انتخابات پرشور در گرو حضور تفکرات و سلایق سیاسی مختلف است | تأثیر عملکرد نمایندگان فعلی در مشارکت مردم در انتخابات

اشاره: مشارکت سیاسی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها و شاخصه‌های سیاسی کشور است و این حضور در انتخابات متجلی می‌شود تا اراده ملت در تدوین برنامه‌های جزء و کلان کشور مدنظر باشد. مطمئناً همه ما بر اهمیت انتخاب و نقش آن در ترسیم آینده کشور واقفیم و با سنجش مقاطع مختلف می‌توانیم اثربخشی انتخابات را در بهبود مشکلات کشور و اصلاح شرایط ارزیابی کنیم.

مقام معظم رهبری در دیدار اخیرشان با مردم کرمان و خوزستان به موضوع انتخابات نیز ورود کرده و انتخابات ۱۱ اسفند را بسیار مهم، تعیین کننده و زمینه‌ساز تحول خواندند و با تبیین اهمیت مجلس شورای اسلامی در حل مشکلات موجود و تعیین مسیر حرکت کشور، تأکید کردند: ملت خود را برای برگزاری انتخابات به بهترین شکل یعنی همراه با چهار خصوصیت «مشارکت قوی و پرشور، رقابت واقعی جناح‌ها و دیدگاه‌های مختلف، سلامت حقیقی و امنیت کامل» آماده کند. تضعیف مشارکت و اساساً نادیده‌گرفتن حق مردم در تعیین سرنوشت یکی از راهبرد‌های اصلی دشمنان در ایام انتخابات است از همین رو در دومین قسمت از ویژه‌برنامه انتخاباتی «شش در دو» سراغ تشکل‌های دانشجویی رفتیم تا ضمن بررسی اهمیت انتخابات سیزدهمین مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان به بررسی اهمیت حضور جناح‌های سیاسی و گرایش‌های گوناگون سیاسی لزوم، تبیین معیار‌های انتخاب اصلح و نقش دانشجویان در پرشور کردن انتخابات بپردازیم.

***
به گزارش جام‌جم آنلاین، «زهرا عظیمی» دبیر سیاسی دفتر تحکیم وحدت، «علی بیات» عضو شورای مرکزی اتحادیه جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، «حمیدرضا معروفخانی» دبیر واحد سیاسی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان و «فاطمه رجبی» عضو شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی با حضور در دومین ویژه‌برنامه انتخاباتی «شش در دو» که کاری مشترک از روزنامه جام‌جم، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) و رادیو گفتگو است، ویژگی‌های یک انتخاب موفق، عملکرد مجلس یازدهم و چشم‌انداز انتخابات مجلس دوازدهم را مورد نقد و بررسی قرار دادند.

امین صبحی مجری و سردبیر این نشست سیاسی - دانشجویی سؤالات را با علی بیات آغاز کرد.

بیات با تأکید بر اینکه در یک جمله معتقدم مجلس در رأس امور نیست گفت: عملکرد مثبت یا منفی هر مجلسی در میزان مشارکت مردم در انتخابات بعدی مجلس مؤثر است؛ اما به نظر بنده جایگاه مجلس و انتخابات مهم‌تر و مؤثرتر از عملکرد مجلس است به عبارت روشن‌تر قوانین در مجلس تصویب می‌شود و مردم باید نتیجه آن را در زندگی خود احساس کنند مثل قانون خانواده و جمعیت جوانی که امتیازات مندرج در این قانون را ملاحظه نکرده‌اند.

عضو شورای مرکزی اتحادیه جنبش عدالتخواه دانشجوی با تقسیم نهاد‌های قانون‌گذار به چاق و لاغر و خنثی‌شدن عملکرد نهاد‌های قانون‌گذار لاغر توسط نهاد‌های قانون‌گذار چاق ادامه داد: در کشور نهاد‌هایی هستند که به‌صورت موازی و فراتر از مجلس شورای اسلامی عمل می‌کنند. عملکرد این نهاد‌های به‌اصطلاح چاق مصوبات مجلس را لاغر می‌کند؛ چون در عمل نشان داده‌اند که زور و قدرتشان در موارد متعدد بیشتر از مجلس است و متأسفانه شورا‌های عالی هر روز در حال بیشترشدن هستند به طور مثال درباره کنکور، مجلس قانون تصویب کرد؛ اما مصوبه یک شورای‌عالی قانون مجلس را تحت‌الشعاع قرار داد.

بیات سپس به فرازی از پیام مقام معظم رهبری که در ابتدای مجلس یازدهم صادر کردند، اشاره کرد و گفت: اگر مردم احساس کنند از طریق مشارکت در انتخابات می‌توانند حرف و نظراتشان را محقق کنند در این صورت حضورشان در انتخابات چشمگیر می‌شود.

در ادامه حمیدرضا معروفخانی در واکنش به بخشی از سخنان بیات گفت: اگر مجلس در رأس امور نیست؛ چون خودش این‌طور خواسته است. مجلس طبق قانون اساسی می‌تواند و اختیار دارد در هر مسئله‌ای که می‌خواهد ورود کند. از تصویب قوانین تا سؤال از وزرا و به همین دلیل است که ۱۰ - ۱۵ نماینده می‌توانند از وزیر سؤال‌کننده و حتی در جریان رسیدگی صحن مجلس به جواب‌های او وزیر مربوطه را از وزارت بیندازند.

دبیر واحد سیاسی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان ادامه داد: به نظر بنده عملکرد مجلس یازدهم این‌طور بوده است.

وی در تعریف از مشارکت گفت: مشارکت یعنی حضور پای صندوق‌های رأی توسط همه کسانی که از نظر قانونی چنین اجازه‌ای دارند به عبارت روشن‌تر مشارکت یعنی کاری کنیم تا افرادی که نمی‌خواهند به هر دلیل پای صندوق‌ها بروند، ترغیب به مشارکت در انتخابات شوند. مردم از مقامات مسئول می‌پرسند نماینده‌ای که در دوره قبل، انتخاب کردند چه کرد که حالا بخواهم در انتخابات آینده شخص دیگری رأی دهم.

در ادامه زهرا عظیمی در پاسخ به این پرسش مجری که عملکرد مجلس یازدهم چقدر در میزان مشارکت مردم در انتخابات آینده مجلس تأثیرگذار است، گفت: عملکرد این مجلس در دو بعد شخصیتی نمایندگان و ایده حکمرانی نمایندگان قابل‌بررسی است که البته به نظر بنده چالش در بعد سیاسی و ایده حکمرانی نمایندگان است. در چهار سال گذشته نمایندگان بین خود دچار چندصدایی بودند علاوه‌برآن بین رؤسا و قوای سه‌گانه نیز چالش وجود داشت. اختلاف قوا بد نیست و حتی می‌تواند مشکلات بیشتری از کشور را حل کند مسئله سر این است که مشکل از جایی شروع می‌شود که چندصدایی‌ها به جمع‌بندی و یافتن راه‌حل مشکلات منجر نمی‌شود.

دبیر سیاسی دفتر تحکیم وحدت با بیان اینکه مجلس یازدهم مجلس پرکاری بود، گفت: رئیس مجلس گزارش مفصلی از عملکرد این مجلس در بررسی و تصویب طرح‌های مجلس و لوایح دولت ارائه داد؛ اما به میزان عمل به شعار نمایندگان که در ابتدای کار این مجلس بیان شد پرداخته نشد.

سپس فاطمه رجبی در واکنش به سؤال مجری برنامه با بیان اینکه عملکرد مجلس و مشارکت مردم می‌تواند به هم ربط داشته باشد؛ اما نه صددرصد، گفت: مشارکت در انتخابات مجلس یا انتخابات ریاست‌جمهوری تا قبل از احمدی‌نژاد بر پایه ایده سیاسی در صحنه کشور انجام می‌شد. این ایده موجب دادن امید به مردم می‌شد و نخبگان را ترغیب به حضور می‌کرد.

