تفاوت معنادار

وسیله ارتباطی مثل تلفن همراه نه تنها ارتباطات روزانه ما را که محدود به تلفن‌های ثابت و دید و بازدید‌های معمولی و یا حتی نامه‌نگاری بود تحت‌تاثیر قرار داده بلکه خود به خود به یکی از وسایل ضروری و مورد نیاز ما تبدیل شده که جدا از کارکرد ارتباطی‌اش می‌تواند نقش دفترچه یادداشت ، Mp3 Player، منشی قرار‌های روزانه، رادیو، ماشین حساب، ساعت و... را نیز در زندگی ما ایفا کند و ما را نسبت به خرید بسیاری از این وسایل بی‌نیاز کند.

البته این فقط گوشی تلفن همراه نیست که چنین نقشی را در زندگی ما ایفا می‌کند، اگر دور و برمان را خوب تماشا کنیم، می‌بینیم که بسیاری از وسایل دیگر نیز همین وضعیت را پیدا کرده‌اند و علاوه بر کارکرد تعریف شده‌ای که دارند، می‌توانند نیاز‌های دیگر ما را هم بر طرف کنند. مثل همین رایانه که علاوه بر تمام کارایی و توانش می‌تواند ما را به دنیای مجازی وصل کند و فاصله ما با هرنقطه از جهان را به یک کلیک تقلیل دهد. جالب اینجاست که رفته رفته این وسایل با مناسبت‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در کشور، شکل می‌گیرند، رابطه‌ای تعریف شده‌ پیدا می‌کنند و می‌توانند در این مناسبت‌ها هم نقش‌آفرین باشند.

نمونه دم‌دستی‌اش همین انتخابات ریاست جمهوری ایران است که از چند دوره قبل پیوند غیر قابل گسستی با این وسایل پیدا کرده و دوره به دوره نیز این ارتباط محکم‌تر می‌شود و گسست‌ناپذیرتر. اگر در شرایط امروز تعداد سایت‌های خبری  تحلیلی را که برای انتخابات دهم ریاست جمهوری راه افتاده‌اند با تعداد سایت‌های انتخابات دوره گذشته و انتخابات ماقبل آن مقایسه کنیم، در می‌یابیم که این روند روبه رشد بود و از دوره گذشته بسیاری از کاندیدا‌ها و ستاد‌های حامی‌شان حساب ویژه‌ای روی تبلیغات در محیط مجازی باز کرده‌اند و حتی با ساماندهی وبلاگ‌های فارسی می‌کوشند تا حضور پر رنگ و برنامه‌ریزی شده‌ای در فضای سایبر داشته باشند.

پیام‌های کوتاه یا sms هم در این شرایط خود به خود به یکی از ابزار‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغ کاندیدا‌ها تبدیل شده‌اند.

با این حال اما هنوز هم به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی با توجه به حضور وسایل ارتباطی جدید که محصول عصر ارتباطات هستند،رسانه‌های سنتی و ارتباطات شفاهی نیز نقش قابل توجهی در جامعه ما دارد و می‌تواند کفه آرا را به نفع یک کاندیدا یا یک جریان سنگین کند. نگاهی به وضعیت حاکم بر دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری نشان می‌دهد که تفاوت معناداری بین محبوبیت و مقبولیت یک کاندیدا در فضای مجازی و دنیای واقعی وجود دارد. در دوره گذشته با مرور وبلاگ‌ها و پرسه زدن در سایت‌ها به این نتیجه می‌رسیدی که پیروز انتخابات فردی است که بسیاری از وبلاگ‌ها به طرفداری از او فعالیت می‌کنند، اما این اتفاق در عالم واقعیت رخ نداد و کاندیدایی به پیروزی رسید که کمترین طرفدار را در دنیای مجازی داشت.

این در حالی بود که پیروز رقابت‌های انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری حساب ویژه‌ای روی شکل‌های سنتی اطلاع رسانی و حتی ارتباطات شفاهی با استفاده از محل‌هایی که مردم در آن تجمع می‌کردند، باز کرده بود.

انتخابات این دوره شاید نشان دهد که هنوز هم این فاصله معنادار بین دنیای مجازی و دنیای واقعی ما وجود دارد یا نه؟

محمدرضا رستمی