گفت‌وگو با مشهورترین بازیگر سینمای هند

نقش‌هایم را با چنگ و دندان به دست می‌آورم

آمیتاب باچان را باید مشهورترین بازیگر سینمای هند قلمداد کرد. او حضوری بیشتر از دو بازیگر کلاسیک هند ـ راج کاپور و راجش کانا ـ‌ روی پرده سینما داشته است.

کد خبر: ۵۵۷۶۲۸

نقش‌هایم را با چنگ و دندان به دست می‌آورم

وی تنها کسی است که برای چهار دهه موفق‌ترین بازیگر کشور خود بوده است. باچان متولد سال 1942 حالا 71 سال دارد و هنوز یک رقیب جدی برای تمام بازیگران جوان و موفق سینمای هند به حساب می‌آید.

پدرش یکی از شاعران معروف و معتبر هند بود و خودش در اوج شهرت به دنیای سیاست پیوست. دوستی‌اش با راجیو گاندی (پسر ایندیرا گاندی) از جمله چیزهایی بود که سخت مورد توجه رسانه‌های گروهی قرار گرفت.

عاشق بازیگری بود و با وجود آن‌که چهره‌اش اصلا امکانات یک ستاره را در خود نداشت، با اصرار وارد دنیای بازیگری شد. از سال 1969 کار بازیگری را شروع کرد و پس از چند فیلم ناموفق، بالاخره در سال 1973 با «زنجیر» تبدیل به یک چهره مطرح شد.

باچان هم‌اکنون درام «گتسبی بزرگ» به کارگردانی باز لورمن را آماده نمایش عمومی دارد که یک فیلم هالیوودی است و در آن با لئوناردو دی‌کاپریو و بن کینگز‌لی همبازی است. این فیلم، اولین کار بزرگ انگلیسی‌زبان و غیربالیوودی این بازیگر کلاسیک هندی به حساب می‌آید.

بعد از راجش کانا، شما دومین بازیگر سینمای هند هستید که لقب ستاره را گرفتید. با گرفتن این لقب چه احساسی به شما دست داد؟

آدم تا زمانی که اینجور القاب را نگرفته و به چنین موقعیت‌هایی نرسیده، حس می‌کند اینها چیزهای بزرگ و عجیب و غریبی هستند، اما وقتی آنها را کسب می‌کند تازه متوجه می‌شود هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و چیز زیادی عوض نشده است. اینجور لقب‌ها فقط برای کسانی می‌تواند جالب باشد که از آن دور باشند. برای من، یک زندگی آرام و بی‌دردسر بسیار مهم‌تر از دریافت عناوینی مثل ستاره و امثال آن است.

شرکت فیلمسازی شما «آبی‌سی‌ال» با موفقیت زیادی همراه نشد. دیگر کار تهیه‌کنندگی نمی‌کنید؟

حتی ستاره‌ شدن هم کمک نکرد تا شرکت فیلمسازی‌ام سر پا بماند و موفق شود! زمانی که به عنوان بازیگر جلوی دروبین می‌رفتم، احساس می‌کردم کار تهیه‌کنندگی نباید چندان سخت باشد. از خودم می‌پرسیدم چرا بازیگران سرشناس سراغ کار تهیه‌کنندگی نمی‌روند. وقتی خودم این حرفه را از نزدیک تجربه کردم، علتش را فهمیدم! دنیای تهیه‌کنندگی،‌ دنیای خاصی دارد که هر کسی از رمز و راز آن خبر ندارد و با پیچیدگی‌هایش آشنا نیست. یک بازیگر خوب بودن الزاما به معنی آن نیست که تو می‌توانی تهیه‌کننده خوبی هم باشی.

کارنامه سینمایی‌تان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هیچ‌وقت در تمام این سال‌هایی که فیلم‌ بازی کرده‌ام، اعتماد به نفس نداشته‌ام. آن اطمینانی را که به‌عنوان یک بازیگر باید داشته باشم، ندارم. خیلی تلاش کردم این اطمینان را به دست بیاورم، ولی هیچ‌وقت این محقق نشد. نمی‌دانم، شاید این نداشتن اعتماد به نفس را باید داشته باشم تا بتوانم جلوی دوربین بهتر بازی کنم.

از معدود بازیگرانی هستید که برای چند دهه پرکار بوده‌اید. گذر زمان و بالا رفتن سن برایتان اهمیتی ندارد؟

همه ما باید قبول کنیم با گذشت زمان، پیرتر می‌شویم. این واقعیتی است که نمی‌توان از آن فرار کرد و هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. جوانی می‌آید و می‌رود و ناگهان می‌بینیم موهایمان سفید شده و صورتمان چروک برداشته است، اما باید این نکته مهم را هم در نظر داشته باشیم که بالا‌رفتن سن و پیر‌شدن چیز بدی نیست و مزایای خاص خودش را دارد.