عضو شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی ادامه داد: عملکرد مجلس یازدهم به‌تن‌هایی موجب کاهش یا افزایش مشارکت نیست؛ چون شورا‌های عالی به‌خصوص شورای سران قوا به‌صورت موازی با مجلس قانون‌گذاری می‌کنند و اصلاً جایگاه این شورا در نظام قانون‌گذاری کشور نامشخص است. حضور رئیس مجلس در این شورا به‌جای ۲۹۰ نماینده جایگاه مجلس را تقلیل داده است.

در دور دوم این نشست سیاسی - دانشجویی، علی بیات در واکنش به‌نقد معروفخانی گفت: نافی عملکرد مثبت شورا‌های عالی نیستم؛ اما معتقدم مجلس باید بر عملکرد آن‌ها نقش کنترل‌گری بیشتری داشته باشد.

عضو شورای مرکزی اتحادیه جنبش عدالتخواه دانشجویی در واکنش به این پرسش که وعده نمایندگان مجلس یازدهم چقدر محقق شد، گفت: می‌توان از سامانه نیم‌بند شفافیت استفاده کرد. هر چند که به‌خاطر عملکرد نامشخص این سامانه نمی‌توان به‌درستی وعده‌های نمایندگان را ارزیابی کرد. در چنین وضعیتی نماینده انگیزه‌ای برای عمل به وعده‌هایش ندارد.

وی در پیشنهادی، گفت: احزاب و شورا‌های شناسنامه‌دار و اصیل با معرفی نامزد‌های خود در انتخابات باید لیست وعده‌های نمایندگان را منتشر کنند و درعین‌حال گزارش عملکرد ماهانه یا سالانه بدهند در این صورت نیازی به گرفتن یقه ۲۹۰ نماینده نیست.

بیات با نقد شورای وحدت اصولگرایان گفت: این شورا در فصل انتخابات فعال می‌شود و بعد از آن چندان خبری از او نیست. به نظر بنده کارکرد این شورا نیز قابل‌سنجش نیست؛ چون فقط در زمان انتخابات و برای ایجاد وحدت به وجود می‌آید و بعداً نمی‌توان انتظار داشت که پای تصمیمی که در معرفی و حمایت از نامزد‌ها گرفت، بایستد.

در ادامه حمیدرضا معروفخانی با بیان اینکه مجلس یازدهم به وعده‌های اصلی‌اش عمل نکرد، مدعی شد: مجلس یازدهم حتی وعده‌های نیم‌بندش نیز به‌درستی عمل نکرد البته باید بین عملکرد نمایندگان شهرستانی و تهرانی فرق قائل شد. قالب وعده‌های نمایندگان شهرستانی عمرانی و رفاهی مثل رساندن گاز به خانه‌ها و تجهیز فرودگاه بود؛ اما گفتمان نمایندگان تهران، شفافیت بود که به نظر بنده اسم رمز مجلس یازدهم بود؛ اما متأسفانه آن‌طور که بایدوشاید به این شعار خود پایبند نبودند.

دبیر واحد سیاسی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان ادامه داد: برخی نمایندگان این مجلس عملکرد خود را شفاف کردند؛ اما از یک جایی به بعد قانون شفافیت قوای سه‌گانه و مجمع تشخیص مصلحت را پیش کشیدند و شعار خودشان را هم تحت‌الشعاع قرار دادند. ۲۰۰ نماینده به‌صورت فردی و داوطلبانه عملکرد خود را روی سامانه شفافیت مجلس بارگذاری می‌کنند خب همین نمایندگان می‌توانند مجدداً قانون شفافیت را بار دیگر در مجلس به جریان بیندازند تا به‌صورت قوه‌ای به مسئله شفافیت پرداخت شود.

وی خاطرنشان کرد: کار مجلس در تصویب قوانین خوب بود مثل اقدام خوب در پایان‌دادن به امضا‌های طلایی و تصویب قانون مالیات خانه‌های خالی و تصویب قانون جهش تولید مسکن اگرچه مزه شیرین بعضی از این قوانین هنوز به کام مردم ننشسته است.

