پت‌اسکن‌ روشی ‌برای ‌کشف ‌سکته‌های‌ قلبی ‌بی‌علامت‌

 هم‌اکنون محققان با استفاده از روش تصویربرداری (Positron Emission Tomography) PET یا توموگرافی گسیل پوزیترون توانسته‌اند تغییرات عروق کرونر را مشاهده کنند و امیدوارند با کمک این روش بتوانند افراد در معرض خطر را زودتر شناسایی کنند.

پت‌اسکن (PET Scan) ‌یک روش تصویربرداری است که بیشتر برای شناسایی سرطان و اندازه‌گیری تاثیر درمان سرطان به کار می‌رود. از این روش برای تشخیص بیماری‌های مغز و اعصاب و قلب و عروق هم استفاده می‌شود.

فناوری پت‌اسکن در دنیا

در حال حاضر بیش از 550 مرکز پت در دنیا ایجاد شده که به ارائه خدمات کلینیکی مشغول هستند. بیشترین مراکز پت در کشورهای آمریکا، آلمان و ژاپن است و در منطقه ما هم عربستان سعودی و ترکیه مراکز پت دارند و بتازگی در مصر نیز دو مرکز آن فعال شده است. به دلیل عمر بسیار کم مواد رادیواکتیو مورد استفاده در پت، این مواد رادیو اکتیو باید توسط سیکلوترون در مرکز پت یا در نزدیکی آن تولید شوند و کشور ما ایران یکی از معدود کشورهایی است که علی‌رغم داشتن سیکلوترون، مرکز پت ندارد.

پت‌اسکن چه برتری‌هایی دارد؟

قدرت تفکیک مکانی یکی از ویژگی‌های مهم اسکن برای وضوح بیشتر تصاویر و کیفیت بهتر آنهاست. قدرت تفکیک مکانی پت در حدود 5 4 میلی‌متر است. هرچه قدرت تفکیک کمتر باشد، توانایی سیستم در نشان دادن جزییات بافت مورد نظر بیشتر و پت از این نظر بی‌نظیر است. در واقع قدرت تفکیک پت 2 برابر سیستم SPECT است.

SPECT هم‌اکنون متداول‌ترین سیستم مورد استفاده در بخش‌های پزشکی هسته‌ای می‌باشد. در ضمن وضوح و کنتراست تصاویر در پت بهتر از سایر روش‌های تصویربرداری است. همچنین آنالیز کمی اطلاعات در پت امکان‌‌پذیر است که کاربردهای زیادی در تعیین مرحله بیماری دارد.

اما قابلیتی که پت را از سایر روش‌های تصویربرداری متمایز می‌کند، امکان مطالعه متابولیسم و بیوشیمی بافت مورد بررسی بیمار و مطالعه فرآیند فیزیولوژیکی بافت یا ارگان مورد نظر است.

روش انجام پت‌اسکن‌

در پت‌اسکن یک ماده رادیواکتیو به داخل رگ بیمار تزریق می‌شود. این ماده رادیواکتیو به یک ترکیب موجود در بدن مانند گلوکز خون متصل می‌شود. سپس بیمار روی تخت دراز می‌کشد و از درون دستگاه عبور داده می‌شود. در این هنگام انرژی ساطع شده از ماده رادیواکتیو توسط دستگاه شناسایی می‌شود نتایج حاصل به صورت یک تصویر دارای رنگ‌ها و درخشندگی متفاوت عرضه می‌شود. بافت سالم از گلوکز برای تولید انرژی استفاده می‌کند و در نتیجه در تصویر پت به صورت رنگ روشن ظاهر می‌شود اما بافت سرطانی حاوی میزان بالاتری از گلوکز است.
بنابراین ماده رادیواکتیو بیشتری را جذب می‌کند و در تصویر پت رنگ‌های روشن‌تری به خود می‌گیرد.

کاربرد پت در شناسایی سکته‌های قلبی خاموش‌

مراحل اولیه تصلب شرایین توسط تکنیک‌های مختلف تصویربرداری قلبی  عروقی قابل تشخیص است. به عنوان مثال سونوگرافی می‌تواند ضخیم‌شدگی دیواره شریان کاروتید را نشان دهد که این خود یکی از نشانه‌های شروع بیماری‌های عروقی استMDCT. می‌تواند رسوب کلسیم را در دیواره عروق نشان دهد و پت قادر است اختلالات عملکردی عروق کرونر را مشخص کند. مواردی که ذکر شد، همگی نشانه‌هایی از شروع تصلب شرایین قلب هستند که موجب بروز بیماری‌های قلبی مانند سکته قلبی، مرگ قلبی ناگهانی و نارسایی قلبی در آینده می‌شوند.

در مطالعه‌ای که روی 68 بیمار بدون علامت مبتلا به دیابت نوع 2‌صورت گرفت، پژوهشگران شیوع همزمان ضخیم شدن دیواره شریان‌ها، رسوب کلسیم در دیواره شریان‌های کرونر و اختلال گردش خون کرونر را محاسبه کردند. به طوری که در پت نشان داده شد، همه این بیماران دارای اختلال عملکردی در عروق کرونر بودند در حالی که 56 درصد عروق کرونر ضخیم و 66 درصد رسوب کلسیم در دیواره عروق کرونر داشتند.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد اختلال عملکردی عروق کرونر به‌عنوان عامل پیش‌زمینه بیماری عروق کرونر که توسط پت تشخیص داده می‌شود، لزوما با افزایش غیرطبیعی ضخامت شریان کاروتید یا رسوب کلسیم در دیواره عروق کرونر همراهی ندارد. به همین سبب پژوهشگران بر این باورند که اختلال عملکردی بر تغییرات ساختمانی دیواره شریانی مقدم است.

پت قادر است اختلال گردش خون کرونر را شناسایی کند. بنابراین زودتر از سایر روش‌ها بیماری‌های عروقی قلب را آشکار می‌سازد و موجب قدرت بالای تشخیص در بیماری‌های عروق کرونر در مراحل اولیه می‌شود و به پزشکان اجازه می‌دهد اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنند تا بتوانند از خطرات ناشی از ابتلا به بیماری‌های قلبی بکاهند.