با وجود تمام چیزهایی که دارید، آرزویتان چیست؟

زندگی سرشار از آرزوهایی است که شاید نتوانیم به آنها دست پیدا کنیم. همیشه با خودم می‌گفتم ای کاش بتوانم تمام زبان‌های موجود در کشورم را یاد بگیرم. ای کاش می‌توانستم سازی را بنوازم، ای کاش... چیزهای زیادی وجود دارد که امکان دستیابی به آنها را پیدا نکردم و فکر هم نمی‌کنم بتوانم آنها را عملی و برآورده کنم. بگذارید این آرزوها همچنان به‌عنوان آرزو باقی بماند.

پسرتان آبیشک باچان نتوانست به موفقیتی همپای شما دست پیدا کند.

هر کس مسئول کار خودش است. برای موفق‌شدن باید سخت تلاش کرد، بویژه در جایی مثل بالیوود که رقابت‌ها بسیار سخت و فشرده است. وابستگی خانوادگی در حرفه‌ ما، کمک خیلی زیادی به بچه‌های ما نمی‌کند. شهرت والدین می‌تواند راه ورود به دنیای سینما را راحت‌تر و هموارتر کند، اما پس از ورود، دیگر همه چیز بستگی به خود او و تلاش‌هایش دارد و والدین هنرمند نمی‌توانند تماشاچی و طرفدار برای فرزندان‌شان خلق و فراهم کنند، اما من هم مثل هر پدر هنرمند دیگری، وقتی پسرم را روی پرده نقره‌ای می‌بینم خوشحال شده و احساس افتخار می‌کنم.

آیا هیچ‌وقت به ستاره بودن تان افتخار کرده‌اید؟

هیچ‌وقت خودم را یک ستاره ندیده‌ام و اعتقادی هم به آن ندارم. سینمای هند اگر ستاره‌ای داشته باشد، او بدون هیچ شک و تردیدی راجش کاناست. نوع بازی‌اش، حرکاتی که با صورت و بدنش ارائه می‌دهد، ملودی خاصی که هنگام بازی در نقش‌های مختلف رعایت می‌کند، همه و همه از او یک موجود منحصربه‌فرد و متفاوت خلق کرد. اصلا او را باید یک چیز متفاوت و خاص ارزیابی کرد. فکر نمی‌کنم من چنین حالاتی را داشته باشم. اگر یادتان باشد، واژه ستاره در سینمای هند برای اولین بار درباره او مورد استفاده قرار گرفت.

در چند مصاحبه‌تان گفته‌اید آدمی مذهبی و معتقد هستید.

شما نمی‌دانید چرا حوادث مختلف اتفاق می‌افتند و نمی‌دانید چگونه باید با آنها برخورد کنید. اعتقادات مذهبی کمک می‌کند این مسائل را بهتر درک کرده و راه کنار آمدن با آنها را پیدا کنید.

سینمای هند به سینمای فیلم‌های پرهنرپیشه معروف است. شما هم تعداد زیادی فیلم دارید که در آنها بین چهار یا شش چهره مطرح روز ایفای نقش کرده‌اند. حضور این تعداد زیاد بازیگر در یک فیلم، کار شما را در مقام بازیگر سخت نمی‌کند؟

خیر، ما بازیگران هندی یاد گرفته‌ایم در کنار هم سر صحنه فیلمبرداری کار کنیم و با هم کنار بیاییم. معمولا بحث و جدلی سر صحنه این فیلم‌ها وجود ندارد. علتش این است که هر یک از ما جایگاه خودمان را می‌دانیم و از میزان نقش و حضورمان در قصه فیلم اطلاع داریم. چه «عامر، اکبر، آنتونی» باشد و چه «شعله»، هر کسی در جایگاه خودش قرار دارد و سعی می‌کند کارش را درست انجام دهد.

بعد از این همه سال فعالیت بازیگری و حضور در بیش از 170 فیلم، از کار بازیگری خسته نشده‌اید؟

مگر می‌شود آدم از کاری که دوستش دارد خسته شود؟ بازیگری تمام چیزی است که عاشقانه دوستش دارم و فکر نمی‌کنم بدون آن بتوانم زندگی کنم. یک بار در اوایل دهه 90 که احساس کردم سنم دارد بالا می‌رود، تصمیم به بازنشستگی گرفتم. دو سه سال هم مقاومت کردم که به دنیای سینما برنگردم، ولی نتوانستم و دوباره این حرفه را شروع کردم. بازنشستگی خودخواسته تبدیل به یک کابوس شد. ما بازیگران نمی‌توانیم دست از کارمان برداریم. صحنه فیلمبرداری مثل خانه‌مان است. نمی‌توانیم مدت زمان زیادی از خانه خود دور باشیم.

