انبار کردن کالا در منازل استقبال از‌ گرانی بیشتر است

شاید بتوان امسال را سالی خاص برای بازار دانست. بسیاری از اقلام در بازار، افزایش قیمت را تجربه کردند. صحبت‌های زیادی از طرف مسئولان برای تنظیم بازار ابراز شد، اما در نهایت باز هم آنچه مصرف‌کنندگان شاهد آن هستند، گرانی است. شما به عنوان رئیس شورای اصناف کشور، شرایط فعلی بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برای تنظیم این بازار چه باید کرد؟

در شرایط فعلی کالا‌های مختلف، گران هستند و به قول شما گرانی در بازار براحتی احساس می‌شود و مشکلاتی در همین زمینه در جامعه نیز به وجود آمده است. به‌طور حتم، این گرانی‌ها دلایل خاص خود را دارد که یکی از مهم‌ترین آنها تحریم است، اما ما 34 سال است که تحریم هستیم در‌حالی‌که شرایط فعلی ما دیگر شباهتی به تحریم ندارد، بلکه جنگ اقتصادی است. از طرف دیگر، وضع ارز نیز از اواسط سال قبل، تغییرات خاص خود را داشته و افزایش قیمت بالایی را تجربه کرده است. این موارد دست به دست هم دادند و برای تولیدکننده و واردکننده مشکلات خاصی را به وجود آوردند. از طرف دیگر، بازار نیز با نوسان قیمتی شدید مواجه شد و مشکلات زیادی برای مردم از لحاظ قدرت خرید به وجود آمد. بنابراین هیچ‌کس وجود مشکلات را تکذیب نمی‌کند، اما می‌خواهم بگویم اگر در کشوری مانند ایران با استعدادهای خدادادی این اتفاقات می‌افتاد شاید وضع دیگری را شاهد بودیم. باید خدا را شاکر بود که ایران کشوری چهار فصل است و بسیاری از محصولات کشاورزی در اینجا کشت می‌شود. در این خصوص همیشه مثالی می‌زنم. در طول سال، 15روز وقفه در زمان برداشت گوجه فرنگی در استان‌ها به‌وجود می‌آید. یعنی ما 15 روز برداشت گوجه فرنگی نداریم و در طول همین مدت کوتاه با مشکلات زیادی در بازار گوجه‌فرنگی مواجه می‌شویم. حالا شما حساب کنید ما درخصوص ارزاق عمومی، تولید داخلی نداشتیم چه اتفاقی می‌افتاد.

لذا آن طور که باید از تولید حمایت نکردیم.الان هم که در اواخر سال 91 قرار داریم، باید پرسید برای تولید چه کردیم؟ واقعیت این است که فقط شعار دادیم. ما باید در خصوص تولید، برنامه‌ریزی‌های مدونی داشته باشیم، ای‌کاش این برنامه ریزی از حداقل 15 سال قبل شروع می‌شد و حالا از آن بهره‌برداری می‌کردیم.

مواردی که شما مطرح می‌کنید، بسیار خوب است، اما «در اگر نتوان نشست» ما در این روزها با بازاری مواجهیم که گرانی مشخصه اصلی آن شده است، برای وضع کنونی چه باید کرد؟

همه اینها را گفتم که به یک جمع‌بندی برسم. خوب حالا چه باید کرد؟ اکنون ما باید به عنوان یک ایرانی که در ایران زندگی می‌کند به موضوع نگاه کنیم. تمام افراد جامعه چه آنها که کاسب هستند و چه مردم عادی با گرانی کالا مواجهند. اگر فردی در مغازه‌اش چند قلم کالا عرضه می‌کند، خودش باید بقیه اقلام را خریداری کند، پس مردم باید مراعات حال همدیگر را بکنند. اگر می‌خواهیم کشورمان موفق شود و دست به سوی بیگانگان دراز نکنیم، در وهله اول باید هوای همدیگر را داشته باشیم و به همدیگر رحم کنیم. صداقت، رفاقت، برادری و گذشتی را که در جامعه وجود دارد باید پررنگ‌تر کنیم. متاسفانه در شرایط فعلی وقتی قیمت کالایی تغییر می‌کند، مردم برای خرید آن هجوم می‌برند که مبادا گران یا کم شود. ما در کشور کمبود کالا نداریم، اما شما دیدید در ماه رمضان امسال، قیمت مرغ به هر کیلو 8000 تومان رسید و همه مردم برای خرید مرغ هجوم آوردند. ما فقط در یکی از مراکز عرضه مستقیم کالا روزی صد تن مرغ توزیع می‌کردیم، اما باز هم مردم برای خرید مرغ از سرو کول هم بالا می‌رفتند. در نهایت هم متوجه شدیم بسیاری از این خریداران نه مردم عادی، بلکه دلالان هستند و این بی‌رحمی است. اینها مواردی است که هرفرد باید به سهم خود رعایت کند. در غیر این صورت برای هرفرد یا هر‌واحد‌صنفی، نمی‌توان بازرس گذاشت. هرکسی باید وجدان خود را حاکم کند.

