کزاز و واکسیناسیون

او کارگر ساختمانی بود که شرحی از زخم جزئی در حین کار را می‌داد که خودبه‌خود جوش خورده بود. بتدریج حال بیمار بحرانی شد و با تشخیص کزاز در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد. زخمی ساده که مراقبت مناسب نداشت، با عارضه‌ کزاز بیمار را به سر حد مرگ کشاند.

کزاز از بیماری‌های قابل پیشگیری است. واکسیناسیون روش مطمئن و کارآمدی است که در ایران توسط خانه‌های بهداشت در سطح وسیع در حال انجام است. علت بروز کزاز به عدم واکسیناسیون دقیق و بموقع بر‌می‌گردد.

واکسن ثلاث یا سه‌گانه در سنین زیر 7 سال برای پیشگیری از کزاز، دیفتری و سیاه سرفه به کار می‌رود. در سنین بالای 7 سال از واکسن دوگانه کزاز و دیفتری استفاده می‌شود. علت حذف ماده موثر در پیشگیری از سیاه سرفه، عوارض ناشی از بخش سیاه سرفه‌ای در سنین بالای 7 سال است.

در روش واکسیناسیون ماده‌ای به بدن تزریق می‌شود که سیستم ایمنی فرد را فعال کرده تا بتواند پادزهر کافی برای مقابله با عامل کزاز را در بدن تولید کند.

علاوه بر واکسیناسیون ممکن است نیاز به تجویز تتابولین باشد که برخلاف واکسن، ایمنی را به صورت غیرفعال به بدن می‌رساند. در واقع در این روش ماده محافظ مستقیما به بدن تزریق می‌شود.

زخم‌ها یا تمیز هستند یا کثیف، زخم‌های کثیف شامل زخم‌هایی است که بیش از 6 ساعت از زمان بروزشان گذشته، آلوده با خاک یا بزاق باشد، زخم ناشی از سوراخ‌شدگی (فرورفتن میخ)؛ زخم‌هایی ناشی از له‌شدگی، گلوله، سوختگی‌ و سرمازدگی است. غیر از موارد یادشده، زخم تمیز به حساب می‌آید.

افرادی که دچار زخم‌شده یا واکسیناسیون کامل داشته (حداقل 3 نوبت) یا واکسیناسیون آنها نامشخص بوده یا ناقص است، بر اساس این‌که زخم تمیز است یا نه و بر اساس این‌که واکسیناسیون فرد چه وضعیتی دارد، نیاز به واکسیناسیون برآورد می‌شود.

اگر فردی واکسیناسیون کامل دارد، در صورتی که زخمش کثیف است و از آخرین باری که واکسن کزاز زده است، بیش از 5 سال گذشته، نیاز به واکسن دارد. اگر زخم تمیز است، در صورتی که 10 سال از زمان آخرین واکسیناسیون گذشته است باید واکسن دریافت کند.

اگر فردی واکسیناسیون ناقصی داشته یا به یاد نمی‌آورد که واکسن زده است یا نه، بدون توجه به نوع زخم باید واکسن دریافت کند. در این افراد اگر زخم تمیز است، واکسن به‌تنهایی کفایت می‌کند، اما برای زخم‌های کثیف نیاز به تجویز تتابولین، ضروری است.

برای تکمیل واکسیناسیون یک ماه و 6 ماه بعد هم باید اقدام کرد تا دوره واکسیناسیون آنها تکمیل شود.

واکسیناسیون یادآور در صورتی که اتفاقی هم نیفتد، هر 10 سال لازم است.

واکسیناسیون یادآور نباید در زمانی کمتر از 5 سال انجام شود، چرا که می‌تواند با عوارض همراه باشد.