محرومیت‌زدایی با نسخه فناوری
کشور ایران با اقلیمی پهناور و گسترده به لحاظ جغرافیایی مناطق متنوع و متعددی را در برگرفته است. این وسعت حیرت‌انگیز که غرور ملی‌مان را به وجد می‌آورد و پیشینه غنی و سرشاری به لحاظ تمدن رقم می‌زند، ممکن است آفاتی را هم در پی داشته باشد؛ به هر روی به دلیل برخی از محدودیت‌ها، تعداد محدودی پایگاه تجمیع امکانات ممکن است در کشور شکل بگیرد و به این ترتیب برخی از نواحی با فاصله گرفتن از این مراکز، اشکال مختلفی از محرومیت را تجربه کنند.
معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با تدوین برنامه‌ای ملی در تلاش است از ابزار علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان برای رفع این معضل بهره بجوید.
برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم در سال ۱۴۰۲ تشکیل شده است. نگرشی که در بدو شکل‌گیری این برنامه، در این گزاره خلاصه می‌شود که اگر محرومیت محصول مشکلات اقتصادی و اجتماعی است، علم، فناوری و نوآوری می‌توانند به عنوان عناصر قدرت نقش مهمی در زدودن این محرومیت ایفا کنند. چشم‌انداز کلی این برنامه به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شد: اقتصاد روستایی، زیرساخت،توسعه زیست‌بوم علم و فناوری دراین مناطق و سیاست‌گذاری. دفتر برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان درمناطق محروم درتلاش است تا با تحقق اهداف و چشم‌اندازهای ترسیم شده، برخی چالش‌های مناطق محروم را رفع کند.
افزایش تاب‌آوری اقتصاد روستایی
با توجه به ظرفیت‌های بومی مناطق کم‌برخوردار، می‌توان با فعال‌سازی الگوهای به‌روز دنیا، نظیر توسعه فناورانه زنجیره ارزش، اقتصاد مناطق کم‌برخوردار را بهره‌ور‌تر کرد که این مهم در دستور کار برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم قرار گرفته است. این نگرش موجب برطرف شدن دسته‌ای از نیازهای روستایی و خودکفایی می‌شود تا تاب‌آوری نیز افزایش یابد و ثروت‌زایی بیشتری در منطقه رقم بخورد.
زیرساخت؛ یکی از معضلات بنیادی
دسترسی به منابع آب و انرژی و همچنین نیاز به امکاناتی نظیر مسکن، ساختمان‌های درمانی، بازارگاهی و... که در مناطق محروم به وفور رؤیت می‌شود از معضلاتی است که برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم قصد دارد در راستای برطرف شدن‌شان بکوشد. در این حوزه هم اگر راه‌حل‌ها مبتنی بر محصولات دانش‌بنیان و طرح‌های نوآورانه و فناورانه باشد، این مشکلات به اشکال ساده‌تری قابل برطرف شدن خواهد بود. برای مثال در حوزه مسکن روستایی، اگر فناوری‌های جدیدتری که در ساختن مسکن سریع و ارزان قابل استفاده هستند به کار گرفته شود، این فرصت به‌وجود می‌آید تا خانه‌های روستایی مقاوم‌تر و ارزان‌تری نسبت به مسکن‌های مناطق شهری داشته باشیم.
تأمین منابع زیرساختی در نواحی کم‌برخوردار
به دلیل وسعت ایران،برخی مناطق دسترسی خوبی به زیرساخت‌های علم وفناوری ندارند.برای مثال به دلیل دورافتادگی وشرایط استانی برخی مناطق،دسترسی آنهابه زیست‌بوم علم وفناوری وضعیت خوبی ندارد.برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان درمناطق محروم در این حوزه تمهید خاصی اندیشیده که قرار است به صورت آزمایشی در استان هرمزگان مورد بهره‌برداری قرار گیرد و آن ایجاد صندوق معین منطقه‌ای است؛ دستگاه‌های محرومیت‌زدا نظیرستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان و...منابع زیادی را به رفع محرومیت درچنین مناطقی اختصاص داده‌اند وبخش‌های عمده‌ای ازمنابع استانی هم معطوف به این معضل شده است اما خروجی این رویکردچندان رضایت‌بخش نبوده است؛اگراین منابع به حوزه اقتصاددانش‌بنیان واردشود،به‌نظرمی‌رسداتفاقات بهتری رخ می‌دهد.
برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم در سال ۱۴۰۲ تشکیل شده است. نگرشی که در بدو شکل‌گیری این برنامه، در این گزاره خلاصه می‌شود که اگر محرومیت محصول مشکلات اقتصادی و اجتماعی است، علم، فناوری و نوآوری می‌توانند به عنوان عناصر قدرت نقش مهمی در زدودن این محرومیت ایفا کنند. چشم‌انداز کلی این برنامه به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شد: اقتصاد روستایی، زیرساخت،توسعه زیست‌بوم علم و فناوری دراین مناطق و سیاست‌گذاری. دفتر برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان درمناطق محروم درتلاش است تا با تحقق اهداف و چشم‌اندازهای ترسیم شده، برخی چالش‌های مناطق محروم را رفع کند.
افزایش تاب‌آوری اقتصاد روستایی
با توجه به ظرفیت‌های بومی مناطق کم‌برخوردار، می‌توان با فعال‌سازی الگوهای به‌روز دنیا، نظیر توسعه فناورانه زنجیره ارزش، اقتصاد مناطق کم‌برخوردار را بهره‌ور‌تر کرد که این مهم در دستور کار برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم قرار گرفته است. این نگرش موجب برطرف شدن دسته‌ای از نیازهای روستایی و خودکفایی می‌شود تا تاب‌آوری نیز افزایش یابد و ثروت‌زایی بیشتری در منطقه رقم بخورد.
زیرساخت؛ یکی از معضلات بنیادی
دسترسی به منابع آب و انرژی و همچنین نیاز به امکاناتی نظیر مسکن، ساختمان‌های درمانی، بازارگاهی و... که در مناطق محروم به وفور رؤیت می‌شود از معضلاتی است که برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم قصد دارد در راستای برطرف شدن‌شان بکوشد. در این حوزه هم اگر راه‌حل‌ها مبتنی بر محصولات دانش‌بنیان و طرح‌های نوآورانه و فناورانه باشد، این مشکلات به اشکال ساده‌تری قابل برطرف شدن خواهد بود. برای مثال در حوزه مسکن روستایی، اگر فناوری‌های جدیدتری که در ساختن مسکن سریع و ارزان قابل استفاده هستند به کار گرفته شود، این فرصت به‌وجود می‌آید تا خانه‌های روستایی مقاوم‌تر و ارزان‌تری نسبت به مسکن‌های مناطق شهری داشته باشیم.
تأمین منابع زیرساختی در نواحی کم‌برخوردار
به دلیل وسعت ایران،برخی مناطق دسترسی خوبی به زیرساخت‌های علم وفناوری ندارند.برای مثال به دلیل دورافتادگی وشرایط استانی برخی مناطق،دسترسی آنهابه زیست‌بوم علم وفناوری وضعیت خوبی ندارد.برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان درمناطق محروم در این حوزه تمهید خاصی اندیشیده که قرار است به صورت آزمایشی در استان هرمزگان مورد بهره‌برداری قرار گیرد و آن ایجاد صندوق معین منطقه‌ای است؛ دستگاه‌های محرومیت‌زدا نظیرستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان و...منابع زیادی را به رفع محرومیت درچنین مناطقی اختصاص داده‌اند وبخش‌های عمده‌ای ازمنابع استانی هم معطوف به این معضل شده است اما خروجی این رویکردچندان رضایت‌بخش نبوده است؛اگراین منابع به حوزه اقتصاددانش‌بنیان واردشود،به‌نظرمی‌رسداتفاقات بهتری رخ می‌دهد.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
یک کارشناس مسائل منطقه در گفتگو با جامجم آنلاین مطرح کرد
پاسخی فراتر از عملیات وعده صادق | جنگ روانی غرب نتیجه نمی‌دهد
یک تحلیلگر مسائل منطقه در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
برخورد‌های دوگانه تروئیکای اروپا | تنبیه متجاوز حق مسلم ایران است
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
مسئولیت مشترک مجلس و رئیس‌جمهور
عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی در گفتگو با جام جم آنلاین:
لزوم تعامل دوطرفه مجلس و دولت
گفت و گو
خالد قدومی، نماینده حماس در تهران در گفتوگو با «جامجم» پیرامون موضوع عدم شرکت حماس در مذاکرات آتش‌بس مطرح کرد
آمریکا شریک جرم صهیونیست ها،نه طراح صلح
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
آیا مذاکرات دوحه به نتیجه می‌رسد؟
یک کارشناس جهان عرب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد