برپایی ایستگاه​های کتاب در استان​ها

آمار پایین سرانه مطالعه در کشور سبب شده است در سال‌های اخیر نهاد کتابخانه‌های کشور در طرحی نو ایجاد ایستگاه‌های کتاب را در بسیاری از استان‌ها اجرایی کند؛ ‌ایستگاه‌هایی که در اتوبوس‌های شهری، ایستگاه‌های راه‌آهن و مترو و دیگر نقاط شهر به صورت امانی کتاب را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهند.

بر اساس این طرح شما می‌توانید کتاب مورد علاقه‌تان را از ایستگاه کتاب انتخاب کنید، ورق بزنید، حتی با خود همراه ببرید و بعد از خواندن به نزدیک‌ترین ایستگاه تحویل دهید.

به طور مثال یک کتاب را بردارید، سوار اتوبوس یا قطار شوید، در طول مسیر آن را خوانده و آخرخط هم در نزدیک‌ترین ایستگاه در جای خودش قرار دهید یا در حالی که در یک پارک روی یک نیمکت چوبی نشسته‌اید و هوا می‌خورید با ورق زدن یک جلد کتاب کوچک،‌ از زمان خود به بهترین وجه ممکن استفاده کنید.

این طرح برای اولین بار، سال 85 در اتوبوس‌های شهری تهران با اجرای سازمان اتوبوسرانی و شهرداری تهران کلید خورد. براساس این طرح کتاب‌هایی در قطع کوچک و جیبی در اتوبوس‌ها جانمایی شده بود و علاقه‌مندان می‌توانستند در طول سفر شهری خود از آنها استفاده کنند. هرچند اجرای این طرح مشکلاتی را نیز در پی داشت، چراکه جای مخصوص کتاب‌ها در اتوبوس هر شب خالی از کتاب بود.

این طرح اکنون در بیشتر شهرهای بزرگ کشور اجرایی شده است. به عنوان نمونه در کرمان نه‌تنها در ایستگاه راه‌آهن و اتوبوس بلکه در سطح شهر نیز باجه‌های ارائه کتاب وجود دارد.

در ایستگاه‌های راه‌آهن معطل نمانید

مدیرکل روابط عمومی شرکت قطارهای مسافری رجا که متولی اجرای این طرح در ایستگاه‌های راه‌آهن کشور است، دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: ایستگاه‌های مطالعه کتاب با گذشت سه سال از افتتاح طرح، در 14 ایستگاه تشکیلاتی راه‌آهن راه‌اندازی شده است و اکنون ایستگاه‌های راه‌آهن تهران، مشهد،‌ کرمان،‌ تبریز، یزد،‌ بندرعباس،‌ اندیمشک،‌ اراک،‌ شاهرود، زنجان،‌ اصفهان، طبس و اهواز از این ایستگاه‌های کتاب برخوردار هستند.

به گفته رضا راستی در پی فرمایش رهبر معظم انقلاب مبنی بر ایجاد فرهنگ کتابخوانی و ارتقای سطح مطالعه مردم و ایجاد بستر لازم برای این مساله، شرکت رجا باوجود این‌که صرفا کار خدمات رسانی برای جابه‌جایی مسافران را به عهده دارد، برخود لازم دانست که در این زمینه حرکتی انجام دهد، بنابراین با اظهار علاقه‌مندی یک شرکت خصوصی اولین ایستگاه‌های مطالعه کتاب خود را در سال 88 در چند ایستگاه راه‌آهن راه‌اندازی کرد.

وی در خصوص نحوه امانت‌دهی و ضمانت اجرایی برگشت کتاب‌ها نیز خاطرنشان می‌کند: کتاب‌ها با تخفیف 10 درصد قیمت پشت جلد به مشتریان عرضه می‌شود و پس از مطالعه آنها در فرصت چند ساعته موجود در ایستگاه یا مسیر سفر،‌ چنانچه تمایل به بازگشت آن داشته باشند، در همان ایستگاه یا ایستگاه‌های بعدی از آنها گرفته و مبلغ دریافتی عودت داده می‌شود.

راستی با اشاره به مشکلاتی که در سال اول اجرای طرح وجود داشت،‌ می‌افزاید: شرکت رجا برای رفع این مشکلات و فراهم کردن بستر لازم برای ارتقای سطح مطالعه مردم،‌ با در اختیار گذاشتن امکانات متعدد به شرکت مذکور نظیر مکان رایگان،‌ از این شرکت خواست تا کتاب‌ها را با تخفیف 10 درصدی در اختیار داوطلبان قرار دهد.

وی با اشاره به استقبال بسیار خوب مسافران از این طرح تصریح می‌کند: اجرای این طرح افزون بر این‌که برای حدود 55 نفر اشتغالزایی در پی داشت،‌ موجب افزایش آمار مطالعه در درون ایستگاه‌ها و قطارهای مسافربری و تبدیل فرصت مرده مسافران به فرصتی غنی و ارزشمند شد.

راه‌اندازی پنج کتابخانه باز در بوشهر

مدیرکل کتابخانه عمومی استان بوشهر نیز از راه‌اندازی پنج کتابخانه باز شهری تحت عنوان ایستگاه مطالعه در روزهای آینده به مناسبت دهه فجر خبر می‌دهد و به جام‌جم می‌گوید: برای راه‌اندازی هر کدام از این ایستگاه‌ها 500 میلیون ریال اعتبار در نظر گرفته شده است که در هر مرحله 17 عنوان کتاب بدون هیچ گونه محدودیتی برای امانت و استفاده عموم، به صورت مداوم شارژ خواهد شد.

