ایران، میزبان کارتونیست‌های جهان

در بخش کارتون موضوع «خرافه‌پرستی»، در بخش طراحی کاراکتر موضوع «گربه ایرانی» و در بخش کمیک‌استریپ موضوع «موقعیت دشوار» در کنار بخش آزاد به‌عنوان موضوعات جشنواره انتخاب شده است.

این دوسالانه که از سال 1380 از سوی خانه کاریکاتور ایران برگزار می‌شود توانسته 9 دوره پیاپی را برگزار کند که در این دوره‌ها با توجه به کسب مؤلفه‌هایی چون کیفیت و نظم در برگزاری،‌ داوران بین‌المللی، تعداد شرکت‌کنندگان، میزان جوایز و... توانسته به درجه 5 ستاره‌ای که بالاترین درجه دوسالانه‌های دنیاست، دست یابد.

مسعود شجاعی‌طباطبایی، دبیر دهمین دوسالانه کاریکاتور ایران درباره این دوسالانه می‌گوید: ما دوسالانه را برای ارتقای هنر کاریکاتور و اعتلای آن برگزار کردیم که در دوره اول فقط آثار 11 هنرمند به نمایشگاه راه یافت، به‌طوری که از بین 43 کشوری که در آن دوره حضور داشتند هنرمندان ما سهم‌شان بسیار کم بود اما هم اکنون که شاهد حضور 89 کشور دنیا در این دوسالانه هستیم تعداد هنرمندان شرکت کننده کشورمان از کل کشورهای دنیا بسیار بالاتر است و این نشان می‌دهد در کنار جریاناتی چون نشریات تخصصی و سایت‌ها، این رویداد زمینه مساعدی برای پرورش هنرمندان مطرح دنیا ایجاد کرده است.

وی ادامه می‌دهد: هدف ما در دوسالانه علاوه بر آشنایی با آثار هنرمندان برجسته این است که آثار هنرمندان جوان نیز در معرض رقابت در یک اتفاق بین‌المللی قرار گیرد. در واقع ما به واسطه این جریان توانسته ایم تعاملی ایجاد کنیم که زمینه برای ارائه کار کاریکاتوریست‌ها فراهم شود تا بتوانیم بضاعت و خلاقیت هنرمندان شرکت کننده را کشف کنیم.

این کاریکاتوریست می‌افزاید: به‌واسطه سایت ایران‌کارتون و خانه کاریکاتور ایران که از دوره پنجم به‌عنوان دبیرخانه دوسالانه فعالیت کرد توانستیم ارتباط مستمری با هنرمندان داخلی و خارجی داشته باشیم و از این طریق بخشی از اهدافمان محقق شد.

شجاعی‌طباطبایی درباره وقفه سه ساله‌ای که در برگزاری دوسالانه کاریکاتور ایران رخ داده، می‌گوید: این سه سال وقفه برای وسواسی بود که ما در برگزاری دهمین دوره دوسالانه داشتیم. نیت ما این بود که در دوره دهم اتفاقات جدیدی رخ دهد. بر این اساس موضوع طراحی کاراکتر را مطرح کردیم و تلاش داشتیم این دوره به عالی‌ترین شکلی که ایده آل است، برگزار شود.

وی ادامه می‌دهد: در کنار وسواسی که وجود داشت ما طی این سه سال با خیل عظیمی از دوسالانه‌ها و جشنواره‌های تجسمی مواجه شدیم و احساس کردیم عملا فضای مناسبی برای برگزاری دوسالانه کاریکاتور نباشد. البته تلاش کردیم سال 91 این دوسالانه را برگزار کنیم که متاسفانه به بیماری و بستری شدن من برخورد کرد و با توجه به درخواستم مبنی بر این‌که شخص دیگری سکان هدایت این دوسالانه را در دست بگیرد، باز هم لطف دوستان شامل حالم شد و مسئولان و هنرمندان نپذیرفتند که کسی غیر از من دوسالانه را برگزار کند و بر این اساس یک سال دیگر هم به تعویق افتاد.

شجاعی طباطبایی می‌گوید: برای این‌که سال‌های دیگر این اتفاق نیفتد ما امسال در خلال برگزاری دوسالانه دبیر سال بعد را اعلام می‌کنیم که از این به بعد جشنواره توسط یک نفر اداره نشود و شخص محور نباشد.

دبیر دوسالانه کاریکاتور ایران معتقد است برای رسیدن به جایگاه کنونی دوسالانه، تلاش زیادی صورت گرفته و خوشبختانه این رویداد توانسته اعتبار خودش را کسب کند که این اعتبار با وجود وقفه سه ساله همچنان ادامه دارد. شجاعی‌طباطبایی می‌گوید: ما هر روزه به‌واسطه تعامل و ارتباطی که با هنرمندان خارج از کشور داریم این وقفه را توجیه کرده‌ایم و خوشبختانه نه تنها دوسالانه کاریکاتور ایران بلکه بسیاری دوسالانه‌های معتبر جهانی نیز در برخی زمان‌ها دچار وقفه در برگزاری شده و بعد از گذشت مدت زمانی توانسته‌ است با جدیت به حیات خود ادامه دهند.

