راز محبوبیت منبرهای معلم اخلاق

سید را خیلی‌ها می‌شناختند و دوستدارش بودند. چه آنها که درمسجد موسی بن جعفر(ع)(محله غیاثی) در نماز به او اقتدا می‌کردند و چه پامنبری‌های مسجد و رسانه. راز این محبوبیت را می‌توان درچهره خندان ورفتار گرم و صمیمی حجت‌الاسلام طباطبایی با مردم دید. معروف بود که در دفترش به روی مردم باز است،این را دورادور شنیده بودم. آنها که سال‌ها با او رفت و آمد داشتند مهر تأیید به این «شنیده‌ها» زدند. او مردی بود که با وجود به تن کردن لباس سیاست،ردای خدمت به خدا و مردم را از تن خارج نکرد. حاج آقا خادم اهل بیت(ع) بود،همه جوره پای کارخاندان وحی ایستاده بود،حتی به حضور وتوصیه درمجله وروزنامه یا صفحه تلویزیون. آدم‌ها را به خاطر می‌سپرد و قدردان خادمان فرهنگ و دین بود. درششمین سالگرد درگذشت حجت‌الاسلام والمسلمین سید‌مهدی طباطبایی با حاج‌حسین شمسایی، مداح وپیرغلام امام حسین(ع) ودکترعلی رادان، وکیل دادگستری که هر دو از پامنبری‌ها و دوستان قدیمی استاد طباطبایی بودند به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر از منبر مردمی‌اش بشنویم. 
   
روحانی‌ تر‌از مردمی
پیرغلام امام حسین(ع) ادامه می‌دهد: حاج‌آقا طباطبایی روحانی تراز مردمی بود. ایشان ملجأ و پناه همه مردم جنوب شرق تهران بود. در منزل ایشان به روی همه باز بود.همه افراد اعم ازطلاب علوم دینی و دیگران برای حل مشکلات خود، اختلافات خانوادگی و...به آقای طباطبایی مراجعه می‌کردند، ایشان شنونده حرف مردم بود و طوری برخورد می‌کرد که همه راضی از منزل او خارج می‌شدند. مرحوم طباطبایی از چنان نفوذ کلامی برخوردار بود که به تنهایی اختلاف بین مردم را بدون آن‌که نیازی به دادگاه باشد، رفع می‌کرد. مردم با هر مشکلی اعم از فرهنگی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی و صنفی به او مراجعه می‌کردند با آرامش خاطر و گره باز شده از مشکلات می‌رفتند. وی به بیان خاطره‌ای از مرحوم طباطبایی پرداخته و می‌گوید: حدود ۲۷ سال پیش موسسه فرهنگی به نام قاسم بن‌الحسن در جنوب شرق تهران تاسیس کردیم. آقای طباطبایی همیشه پای کار موسسه بود. از معرفی امام جماعت تا سخنرانی در جمع خیرین. هرجا که پای دین و مردم در میان بود، گوشه کار را می‌گرفت و همواره با کلام او مشکلات حل می‌شد.
   
آقای معلم اخلاق 
حاج حسین شمسایی معتقد است که آقای طباطبایی با آن‌که در همه دوران انقلاب و نظام اسلامی در جریان مسائل و در بطن امور بود، اما هرگز از بودن کنار مردم دست نکشید. او می‌گوید: حاج‌آقا مدتی در دادستانی و چند دوره نماینده مجلس شورای اسلامی بود. آنچه در رفتار و منش او جلوه‌گر بود زی طلبگی و خلق و خوی زیست مردمی بود. او عالمی به تمام معنا و معلم اخلاق و احکام بود. وی با تأکید بر این‌که حضور در پست سیاسی مانعی برای رسیدگی به امور مردم نبود، می‌گوید: حاج آقا صبح تا ظهر در جلسات مجلس حاضر می‌شد. اما این حضور نه امامت جماعت مسجد را از او گرفت و نه خدمت به مردم را. افرادی مأمور بودند تا در زمانی که مجلس بود پیگیر امور باشند و مسائل را به آقای طباطبایی گزارش دهند.این مداح اهل بیت (ع) به روحیه آزادی‌خواهی آقای طباطبایی اشاره کرده و می‌گوید: او بسیار صریح‌الهجه بود. مستقل فکر می‌کرد. با وجود این‌که همه جوانب نظام و حکومت را در نظر می‌گرفت اما هرجا مشکلی می‌دید به مسئولان تذکر می‌داد. او مشفقانه به بیان مشکلات کشور می‌پرداخت و برای رفع آن پیشنهاد می‌داد. از آنجا که همه می‌دانستند او دلسوز مردم و کشور است، حرف او را می‌پذیرفتند.  یکی از ویژگی‌های رفتاری حاج آقا طباطبایی، دستگیری نیازمندان و کمک به قشر مستصعف بود. حاج حسین شمسایی با اشاره به این مطلب می‌گوید: مستمندانی بودند که بصورت ماهانه از ایشان کمک دریافت می‌کردند. حاج آقا افرادی را مأمور کرده بود تا نیازمندان را شناسایی و به رفع مشکلات آنان بپردازند. امکان نداشت کسی منزل آقای طباطبایی مراجعه کند و دست خالی برگردد. من در یکی از دیدارهایی که با حاج آقا داشتم شاهد رفع مشکل یک خانواده هم در بعد اختلاف خانوادگی و هم مشکل مالی بودم. 
   