صدرالله محتشم با بیان این‌که فرودگاه بین‌المللی بوشهر، بانک ملی شعبه گلشن، کلینیک تخصصی حضرت ابوالفضل و پایانه‌های اتوبوسرانی شهری و بین‌شهری پنج نقطه‌ای هستند که ایستگاه مطالعه در آنها راه‌اندازی خواهد شد،‌ می‌افزاید: اکنون تعداد کتابخانه‌های استان 78 باب با 53 هزار و 878 عضو و 618 هزار و 803 جلد کتاب و سرانه مطالعه نیز 59 دقیقه و 13 ثانیه است.

شهردار برازجان نیز ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه را از اولویت‌ برنامه‌های مدیریت شهری برازجان می‌داند و می‌گوید: شهرداری به عنوان یک نهاد اجتماعی با توجه به توانمندی و ابزاری که در اختیار دارد در کنار اجرای پروژه‌های عمرانی و آبادانی شهر، مکمل و بازوی توانا برای دستگاه‌های فرهنگی محسوب می‌شود.

کریم حسین‌آبادی می‌افزاید: در این راستا و با همکاری نمایندگی روزنامه جام‌جم در شهرستان دشتستان، ایستگاه مطالعه در خیابان هفت تیر که از نقاط و معابر پرتردد و در هسته مرکزی شهر برازجان است،‌ راه‌اندازی می‌شود.

وی خاطرنشان می‌کند: در ایستگاه مطالعه افزون بر ارائه کتاب‌های حقوقی، تاریخی، اجتماعی، کودکان و ادبیات، نشریات سراسری و سایر هفته‌نامه‌های محلی هم عرضه می‌‌شود.به گفته حسین‌آبادی برای رفاه بیشتر شهروندان در این ایستگاه، صندلی و چراغ مطالعه به منظور کتابخوانی در طول شبانه‌روز تامین و نصب شده است.

ایستگاه‌های کتابخوانی در تبریز

طرح ایستگاه کتاب افزون بر ایستگاه راه‌آهن تبریز چندی است در سطح شهر نیز اجرایی شده است.

مدیر سیار شهری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان شرقی با بیان این‌که در این زمینه دو نوع خدمات ارائه می‌کنیم، به جام‌جم می‌گوید: ارائه کتاب به صورت امانی در دو سطح شهری و روستایی در این استان اجرا می‌شود.

مهدی صالحی با بیان این‌که در سطح شهری با استفاده از اتوبوس و مینی‌بوس در ده ایستگاه کتاب به علاقه‌مندان امانت داده می‌شود، می‌افزاید: اکنون این ایستگاه‌ها در شهر تبریز و شهرستان هشترود فعال هستند.

وی تصریح می‌کند: در آینده نزدیک نیز پنج مرکز سیار دیگر برای مناطق پرجمعیت روستایی راه‌اندازی می‌شود که این مراکز کتاب‌های خود را با جیپ و پاترول جابه‌جا می‌کنند تا امکان تردد در مسیرهای سخت و صعب‌العبور روستایی را داشته باشند.

افتتاح اولین ایستگاه در البرز

مردم استان البرز نیز همزمان با ایام دهه فجر شاهد راه‌اندازی نخستین ایستگاه کتاب در استان خود بودند. این ایستگاه صبح دیروز در محل استانداری البرز به صورت نمادین توسط استاندار البرز افتتاح شد.

سه نقطه اداره کل پست، بیمارستان البرز و ترمینال شهید کلانتری کرج از جمله مکان‌هایی است که در طرح ایستگاه مطالعه قرار می‌گیرد.

مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان البرز با بیان این‌که متوسط سرانه مطالعه در این استان 79 دقیقه است، به مهر می‌گوید: با این‌که 60 کتابخانه عمومی در استان فعال است، جز کتابخانه‌های دایر در مساجد باز هم در این زمینه کمبود وجود دارد.

رمضانعلی محسنی با اشاره به راه‌اندازی ایستگاه‌های کتاب برای جبران این کمبود می‌افزاید: از آنجا که هدف ما ترویج فرهنگ مطالعه است، در بدو امر ممکن است هزینه‌هایی را صرف کتاب کنیم، مثلا با وجود این‌که مدت زمان امانت کتاب در ایستگاه‌های مطالعه 15 روز است، اما این پیش‌بینی شده که کتاب‌ها به ایستگاه‌ها برنگردند.

وی با بیان این‌که هدف فقط ترویج فرهنگ مطالعه است، بازنگشتن کتاب‌ها به محل اصلی‌شان را «پرواز کتاب» می‌نامد؛ کتاب‌هایی که برایشان هزینه می‌شود و شاید پرواز کنند؛ تا بلکه هدفی در ترغیب افزایش سطح مطالعه باشند.

محسنی با بیان این‌که این ایستگاه‌ها با کتاب‌های مختلف خود حوزه‌های گوناگون از کودک و نوجوان تا بزرگسال را پوشش خواهد داد،‌ تاکید می‌کند:در اول راه هستیم و رسانه‌ها در این زمینه باید فرهنگسازی کنند.

این طرح اگرچه از ارزش ویژه ای برخوردار است و می طلبد در تمام استان های کشور اجرا شود اما هنوز در بسیاری از استان های کشور به مرحله اجرا در نیامده است بطور مثال در شیراز فقط در فرهنگسراها کتاب برای امانت ارائه می‌شود و در اتوبوس‌ها وجود داشت، ولی اکنون برداشته شده است در اصفهان نیز متاسفانه این طرح اجرا نشده است.