آموزش بدون پرورش!

اگرچه آموزش و پرورش مفهومی درهم تنیده است و در بسیاری از موارد نگاهی یکسان به آن می‌شود اما برای درک بهتر تاثیر و اهمیت هرکدام باید نگاهی به تعریف آنها انداخت. به‌طور کلی می‌توان گفت آموزش به معنای دسته‌ای از فعالیت‌ها برای افزایش یادگیری افراد با کمک آموزگار است که از طریق یک معلم و چند یادگیرنده صورت می‌گیرد اما پرورش به معنای یک جریان منظم با هدف رشد شناختی، اخلاقی، اجتماعی و به طور کلی شخصیت فرد است.پس از خانواده، مدرسه به عنوان جامعه دوم کودکان نقش مهمی را در تربیت وشکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان برعهده داردبه همین دلیل وجود مربیانی که بتوانند دانش‌آموزان را در مسیر یادگیری اصول اخلاقی، ارزشی و اجتماعی یاری کند یک نیاز در نظام تعلیم و تربیت کشور محسوب می‌شود. چراکه ارتباط نزدیک مربیان با دانش‌آموزان و نفوذی که بر آنان دارند، نقش مهمی در سلامت فکری و روانی آنها ایفا می‌کند و می‌تواند مسیر یک جامعه را تعیین کند. 
   
تأکید رهبر معظم انقلاب بر معاونت پرورشی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توجه به امور پرورشی در کنار آموزش به عنوان یکی از محورهای مورد تاکید رهبر انقلاب بارها مطرح شد. به‌طوری که رهبری در یکی از دیدارهای خود با معلمان فرمودند: «یک برهه‌ای از زمان این فکر را القا کردند که معاونت پرورشی اصلا لازم نیست؛ چرا؟ منطق‌شان هم این بود که می‌گفتند پرورش به‌وسیله خود معلم باید انجام بگیرد. این حرف درستی است؛ کار معلم فقط تعلیم نیست؛ باید تربیت هم بکند،پرورش هم بدهداما این کافی نیست؛بحث سراین است. معاونت پرورشی یکی از مهم‌ترین بخش‌های آموزش‌وپرورش است. البته امروز معاونت پرورشی مشکلاتی دارد؛ حالا کمبود منابع مالی و نگاه‌های مختلف [هست، اما این بخش] باید تقویت بشود.»ایشان اولین کار معاونت پرورشی را جلوگیری از ایجاد و رواج و شیوع آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی درمیان خود جوان‌هادانستند وبیان کردند:«بنده می‌خواهم پیشنهاد کنم که جوان‌های‌مان ـ که در مجموعه میلیونی دانش‌آموز،یک تعدادخیلی زیادی جوان ونوجوان فعال هستند - باید بروند جلوی آسیب‌های اجتماعی رابگیرند؛خب، مقدمه‌اش این است که درداخل خود مدارس آسیب‌های اجتماعی وجود نداشته باشد؛ این کار معاونت فرهنگی است. حالا البته آمار‌هایی می‌دهند که این‌قدر [آسیب‌ها]زیاد شده؛ بنده به این آمار‌هاخیلی اعتمادنمی‌کنم، اینها خیلی مورد اعتماد نیست، اما آسیب‌ها وجود دارد، یعنی رفتار خشن، روابط نامناسب اخلاقی و خیلی چیز‌های دیگر که نمی‌خواهم اسم بیاورم. معاونت پرورشی بایستی به اینها برسد.»
   