توصیه آقای مداح به منبری‌های تازه کار
حاج حسین شمسایی به طلاب جوانی که در راه حسینی قدم گذاشته‌اند توصیه‌ای دارد. او می‌گوید: همه طلبه‌هایی که از استاد درس گرفته‌اند، باید سخن، روش و منش آقای طباطبایی را به کار ببندند. حاج آقا با کلماتی که به مردم می‌گفت زندگی می‌کرد. طلاب و منبری‌های جوان باید این‌گونه سخن اهل بیت را برای مردم بیان کنند تا مانند آقای طباطبایی زینت ائمه باشند. او معتقد بود مردم عیال خدا هستند و باید حرمت عیال خدا را حفظ کرد. روحانیون ما باید اینگونه فکر کنند و آن‌گونه عمل.
   
راز محبوبیت یک منبر‌ 
حاج حسین شمسایی، مداح و از همراهان و دوستان حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی است. این پیرغلام امام حسین (ع) می‌گوید: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با حاج‌آقا طباطبایی آشنا شدم. منزل ما در جنوب تهران بود و ایشان امام جماعت مسجد حضرت موسی بن جعفر (ع) خیابان غیاثی بود،همان مسجدی که شهید سعیدی پیشترامام جماعت آن بود.شمسایی به ویژگی‌های منبر حجت‌الاسلام طباطبایی اشاره کرده و می‌گوید: درهمه سال‌ها مستمع منبرهای حاج آقا بودم. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که در منبر ایشان به چشم می‌خورد، این بود که بسیار مردمی صحبت می‌کرد. سخنانش متین و مستند بود. با اتکا به آیات و روایت سخن می‌گفت، برای فهم بهتر مخاطب از مثال‌های ملموس و دست‌یافتنی بهره می‌برد و مستمع را سیراب می‌کرد.  وی با بیان این مطلب که از همه اقشار جامعه پامنبری آقای طباطبایی بودند، اظهار می‌کند: نوع بیان سخنان حاج‌آقا به گونه‌ای بود که هر فردی با هر سواد وطبقه اجتماعی ازسخنان اواستفاده می‌کرد.حسین شمسایی به محور سخنان استاد طباطبایی اشاره کرده و بیان می‌کند: سیره اهل بیت محور صحبت‌های او بود. مثلا اگر ازامام حسین وسیره آن حضرت برای مردم می‌گفت، قبل از آن‌که به واقعه کربلا بپردازد بلافاصله بحث را به زندگی امروز مردم متصل کرده و سیره امام حسین(ع) را با زندگی مردم تطبیق می‌داد و اینگونه بیان می‌کرد که امام حسین می‌خواست شیعه اوچنین روشی را برای زندگی خود داشته باشند.وی در ادامه می‌افزاید: راز تأثیرگذاری سخنان حاج‌آقا طباطبایی این بود که او عامل به سخن خود بود.هرچه را برای مردم می‌گفت و توصیه می‌کرد، خود نیز رعایت می‌کرد. وقتی مردم می‌دیدنداو کسی است که عمل و گفتارش یکی است و به همین دلیل دوستدار او بودند. 