دوسالانه کاریکاتور با 9 دوره برگزاری خود توانسته درجه‌پنج ستاره را از نظر مولفه‌های یک جشنواره هنری که به شکل دوسالانه برگزار می‌شود، کسب کند.

شجاعی‌طباطبایی درباره احتمال کم شدن این ستاره‌ها به‌واسطه وقفه سه ساله دوسالانه می‌گوید: در این مدت تلاش کردیم ستاره‌های کسب شده این دوسالانه کم نشود که خوشبختانه نیز این اتفاق افتاد ولی اگر دهمین دوره در اردیبهشت امسال برگزار نمی‌شد حتما دچار مشکل می‌شدیم.

این هنرمند به حضور پررنگ هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های خارجی اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از اهداف ما در خانه کاریکاتور داشتن تقویم نمایشگاهی بود که از این طریق بتوانیم در جریان مسابقات، فراخوان‌ ها و اعلام نتایج جشنواره‌های خارجی قرار بگیریم و دیگر هنرمندان را نیز مطلع کنیم که خوشبختانه این امر به‌واسطه سایت ایران‌کارتون محقق شده و امروز شاهد ظهور و شکوفایی هنر کاریکاتور ایران در دنیا هستیم.

وی ادامه می‌دهد: حضور هنرمندان کاریکاتور ایران در خارج از کشور هم اکنون به جایگاهی رسیده که اگر این هنرمندان حضور نداشته باشند جشنواره رنگ و بویی نخواهد داشت.

شجاعی معتقد است کاریکاتورهای ایرانی آبروی کشور در جشنواره‌های بین‌المللی است.

بهمن عبدی، کاریکاتوریست و داور نهمین دوسالانه کاریکاتور ایران نیز درباره ارزیابی خود از 9 دوره برگزاری این دوسالانه می‌گوید: اعتبار یک جشنواره تابع چند فاکتور است که در صورت داشتن همه فاکتورها در عرصه بین‌الملل به آن دوسالانه ستاره داده می‌شود. مسلما هر یک از جشنواره‌ها دچار وقفه شود و در آن نقصان پیش بیاید دستخوش کمبود ستاره و از اعتبارش کم می‌شود.

وی معتقد است تغییر مدیریت و نبود برنامه‌ریزی از دلایلی است که جشنواره‌های هنری را دچار مشکل می‌کند.

به گفته عبدی، برنامه‌ریزی برعهده مدیران فرهنگی نیست و شخصی که مسئولیت برگزاری جشنواره را دارد، باید برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد. ولی در کنار این موارد یکی از اتفاقاتی که در بسیاری از زمینه‌های هنری در ایران رخ داده مربوط به جوایز، هزینه‌های برگزاری و افزایش بی‌رویه قیمت‌هاست که باعث ایجاد نقص در برگزاری یک رخداد هنری می‌شود.

این کاریکاتوریست تداخل جشنواره‌های متعدد تجسمی با یکدیگر را یکی دیگر از دلایل برگزار نشدن دوسالانه کاریکاتور ایران می‌داند و می‌گوید: طی سال‌های گذشته جشنواره تجسمی فجر یکدفعه به جشنواره‌های تجسمی اضافه و باعث تداخل در برگزاری جشنواره‌های دیگر شد. البته بیماری آقای شجاعی‌طباطبایی هم یکی از دلایل تعویق دوسالانه کاریکاتور بود که خوشبختانه با وجود تمامی این موارد همه کارهای دوسالانه بموقع انجام شد.

داور نهمین دوسالانه کاریکاتور ایران معتقد است این دوسالانه طی 9 دوره برگزاری خود روند رو به رشدی داشته است، به گونه‌ای که در این مدت تعداد زیادی هنرمند از داخل و خارج کشور شرکت کردند و این خود نشان می‌دهد جشنواره به اتفاق هنری مثبتی در سطح دنیا تبدیل شده است.

عبدی نیز همانند دبیر دوسالانه کاریکاتور حضور هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های جهانی را بسیار ارزشمند می‌داند و ادامه می‌دهد: اگر هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های خارجی نباشند جشنواره لطف لازم را نخواهد داشت. در مقابل نیز در دوسالانه کاریکاتور به‌واسطه 5 ستاره بودنش هنرمندان طراز اول دنیا حضور می‌یابند.

این کاریکاتوریست بیان می‌دارد: دوسالانه کاریکاتور کیفیت لازم را داراست و به‌واسطه این‌که محل عرضه‌اش خوب و مناسب است هنرمندان دنیا را جذب خودش کرده است. همچنین به‌واسطه اعتبارش همه کاریکاتوریست‌های دنیا آن را به خوبی می‌شناسند که این خود اتفاق بسیار خوبی است.

سحر طاعتی‌ -‌ جام‌جم