذاتی نداشته باشد حتی در صورت دارا بودن حرفهایترین مدارک دنیا در کار خود موفق نیست. بدون توانایی ذاتی دستاوردهای علمی او در این زمینه هم از بین میرود. در ایران مربیان زیادی وجود ندارند که از لحاظ ذاتی در فوتبال حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشند. تواناییهای شخصیتی و ذاتی اصل کار مربیگری است و طرف دیگر ماجرا یعنی بار علمی مربی روی این بنای عظیم ذاتی قرار میگیرد و به نوعی اهمیت کمتری دارد.
تعاریف مختلف ویژگیهای مربیگری
تعریفهای مختلفی برای اینکه یک مربی باید چه ویژگیهایی داشته باشد، وجود دارد. هر کارشناس و مربی، بنابر تجربیات و دانش خود ویژگیها و معیارهای مختلفی را برای مربیگری در لیگ برتر برمیشمارد که البته بسیاری از این ویژگیها در مربیان ایرانی دیده نمیشود.
بیژن طاهری، دیگر کارشناس فوتبال در تعریف کامل معیارهای لازم برای مربیگری در لیگ برتر گفت: یک مربی باید همگام با فوتبال روز دنیا حرکت و خود را در گذشته اسیر نکند. با توجه به جاذبههای لیگ برتر مربی باید یک ویژگی دیگر هم داشته باشد و آن هم چیزی نیست جز ظرفیت و گنجایش در برابر حجم انتقادها و حتی تشویقها. با توجه به آلودگیهای زیادی که در فوتبال ایران وجود دارد یک مربی باید قاطعیت لازم در برابر زشتیها و برخی جریانات غیرقانونی داشته باشد.
اگر یک مربی فقط از دانش فنی بالایی برخوردار باشد و از دیگر مهارتهای مربیگری در لیگ برتر بیبهره باشد، نخواهد توانست در برابر جریانهای آلوده موجود در فوتبال مقابله کند. درک عمیق از موقعیت فوتبال ایران و توانایی ارزیابی این موقعیت و یافتن راهحلهای مناسب در زمانهای مختلف، یک مربی را بیش از پیش در فوتبال ایران واجد شرایط مربیگری در لیگ برتر میکند.
طاهری خاطر نشان کرد: در فوتبال ایران مربیانی که این ویژگیها را به طور کامل داشته باشند، کم هستند؛ اما میتوانم امیر قلعهنویی، منصور ابراهیمزاده، حسین فرکی و فرهاد کاظمی را به عنوان مربیانی معرفی کنم که تقریبا همه معیارهای مربیگری در لیگ برتر را دارند، اما در این میان کسانی هم هستند که هیچکدام از این معیارها را دارا نیستند، اما در لیگ برتر به عنوان سرمربی تیمهای مختلف مربیگری میکنند.
دستهبندی مربیان لیگ برتری
مربیان لیگ برتری چه ویژگیهایی دارند و چه تعداد از آنها از شاخصههای لازم برای مربیگری در لیگ برتر برخوردار هستند و چه تعداد دیگر بدون دارا بودن شرایط لازم و تنها بر اساس روابط در لیگ برتر مربیگری میکنند؟
حاجرضایی در این خصوص گفت: همانطور که گفتم در فوتبال ایران مربیانی که دو جنبه ذاتی و اکتسابی را با هم داشته باشند بسیار کمیاباند، اما از لحاظ دیگر میتوان یک تقسیمبندی برای این مربیان انجام داد.
این کارشناس فوتبال گفت: مربیان ایران از نظر من سه دسته هستند، یک دسته فقط برای خود و تمایلات شخصیشان مربیگری میکنند. در دسته دوم مربیانی قرار دارند که فقط به فکر فوتبال هستند و برای فوتبال مربیگری میکنند، اما دسته سومی هم وجود دارد که مربیان حاضر در این دسته هم برای خود و هم برای فوتبال مربیگری میکنند که این بهترین حالت ممکن است. متاسفانه مربیان حاضر در فوتبال ایران بیشتر به دسته یک تعلق دارند.
مربیان برتر از نظر یک کارشناس
بیژن طاهری با تاکید بر اینکه تعداد مربیان واجد شرایط سطح بالا و با دانش در فوتبال ایران بسیار کم است، گفت: حسین فرکی از معدود مربیان کامل ایرانی است. او پس از اینکه برانکو از ایران رفت، مدتی بیکار بود و در مجموع در فوتبال ایران حضور بسیار کمرنگی داشت، اما سرانجام برگشت و از همان ابتدا نیز نشان داد از معدود مربیانی است که قدرت تجزیه و تحلیل بالایی در فوتبال دارد. او علاوه بر اینکه تاکتیک مشخص و حساب شدهای را به تیمش اعمال میکند به جوانگرایی نیز اعتقاد بسیار زیادی دارد و اصولا در تیمهایش کمتر اثری از ستارههای کاغذی فوتبال ایران دیده میشود.
وی افزود: ابراهیم زاده همه کارهایش را بر اساس برنامه و نظم پیش میبرد و در کار او چیزی به نام شانس و بخت و اقبال وجود ندارد. ابراهیم زاده برای هر دیدار برنامه خاص خود را دارد و هرگز منتظر اتفاقها نمینشیند.
طاهری اظهار کرد: فرهاد کاظمی هم با وجود پشت سر گذاشتن فراز و فرودهای بسیار در فوتبال ایران و در مقطعی منشوریشدن و محرومشدن از فعالیت در لیگ برتر، عملکرد فنیاش مورد تائید کارشناسان قرار دارد. این کارشناس فوتبال خاطر نشان کرد: امیر قلعهنویی به عنوان مربیای شناخته میشود که فقط میتواند در تیمهای بزرگ کار کرده و با بازیکنان شناخته شده نتیجه بگیرد. او تاکنون در آسیا خوب نتیجه نگرفته، اما به عنوان پرافتخارترین مربی لیگ برتر تقریبا مورد تائید همه کارشناسان قرار دارد و به عنوان یک مربی که تقریبا همه معیارها را برای مربیگری در لیگ برتر دارد، شناخته میشود.
خصوصیات مشترک
لب خط راه میروند و فریاد میزنند. در بین دو نیمه بیشتر اوقات تصمیمهایی کاملا عجولانه، شتابزده و احساسی میگیرند. چه هنگام پیروزی و چه هنگام شکست در کنفرانسهای مطبوعاتی حرفها و جملات کلیشهای و تکراری همچون «مستحق باخت نبودیم»، «باید گلهای بیشتری میزدیم» و «داور به ضرر ما سوت زد» را بر زبان میآورند، دانش محدود و کهنه شدهای دارند و خصوصیات دیگری که بهجرأت ویژگی اصلی و شناخته شده مربیان فوتبال ایران است. در این میان معیارهای مربیگری در فوتبال ایران و بخصوص لیگ برتر کاملا فراموش شده است.
این ویژگیها در بین همه مربیان لیگ برتری مشترک است و به نظر میرسد که مربیان فوتبال ما باید هر چه بیشتر خود را به سلاح علم روز تجهیز کنند تا در کنار تجربههای خود، ارائه گر خدماتی قابل توجه به فوتبال ایران باشند.
هیلدا حسینیخواه / گروه ورزش
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان