شترداری پایدار، ستون توسعه آینده مناطق کویری است

به گزارش خبرنگار جام‌جم آنلاین یزد، سیدعلیرضا اسمعیل‌زاده حسینی در تشریح دیدگاه‌های علمی پیرامون پرورش شتر، در واکنش به برخی اظهارنظرها مبنی بر آسیب‌زا بودن گسترش شترداری در مناطق بیابانی استان یزد اظهار کرد: هرگونه تحلیل در این حوزه باید مبتنی بر داده‌های علمی و پژوهش‌های معتبر باشد و نمی‌توان بدون استناد علمی، شترداری را عامل تخریب اکوسیستم‌های شکننده دانست.

وی افزود: مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، برای نخستین بار در سطح کشور، تمامی سامان‌های عرفی و مراتع اختصاصی شتر را در قالب پروژه‌های تحقیقاتی جامع مورد ارزیابی قرار داده‌اند. این مطالعات، ظرفیت اکولوژیکی مراتع و توان آن‌ها برای پرورش پایدار شتر را مشخص کرده و به‌عنوان مبنای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت مورد استفاده قرار گرفته است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد با اشاره به مدل توسعه اکولوژیک پیشنهادی تصریح کرد: این مدل بر اصول تعادل دام و مرتع، احیای پوشش گیاهی با بهره‌گیری از ظرفیت مسئولیت اجتماعی معادن (CSR)، تغذیه تکمیلی و هوشمندسازی مدیریت چرا استوار است؛ رویکردی که نه‌تنها مانع فشار بیش از حد بر مراتع می‌شود، بلکه به بازسازی اکوسیستم‌های کویری نیز کمک می‌کند.

اسمعیل‌زاده حسینی با اشاره به بهره‌گیری از سامانه هوشمند «ساربانیار» گفت: این سامانه به‌عنوان پلتفرم مدیریت هوشمند گله‌های شتر در مدل اکولوژیک مورد استفاده قرار گرفته و به دلیل نوآوری و اثربخشی، مورد تقدیر سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نیز قرار داشته است.

وی ادامه داد: نتایج تحقیقات منتشرشده در مجله علمی Discover Animals در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد شاخص SAVI که معیاری معتبر برای وضعیت پوشش گیاهی است، در مراتع تحت چرای مدیریت‌شده شتر طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ پایدار و بدون تغییر معنی‌دار باقی مانده است، در حالی که در مناطق قرق‌شده و بدون چرای دام، روند کاهشی این شاخص مشاهده شده است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد با اشاره به تحلیل‌های زیست‌محیطی انجام‌شده با نرم‌افزار SimaPro خاطرنشان کرد: بخش عمده آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی نظیر جاده‌سازی، تردد وسایل نقلیه موتوردار و بهره‌برداری‌های معدنی است، نه رفتار طبیعی شتر که با هرس گیاهی و پراکنش بذر، به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند.

اسمعیل‌زاده حسینی تأکید کرد: تعارض اصلی اکوسیستم‌های کویری با توسعه بی‌رویه فعالیت‌های صنعتی و معدنی شکل گرفته است؛ در حالی که شترداری پایدار، به‌ویژه با استفاده هدفمند از ظرفیت مسئولیت اجتماعی معادن، می‌تواند نقش مؤثری در احیای مراتع و حفظ تعادل اکولوژیکی ایفا کند.

وی در پایان با اشاره به نام‌گذاری سال ۲۰۲۴ به‌عنوان سال جهانی شتر گفت: روند جهانی توسعه شترداری به دلیل سازگاری بالای این دام با اقلیم خشک، کاهش وابستگی به نهاده‌های دامی و نقش آن در مقابله با تغییرات اقلیمی، مورد تأیید نهادهای بین‌المللی است و شتر به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار در مناطق بیابانی شناخته می‌شود.