البته مسئولان نیز باید برای رفاه حال مردم برعرضه کالا و قیمت‌گذاری آن نظارت عالیه داشته باشند. برای مدیریت این وضع باید برنامه‌ریزی کنیم، این موضوع در اسفند که عرضه و تقاضای کالا تغییر می‌کند و مصرف و خرید مردم نسبت به ماه‌های دیگر بیشتر می‌شود، بیشتر از مواقع دیگر احساس می‌شود. ما باید برنامه‌ریزی داشته باشیم و نگذاریم خدای ناکرده، تعدادی کاسب که البته به استناد آمار اندک هستند، حقوق مردم را زیر پا بگذارند.

بارها گفته‌اید گرانی و گرانفروشی با هم متفاوت است، این جمله درست است، اما امسال بازار با شرایط ویژه‌ای مواجه شده است. فکر می‌کنید در گرانی‌هایی که امسال به‌وجود آمده، جدای از تعریف گرانی و گرانفروشی تا چه حد اصناف تاثیرگذار بوده‌اند؟

اگر از زبان خودم پاسخ سوال شما را بدهم، شاید برداشت آنچه باید، نشود اما بر اساس آمار سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از 16 میلیون بازرسی در کل کشور، تنها 5 درصد آن تخلف صنفی بوده است. من نمی‌گویم گرانفروشی نیست، اما واحد‌های صنفی اجازه فروش کالاهای خود را با درصد سود بالاتری از سود مصوب و بر اساس فاکتور خرید خود ندارند. این سود و فاکتور خرید مشخص است.

یعنی با پاسخ شما باید فرض کنیم تخلفات صنفی امسال زیادتر نشده است؟

نه به آن صورت.

به هر حال امسال فضای گرانی در بازار شاید فرصت تخلفات بیشتری را برای اصناف فراهم کرده باشد، در حالی که به نظر می‌رسد همزمان با افزایش قیمت‌ها، تخلفات نیز افزایش یافته است. آیا این افزایش تخلف در حوزه اصناف نبوده است؟

امکان دارد این اتفاق به دلایل قیمتی افتاده باشد. به‌عنوان مثال فروشنده‌ای کالایی را 5000 تومان می‌فروخت و یکباره قیمت این کالا به 7000 تومان رسید، حالا هم فروشنده، کالای خود را که با قیمت قبلی خریده است، با قیمت جدید 7000 تومان می‌فروشد. امکان دارد این اتفاق افتاده باشد و ما هم این موضوع را رد نمی‌کنیم.

آیا واحد صنفی، حق فروش کالای از پیش خریده شده را با قیمت جدید دارد؟

خیر، به‌صورت قانونی این حق را ندارد، چرا که فاکتور خرید و ضریب سود معلوم است. این موضوع یعنی شما کالایی را برای عرضه با قیمت جدید نگه دارید. در حقیقت به نوعی احتکار است.

پس ما در این زمینه، تخلف زیادی داشته‌ایم و طبیعتا همین موضوع نیز جو بازار را به نفع گرانی تغییر داده است.

بله، البته همه اصناف این طور نیست. بسیاری هم به حلال و حرام اهمیت زیادی می‌دهند. وقتی کالایی را گران می‌خرید، باید آن را گران بفروشید و سود متعارفی وجود دارد که معلوم است، اما اگر کالایی را بخرید که بعد از گران‌شدن آن را بفروشید، هم از نظر شرعی و هم قانونی حرام است.

آماری درخصوص میزان تخلف‌های صنفی دارید؟

اکنون آمار دقیقی ندارم.

با این‌گونه تخلف‌ها چگونه برخورد شده است؟

اگر فردی از یک واحد صنفی شکایت کند، ما موضوع را بررسی می‌کنیم، چون نمی‌توانیم دنبال این‌گونه کارها برویم.