در ادامه زهرا عظیمی گفت: افرادی که نمی‌خواهند رأی بدهند به چند دسته تقسیم می‌شوند. برخی لزوم رأی‌دادن را درک نکرده‌اند. این بخش، نظام را قبول دارند؛ اما لزوم حضور پای صندوق‌ها را احساس نکرده‌اند. دسته بعدی می‌خواهند رأی بدهند؛ اما نامزد‌های مدنظرشان را در بین نامزد‌های حاضر نمی‌بینند. شورای نگهبان باید به این مسئله توجه داشته باشد.

وی افزود: افرادی که نمی‌خواهند رأی بدهند به چند دسته تقسیم می‌شوند. برخی لزوم رأی‌دادن را درک نکرده‌اند. این بخش نظام را قبول دارند؛ اما لزوم حضور پای صندوق‌ها را احساس نکرده‌اند. دسته بعدی می‌خواهند رأی بدهند؛ اما نامزد‌های مدنظرشان را در بین نامزد‌های حاضر نمی‌بینند. شورای نگهبان باید به این مسئله توجه داشته باشد. در نظام فرانسه مشارکت در انتخابات به هر میزان که باشد را کافی می‌دانند؛ چون در این کشور به مسئله رفاه و رضایت عمومی توجه شده و مردم ازاین‌جهت در آسایش هستند؛ اما در نظام‌های مردم‌سالار مثل ایران هم مشارکت اهمیت دارد و هم رضایت و رفاه مردم. به همین دلیل است که شورای نگهبان باید به این مسئله توجه بیشتری داشته باشد. 

دبیر سیاسی دفتر تحکیم وحدت ادامه داد: دسته سوم نظام و نظام اسلامی را قبول ندارند. هر چند که درصدشان کمتر است؛ اما باید برای این دسته نیز برنامه داشت. رأی‌دادن صرفاً ثبات نظام سیاسی ایران را نمی‌رساند؛ بلکه جایگاه و امنیت نظام را هم گوشزد می‌کند.

وی متذکر شد: گفتمانی در جامعه راه افتاده که گویا صددرصد مردم ناامیدند درحالی‌که لزوماً این‌طور نیست. احساس مردم به تغییر یا امید به تغییر در آنان در مشارکت در انتخابات خودش را نشان نمی‌دهد؛ بلکه عملکرد قوای سه‌گانه مثل عملکرد دولت یا قوه قضاییه نشان‌دهنده این است که تا چه میزان از خواسته‌های مردم پیاده شده است.
از این بخش، نشست سیاسی – دانشجویی رنگ مناظره به خود گرفت.

معروفخانی گفت: ۲۹۰ نماینده مجلس را باید به‌صورت کامل دید. نباید صرفاً درباره عملکرد نمایندگان کلان‌شهر‌ها صحبت کرد. در کنار ۳۰ نماینده تهران باید به ۲۶۰ نماینده شهرستان‌ها نیز توجه داشت. به نظر بنده در مجلس یازدهم آنان محوریت مجلس را در اختیار داشتند.

رجبی در واکنش به او گفت: بنده هم موافقم. صداوسیما خیلی روی شفافیت زوم کرد؛ اما این مسئله در عمل اتفاق نیفتاد.

بیات هم گفت: شفافیت یکی از شعار‌های اصلی مجلس یازدهم بود؛ اما شعاردادن صرفاً به‌خاطر از میدان به‌درکردن رقیب بود و آن‌طور که باید به آن پایبند نبودند.

وی تأکید کرد: عملکرد فردی نمایندگان تأثیر بسزایی در رأی آوردن در انتخابات آینده دارد.

عظیمی هم گفت: وقتی یک لیست مطرح می‌شود به نظر بنده وعده‌های نمایندگان این لیست غیرواقعی می‌شود؛ چون هیچ رقابتی در بین نیست. جریان مقابل هم طوری از میدان به در شد که اصلاً نمایندگانی در انتخابات نداشتند که بین دو جریان رقابت به وجود آید.

وی ادامه داد: بنده از نمایندگان علاوه بر شفافیت مطالب دیگری را هم طلب می‌کنم. مجلس یازدهم اسم خود را انقلابی گذاشت؛ اما رئیس‌جمهور روحانی را استیضاح نکرد و برای شهادت فخری‌زاده کاری نکرد. ایده مجلس یازدهم انقلابی‌گری و وحدت بود؛ اما در عمل کار دیگری کرد.