 فوت و فن آخوندی آقای طباطبایی
دکتر علی رادان از وکلای دادگستری است. او هم به اندازه همه روزهای نوجوانی تا میانسالی، همسایه و پا منبری آقای طباطبایی بوده است.آقای رادان از همسایگی ۳۵ ساله در خیابان غیاثی تهران با حاج آقای طباطبایی اینگونه روایت می‌کند: «من از نوجوانی پامنبری حجت‌الاسلام طباطبایی بودم و به همین جهت با زندگی اجتماعی حاج آقا به خوبی آشنا بودم. حضور در مسجد محل یکی از مهم‌ترین دلایلی بود که موجب شد با آقای طباطبایی بیشتر مأنوس شوم.» وی با بیان این مطلب که محله غیاثی و میدان خراسان دارای بافت مذهبی بود، به اثرگذاری شخصیت مرحوم طباطبایی در شکل‌گیری شخصیت مذهبی مردم پرداخته و می‌گوید: آقای طباطبایی نقش ویژه‌ای در ایجاد روحیه مذهبی بین جوانان داشت. او یک روحانی سنتی اخلاق مدار بود که به گفته خود ایشان، «کار آخوندی» می‌کرد. حاج آقا تلاش می‌کرد وظیفه ارشادی و تبلیغی خود را به خوبی انجام دهد.وی با اشاره به سلوک اخلاقی آقای طباطبایی می‌گوید: در رفتار و سخنان او دوگانگی دیده نمی‌شد. به این معنا که در منبر حرفی بزند و طور دیگری عمل کند، هرگز چنین نبود. او انسان اخلاقی بود، یعنی وقتی روایتی را می‌گفت در زندگی خود او نیز نمود داشت. اینگونه نبود که زبانش حرفی را بزند و عملش به گونه‌ای دیگر باشد. دکتر رادان به مردم‌داری حاج آقا طباطبایی اشاره کرده و می‌افزاید: مردم‌داری مرحوم طباطبایی بی‌نظیر بود. آنچه امروز بسیار به آن نیاز داریم عمل به رفتار و سلوک امثال آقای طباطبایی است. او بر خود واجب می‌دانست که گره ازمشکلات مردم باز کند وبه قول معروف«در خانه باز» بود.منزلی بود که آقای طباطبایی از ورثه آیت‌ا...سعیدی خریده بود ودفتر کار ایشان بود.منزلی قدیمی و یک‌طبقه که از۴عصر تا اذان مغرب به حل مشکلات مردم می‌پرداخت. گاهی افراد برای استخاره به او مراجعه می‌کردند، یابرای تصفیه مال وتعیین خمس وگاهی برای رفع مشکلات خانوادگی و...به هرصورت منزل ایشان محل رجوع مردم بود. خصوصیتی که روحانیون محترم باید در خود تقویت کنند و به بهانه فعالیت‌های سیاسی از مردم غافل نشوند. معتقدم مردمی بودن آقای طباطبایی یکی از نقاط روشن زندگی اجتماعی ایشان است.  رادان به خصوصیات ویژه منبرهای مرحوم طباطبایی اشاره کرده و بیان می‌کند: به زبان مردم صحبت کردن مهم‌ترین ویژگی منبرهای استاد بود. منبرهای ایشان اخلاقی بود.یعنی محورصحبت‌های اوبیان مسائل اخلاقی به زبان مردم بود.گرچه سابقا پامنبری‌های حاج آقا آدم‌هایی کمتر با‌سواد بودند اما کم‌کم جوان‌های تحصیل کرده به جمع مستمعین اضافه شدند. مرحوم طباطبایی همه این موارد را در نظر می‌گرفت و به طرح مسائل می‌پرداخت. به نظر من هرکسی با هر سطح معلومات و سوادی از منبر حاج آقا طباطبایی بهره معنوی کسب می‌کرد. ما روحانیونی مانند مرحوم آقای طباطبایی که مردمی، اخلاقی، ساده‌زیست و بی‌حاشیه باشد بسیار نیاز داریم.

پیش از آغاز نهضت امام، به زندان افتاد!
حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی، استاد برجسته اخلاق ونماینده سابق مجلس شورای اسلامی،۲۷اردیبهشت۱۳۹۷ بعدازیک دوره بیماری دار‌فانی را وداع گفت. وی متولد سال۱۳۱۵شهر رفسنجان بود. ازآغاز کودکی در شهر مقدس قم ساکن شد و زمانی که امام راحل برای اقامت وارد شهر قم شدند، با ایشان ارتباط برقرار کرد.وی درباره آغاز آشنایی با امام راحل گفته بود: «امام خمینی هفت سال پس از پسرعمه‌های من منزل مقابل خانه آنها را خریدند. ما ازهفت‌سالگی درآن خانه بودیم. اولین روزی که آقای خمینی اثاث آورد...این اولین آشنایی من با امام خمینی درسال۱۳۲۸بود.»وی چند سال بعدبه نجف اشرف رفت ودوباره به ایران بازگشت. مرحوم مهدی طباطبایی از جمله معدود افرادی است که پیش ازآغاز نهضت امام درسال۴۲ به زندان افتاد.علت دستگیری وی همکاری با مجموعه فدائیان اسلام و شخص شهید نواب صفوی بود.سیدمهدی درطول دوران اقامت در شهر مقدس قم، ازمحضر آیت‌ا... العظمی بروجردی، امام خمینی و سایر مراجع بهره برد وسپس به مشهد رفت و اوج فعالیت‌های انقلابی‌اش به دوران مشهد برمی‌گشت.یکی از مهم‌ترین اقدامات سیدمهدی طباطبایی درمشهد، افشای لایحه کاپیتولاسیون بود که موجب خشم امام خمینی و سایر طبقات مردم شد و تبعید امام راحل را درپی داشت.آشنایی وی باحضرت آیت‌ا...خامنه‌ای رهبرمعظم انقلاب اسلامی نیزازمشهد شروع شد.مرحوم طباطبایی بعد ازیک دوره بیماری و بستری در یکی از بیمارستان‌های تهران به‌دلیل عفونت شدید ریوی‌، سرانجام ظهر پنجشنبه ۲۷اردیبهشت۹۷(مصادف با نخستین روز ماه رمضان) در۸۲سالگی درگذشت. پیکر پاک این عالم ربانی در حسینیه بیت‌الاحزان در شرق تهران تغسیل و از مقابل مسجد موسی‌بن جعفر(ع) که سال‌ها در آن اقامه جماعت می‌کرد، تشییع شد.

نازلی مروت - روزنامه‌نگار