برای بازیگران سن و سال‌دار معمولا نقش‌های خوب کم پیدا می‌شود، ولی همچنان پرکار هستید و نقش‌های زیادی به شما پیشنهاد می‌شود.

این طور هم که فکر می‌کنید نیست. من هم در حال حاضر نقش‌هایم را با چنگ و دندان به دست می‌آورم. تازه این در حالی است که گفته می‌شود من از موقعیت ممتازی برخوردارم. نقش‌های خوب برای بازیگران بالای 50 سال خیلی کم است و باید جستجوی زیادی کرد تا یک نقش خوب و ویژه پیدا کرد. فیلمنامه‌ها معمولا برای کاراکترهای جوانی نوشته می‌شود که نقش آنان را بازیگران جوان بازی می‌کنند. این تنها مشکل سینمای هند نیست. شما در هالیوود یا حتی سینمای اروپا هم بندرت نقش‌های خوب برای بازیگران سن و سال‌دار پیدا می‌کنید.

در مورد کار در هالیوود چه فکر می‌کنید؟

در فیلم‌های هالیوودی کمتر با کاری برخورد می‌کنید که هندی‌ها در آنها حضور چشمگیری داشته باشند. اگر فیلمنامه‌های خوب نوشته شود، مطمئن باشید بازیگران هندی زیادی هستند که می‌توانند نقش‌های خوبی در فیلم‌های هالیوودی بگیرند. همیشه تحسین‌کننده بازیگرانی مثل مارلون براندو، آل پاچینو و رابرت دنیرو بوده‌ام. همیشه دوست داشتم در یک محصول خوب آمریکایی بازی کنم، اما مهم‌ترین نکته این است که باید فیلمنامه جذابی داشته باشد و نقش خوبی هم برای من در آن باشد.

از کار در گتسبی بزرگ‌ راضی هستید؟

بله، تجربه خیلی خوبی بود. ما بازیگران هندی در کشور خودمان با یک نوع خاص فیلمسازی روبه‌رو هستیم که متفاوت از کشورهای دیگر است. نوع کار بازیگران انگلیسی‌زبان و سبک کارگردانی باز لورمن، یک کلاس درس خوب برای من بود و چیزها و نکات زیادی را یاد گرفتم.

راه طولانی تا خانه

آمیتاب باچان دوران پرفراز و نشیبی را در سینمای کشور هند طی کرده است. او پس از بازی در بیش از 50 فیلم سینمایی در دو دهه 70 و 80 میلادی ـ که همگی جزو پرفروش‌ترین محصولات صنعت سینمای هند هستند ـ در سال 1994 فعالیت بازیگری را رها کرد، اما نتوانست به قول خود عمل کند و در سال 1997 دوباره به حرفه سابق خود بازگشت.

در بازگشت دوباره، باچان که متوجه تغییر زمانه و بالا‌رفتن سن خود شده بود، بازی در نقش قهرمانان جوان بزن‌بهادر و رمانتیک را رها کرده و در نقش پدر خانواده ظاهر شد.

در بیشتر فیلم‌هایی که باچان در دوره جدید کاری خود بازی کرد (محبت‌ها، گاهی خوشی گاهی غم، وقت، خاکی و باغبان) یک بازیگر جوان مطرح سینمای بالیوود هم در کنار او حضور داشت. از قرار معلوم، هم خود او و هم تهیه‌کنندگان فیلم‌هایش متوجه شده بودند که باچان دیگر نمی‌تواند تنها قهرمان و بازیگر اصلی این فیلم‌ها باشد.

با وجود بالارفتن سن، هنوز هم فیلم‌های باچان معمولا در جدول گیشه نمایش سینماها، با استقبال خوب تماشاگران روبه‌رو می‌شود.

«گتسبی بزرگ» فیلم جدید این بازیگر هندی، برای او از اهمیت زیادی برخوردار است. این درام اجتماعی یک کار غیربالیوودی است که باچان را در حال و هوایی تازه و کاملا دور از نقش‌های بالیوودی‌اش به نمایش می‌گذارد.

در عین حال، حضور او در یک نقش مکمل نکته‌ای است که می‌تواند در هند سروصدای زیادی به پا کند. از همین حالا، برخی از منتقدان سینمایی و رسانه‌های گروهی لب به اعتراض گشوده و نسبت به حضور غول بزرگ بازیگری سینمای هند در یک نقش مکمل، موضعگیری منفی کرده‌اند. آنها می‌گویند حتی تصویری هم از باچان در پوستر اصلی گتسبی بزرگ دیده نمی‌شود.