اگر مردم باید شکایت کنند، پس بازرسان شما چه می‌کنند؟

شما وقتی شکایت می‌کنید این شکایت در حوزه بازرسی ونظارت مطرح می‌شود و بر مبنای آدرس و مشخصاتی که شکایت‌کننده عنوان کرده است، سراغ واحد صنفی می‌روند و در وهله اول، فاکتور خرید فروشنده را بررسی می‌کنند.

مردم از کجا بدانند کالایی که خریده‌اند، فروشنده با قیمت قبلی یا با قیمت جدید خریده است؟

اگر شخصی، کالایی خرید و احساس کرد کالا گران به او فروخته شده است، می‌تواند شکایت خود را مطرح کند، همان‌طور که قبلا گفتم ما نمی‌توانیم برای هر واحد صنفی یک بازرس بگذاریم.

بازرسی سرزده بازرسان شما چه می‌شود؟

بازرسان ما هم کار خود را انجام می‌دهند. اگر سری به دادگاه تعزیرات بزنید، نحوه رسیدگی به تخلفات صنفی را خواهید دید. متخلفان، جریمه و برخی اصناف هم با بردن اسناد تبرئه می‌شوند.

بیش از یک‌سال است بازرسی اصناف به‌صورت رسمی به شما سپرده شده است. یادم می‌آید اوایل مطرح شدن این موضوع، برخی این کار را مثبت ارزیابی نمی‌کردند و عنوان می‌شد «چاقو دسته خود را نمی‌برد.» بعد از گذشت این مدت ارزیابی شمااز این مسأله چیست؟

این‌که مطرح می‌شد «چاقو دسته خود را نمی‌برد» و هنوز هم برخی عنوانش می‌کنند را اصلا قبول ندارم. استدلالم هم این است که با متخلف حتما باید برخورد کرد. نکته مهم این است که بازرس‌های ما جزو اصناف نیستند و هیچ ارتباطی هم با واحدهای صنفی ندارند؛ آنها بر اساس آموزشی که دیده‌اند، بازرسی و نظارت خود را انجام می‌دهند. پرونده‌هایی که به تعزیرات فرستاده می‌شود، سند ما برای اثبات غلط‌بودن این تلقی است.

یعنی شما عملکرد واحد نظارت اصناف را طی سال‌هایی که تاسیس شده است و همچنین در شرایط فعلی تائید می‌کنید؟

بله، حتما.

عنوان کردید در شرایط فعلی، یکی از بهترین کارهایی که می‌توان انجام داد، مراعات‌کردن یکدیگر است. اصناف ما چقدر مراعات حال مردم را می‌کنند؟

ما همیشه در جلسات و در همایش‌هایی که در حوزه اصناف داریم، لزوم احترام به حقوق مصرف‌کنندگان را یادآور می‌شویم. وقتی یک واحد صنفی عرضه‌کننده کالا، یک نوع کالا را عرضه می‌کند و خود بقیه کالاها را باید بخرد، پس باید به مردم رحم کند که مردم هم متقابلا این کار را انجام دهند. اصناف هم پیشینه روشنی دارند و هم عملکرد حالشان روشن است، من اصناف را از تعداد محدودی که تخلف می‌کنند و جنس گران، تقلبی یا تاریخ گذشته به مردم می‌دهند، جدا می‌کنم. ما هیچ وقت از متخلفان دفاع نمی‌کنیم. ما گاهی یک واحد صنفی را سه بار هم بازرسی کرده‌ایم و با انجام سه بار تخلف، آن را پلمب و پارچه‌ای بر سردر آن نصب کرده‌ایم، اما گاهی از یک واحد صنفی قدردانی و تشکر هم شده است. به هر حال ما اکنون در موقعیت خاصی قرار داریم که همان‌طور که گفتم جنگ اقتصادی است، اما همان‌طور که مردم ما هشت سال دفاع مقدس را پشت‌سر گذاشتند و جنگ را اداره کردند، اکنون هم باید این شرایط اقتصادی را اداره کنند. ما به دلیل داشتن مسئولیت در شورای اصناف و در رابطه با واحدهای صنفی که کالا عرضه می‌کنند در نوک شمشیر قرار گرفته‌ایم، اما اگر کمک مردم و رعایت حال هم نباشد شاید موفقیت کمتری داشته باشیم. در یکی از کشورها یک‌روز شیر گران شد. تمام مردم شیرهای خود را دم در گذاشتند و نخوردند، اما ما این کار را نمی‌کنیم و به محض این‌که احساس کنیم کالایی کم خواهد شد برای خرید آن هجوم می‌آوریم و به گران‌شدن آن کمک می‌کنیم، در صورتی که این موضوع باید از طریق بزرگان دینی و بزرگانی که مردم آنها را قبول دارند، توضیح داده و در این زمینه فرهنگسازی شود.