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش 
در سال ۹۰ بود که با توجه به فرمایشات و تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم ایجاد تحول در ساختار تعلیم و تربیت کشور، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تصویب شد. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش شش عرصه به عنوان ساحت‌های تعلیم و تربیت معرفی‌شده که شامل تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، تعلیم و تربیت زیباشناختی و هنری، تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای تعلیم و تربیت اجتماعی - سیاسی و تعلیم و تربیت علمی و فناورانه است. آموزش و پرورش در سند تحول تمام‌ساحتی دیده شده است؛ در سند بر این موضوع تاکید شده که نهاد تعلیم و تربیت برای اوقات آموزش درسی رسمی و اوقات فراغت دانش‌آموزان باید برنامه داشته باشد. همچنین در سند تحول بر تربیت اعتقادی دانش‌آموزان، برپایی نماز جماعت در مدرسه، برگزاری اردوهای ورزشی آشنایی دانش‌آموزان با مسائل اجتماعی و سیاسی و بازدید از پیشرفت‌های کشور تاکید شده است. مجموعه اقداماتی که مدرسه را به عنوان محل اصلی تعلیم و تربیت قرار می‌دهد. آن‌طور که در متن سند تحول به‌صراحت آمده است: مدرسه مهم‌ترین رکن در ارکان تعلیم و تربیت است و نهادی مستقل و تأثیرگذار در نظام آموزشی محسوب می‌شود. نهاد تعلیم و تربیت برای تحقق اهداف سند تحول، مربیان پرورشی را به عنوان بازوی اجرایی در مدارس معرفی می‌کند. با این وجود کمبود مربیان پرورشی و عدم توجه کافی برخی مدیران وزارت آموزش و پرورش روند تحقق اهداف سند تحول را با کندی مواجه کرده است.
   
زنگ خطر کمبود معلم پرورشی در مدارس
به‌رغم تاکیدات رهبر معظم انقلاب و بندهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، اکنون مسئولان وزارت آموزش و پرورش خبر از آمار بالای کمبودمربیان پرورشی درمدارس می‌دهند.درهمین راستا، میکائیل باقری،مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش اخیرا تعداد مربیان پرورشی را زیر۵۰هزار نفر اعلام کردوگفته است:درحال حاضر۶۰هزار مربی پرورشی درکشورکم داریم که امسال قراراست براساس ماده۲۸،حدود۱۱هزارمربی جذب کنیم.همچنین روزگذشته نیز حجت‌الاسلام والمسلمین پورثانی، معاون پرورشی وفرهنگی وزارت آموزش وپرورش با بیان این‌که امروز حدود۵۰درصد مدارس مشاور و مربی پرورشی ندارند، اعلام کرد:کمبودمربی پرورشی ومشاور درمدارس بیش از۱۰۵هزارنفراست.حالا آموزش و پرورش درکنار سایرمسائل خود درصدد جبران کمبود معلمان پرورشی در مدارس است. موضوعی که وزیرآموزش وپرورش راه‌اندازی پردیس ویژه معلم پرورشی را به عنوان یکی از راه‌حل‌های این مسأله عنوان کرده تا بلکه ازاین طریق بتوانند کمبودها را جبران کنند. باید منتظر ماند و دید آیا به‌کارگیری چنین راهکارهایی، قابلیت تاثیرگذاری بر نیمی از مدارس فاقد مربی پرورشی در کشور را دارد؟

توجه به امور تربیتی بعد از پیروزی انقلاب
اهمیت مباحث تربیتی در کنار آموزش از دیرباز موردتوجه بوده است.به طوری که درهمان سال‌های ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی بود که نهادی در آموزش وپرورش باعنوان«امور تربیتی» با هدف گسترش وتعمیق ارزش‌های انقلاب اسلامی شکل‌گرفت و شهیدان رجایی و باهنر دردوران تصدی وزارت آموزش وپرورش درسال۱۳۵۹اقدام به تأسیس ستادهای امورتربیتی درمدارس کردند تا دانش‌آموزان را به ارزش‌های اسلامی ترغیب کنند. هشت اسفند ۱۳۵۹،ستاد امورتربیتی درمدارس ایران توسط این دو شهید بزرگوارتأسیس شد،ستادی که ازهمان ابتدای تأسیس به دنبال انتقال ارزش‌های دینی و فرهنگی انقلاب اسلامی به مدارس و تربیت و بازسازی دانش‌آموزان در فضایی انقلابی و اسلامی بود.