بهروزی‌نیا و ماجرای‌ کشف ‌یک‌‌ ساز ‌‌ایرانی

صفحه ساز عربی به جای چوب مثل تار از پوست پوشیده شده بود، آنها پس از آشنایی با بربط تصمیم می‌گیرند ساز خودشان را هم از چوب درست کنند. به گفته بهروزی‌نیا «وقتی همه ساز از چوب ساخته می‌شود اسمش را العود یعنی چوب می‌گذارند و از آن به بعد این ساز به العود و عود معروف می‌شود.» بعد هم با ورود فرهنگ اسلامی به اسپانیا این ساز به اسپانیا می‌رود. در آنجا الف از اول نام این ساز حذف می‌شود. نام آن می‌شود لعود و رفته‌رفته لعود به لوت تغییر نام می‌دهد. به همین سبب است که به گفته بهروزی‌نیا اروپایی‌ها هنوز هم این ساز را به اسم لوت می‌شناسند.»

به دنبال کوچ همه نوازندگان خوب ایران به کشورهای عربی برای آموزش دادن این ساز، عود به مرور از ایران می‌رود. ناگفته نماند که یکی از این نوازندگان چیره‌دست زریاب فارسی بوده که به اسپانیا می‌رود و در حال حاضر هم در آنجا آموزشگاه‌های معروفی به نام زریاب و مدرسه‌ای به این نام در اسپانیا وجود دارد.

بعد از سالیان سال این ساز با همان نام عود به ایران برمی‌گردد. بهروزی‌نیا می‌گوید: «من خودم وقتی این ساز را انتخاب کردم از آن شناختی نداشتم و در زمان پی بردن به تاریخچه آن به من گفتند این ساز بربط ایرانی بوده که اسمش عوض شده است. تقریبا 12 10 سال پیش و شاید بیشتر برای برطرف کردن مشکل سازم به منزل استاد قنبری مهر رفتم. در آنجا سازی شبیه ساز خودم اما کوچک‌تر دیدم. پرسیدم این چه سازی است که شبیه بربط من است. استاد گفتند این بربط است و آنچه شما دارید عود است. آثار حکاکی شده و نقاشی‌های قدیم ایران نشان می‌دهد کاسه ساز بربط کوچک‌تر بوده و دسته‌اش بلندتر و این تنها نمونه‌ای است که من از روی بربط قدیمی ایران ساخته‌ام. از آن زمان و به خاطر این‌که خیلی دوست داشتم سازی که مربوط به ایران است را بزنم، تصمیم گرفتم عودی که می‌زدم کنار بگذارم و با بربط ایرانی کار کنم.»

بهروزی‌نیا دلیل تلقی عمومی از صدای این ساز و عربی دانستن آن را در این نکته می‌داند: «چون در طول 100 سال گذشته صدای این ساز را از رادیو تلویزیون مواقعی که عزاداری بوده می‌شنیدیم و چیزی هم که پخش می‌شده از یک نوازنده عرب بوده یعنی صدای این ساز کاملا عربی بوده برای همین هم مردم فکر می‌کنند این ساز عربی است چرا که سالیان سال صدای این ساز را در موسیقی عربی شنیده‌اند. به همین منظور از همان زمان یعنی 20 سال پیش که شروع به ساز زدن کردم، تصمیم داشتم به نوعی بتوانم گوش مردم ایران را به ایرانی بودن این ساز عادت دهم. در همین راستا اولین کارم را با نام بربط با نگرشی چند زاویه‌ای به این ساز (جنبه تکنیکی، ردیف نوازی و بداهه نوازی) ضبط کردم. بعد از آن دیدم مردم هنوز این ساز را با ملودی‌های ایرانی نمی‌شناسند. پس تصمیم گرفتم کوهستان را که شامل ملودی‌های محلی مناطق مختلف است، اجرا کنم که البته تأثیر خیلی مثبتی در این بیست و چند سال گذاشت به طوری که وقتی مردم صدای این ساز را می‌شنوند، چند ملودی ایرانی به یادشان می‌آید.»