خوب این قانون اقتصاد است؛ وقتی چیزی کم شود، قیمت افزایش می‌یابد. آیا دلیل این همه گرانی، هجوم‌آوردن مردم است که شما بسیار بر آن تاکید می‌کنید، آیا این شیوه درستی است که مردم کالایی را نخرند یا نخورند؟

اتفاقا من اصلا نمی‌گویم مردم کالایی را نخرند یا نخورند. می‌گویم به اندازه بخرند و بخورند، مثل نان که هرکس به اندازه نیاز روزانه یا حداکثر چند روزش آن را خریداری می‌کند. آیا این احساس وجود دارد که نان مثلا کمیاب شده است؟ به همه کالاها باید همین طور نگاه کنید. انبار‌کردن کالاها در منازل از بزرگ‌ترین مشکلات ماست، چرا که دلال‌بازی را دامن می‌زند.

یعنی از حرف‌های شما باید به این نتیجه رسید که کمبود کالا نداریم؟

خیر، نداریم. تنها کمبود ما در خصوص برنج هندی است که ‌ای‌کاش از همان ابتدا اجازه ورود آن داده نمی‌شد. قیمت هر تن برنج هندی از 800 دلار یکباره به 1400 دلار رسید. آیا برنج در هند گران شد؟ خیر، دلال‌های ایرانی و هندی، این افزایش قیمت را دامن زدند. ما در نمایشگاه عرضه مستقیم کالا، برنج‌های دیگر را عرضه می‌کنیم که اصلا گران نشده‌ است.

موضوعی که شما بیان می‌کنید در مورد همه کالاها منطقی نیست، چون الان همه کالاها گران شده است. همزمان بسیاری از تولیدکننده‌ها نیز اذعان می‌کنند تولیدشان با کاهش مواجه شده است.

من حرف شما را این‌گونه تائید می‌کنم. وقتی نوسانات ارز به وجود آمد، تولیدکنندگان دچار مشکل جدی برای واردات مواد اولیه شدند، در مورد واردات کالا هم مشکل وجود دارد، تعارف که نداریم. میزان تولید کاهش پیدا کرده، اما تولید متوقف نشده است. چرا می‌گویم مراعات هم بکنیم؟ به خاطر این‌که کمبود تولید را جبران کنیم. این موضوع را بپذیریم که ما تحریم هستیم. بپذیریم جنگ اقتصادی است و در حال جنگیم. مردم باید مانند سال‌های هشت سال دفاع مقدس کمک کنند در غیر این صورت نه دولت و نه ما، هیچ‌کدام کاره‌ای نیستیم.

با توجه به این‌که در جلسات کارگروه تنظیم بازار شرکت می‌کنید، پیش‌بینی شما از آینده قیمت‌ها در بازار چیست؟ آیا برنامه‌هایی مانند نمایشگاه عرضه مستقیم کالا که هر سال با نزدیک‌شدن به ایام نوروز برگزار می‌شود، تاثیری دارد؟

ما در اسفند جاری برای راه اندازی 400 مرکز عرضه مستقیم کالا در کشور برنامه‌ریزی کردیم. سعی کردیم از تولیدات داخلی استفاده کنیم که هم از آن حمایت شود و هم کالای مورد نیاز مردم را عرضه کنیم. یک کمیته کارشناسی برای بررسی کالاها به لحاظ کیفیت و قیمت تشکیل شد. همچنین فروش فوق‌العاده در واحدهای صنفی سراسر کشور را برنامه‌ریزی کرده‌ایم، اما برای سال آینده هم باید برنامه داشته باشیم، اما برخی برنامه‌ریزی‌ها دست ما نیست. به عنوان مثال، مصرف مرغ و گوشت قرمز در کشور مشخص است پس باید با برنامه‌ریزی درست، کمبود کالا را بموقع تامین کنیم نه آن‌که دست روی دست بگذاریم و پس از گران‌شدن کالا تازه به فکر بیفتیم. این مسائل در حوزه کاری ما تعریف نمی‌شود و هدایت آنها به عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهادکشاورزی است. وظیفه ما این است که در حوزه توزیع کالا نظارت کامل داشته باشیم به طوری که برخی حق مردم را پایمال نکنند، یعنی وظیــفه ما این است که اگر قیمت کالایی ده تومان است، مـردم آن را ده تومان و یک ریال نخرند.

مریم موسی‌پور ‌/‌ جام‌جم