در ادامه بیات خاطرنشان کرد: اتفاقاً یکی از اقدامات مثبت مجلس تصمیم‌گیری درباره مذاکرات برجام بود.

بیات بار دیگر گفت: ایده تشکیل شورای‌عالی سران قوا برای کاستن از اختلافات رؤسای قوا بود؛ چون مانع از پیشبرد مسائل کشور بود.

رجبی در واکنش به وی گفت: این سخن یک بخش کار است. ناظران آژانس نباید به بخش‌های اصلی تأسیسات هسته‌ای ایران دسترسی می‌داشتند که نداشتند. این مجلس در این زمینه از مکانیزم‌های نظارتی خود به‌صورت شوآف استفاده کرد.

بیات مجدداً گفت: مجلس افراط‌وتفریط کرد.

با شدت‌گرفتن مباحثه بین نمایندگان تشکل‌های دانشجویی، امین صبحی مجری جلسه بار دیگر از نماینده تشکل‌های دانشجویی تک‌به‌تک سؤال پرسید.

عظیمی در پاسخ گفت: اعضای شورای نگهبان از جریان‌های مختلف وارد شورا می‌شوند. افراد تأیید یا رد صلاحیت شده صرفاً به دلایل سیاسی رد یا تأیید نمی‌شوند؛ بلکه مسائل اخلاقی و اقتصادی هم مؤثر است. شورای نگهبان در جلسه‌ای که اخیر با برخی تشکل‌های دانشجویی داشت پذیرفت که روند گذشته در بیان‌نکردن دلایل رد صلاحیت‌ها اشتباه بوده است.

وی تأکید کرد: نقش شورای نگهبان در مشارکت به‌صورت ایجاد اعتماد بین مردم و حاکمیت بوده است. این مسئله به دو صورت قابل حصول است. این شورا در بخش سلامت روند انتخابات و نظارت بر انتخابات، پاک عمل کرده است؛ اما عملکرد گزارش‌دهی شورا به مردم جزو نقطه‌ضعف‌های این شوراست. شورای نگهبان باید از طریق رسانه ملی و روزنامه‌ها با مردم سخن بگوید. شورا به‌تن‌هایی نمی‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش مشارکت مردم داشته باشد؛ بلکه احساس اعتماد مردم به حاکمیت نقش تعیین‌کننده‌ای در این مسئله دارد.

عظیمی متذکر شد: بی‌اعتمادی به دولت و قوه قضاییه و مجلس در ذهن مردم بی‌اعتمادی به حاکمیت تلقی می‌شود و نقش شورای نگهبان در کاستن از این تصور بسیار اهمیت دارد.

وی تأکید کرد: باید زمین‌بازی به‌درستی تعریف شود تا بعد مسائل به‌درستی دنبال شود.

در پایان این نشست حدود ۷۵ دقیقه‌ای، بیات در جمع‌بندی سخنانش گفت: از افزایش مشارکت قطعاً حمایت می‌کنیم. به‌عنوان جنبش دانشجویی باید تبیین‌گری کنیم. واقعیت این است که تا زمانی که مردم اطمینان نیابند که رای‌شان در انتخابات و عملکرد‌ها تأثیرگذار است نمی‌توانند امیدی داشته باشند. گاهی اوقات مشارکت‌نکردن مردم به دلیل اعتراض به وضعیت موجود است.

معروفخانی هم گفت: اگر مجلس روحانی را استیضاح می‌کرد چه اتفاقی برای کشور می‌افتاد. ارجاع عملکرد شخص روحانی در ستاد ملی کرونا مورد نقد مجلس قرار گرفت و در این باره گزارش هم به دستگاه قضایی داده شد؛ اما به چه سرانجامی ختم شد.

سپس رجبی گفت: مشارکت در انتخابات بر پایه ایده‌های سیاسی مختلف است. این ایده‌ها هم توسط افراد و احزاب سیاسی ایجاد می‌شود. به نظر بنده باید فضایی ایجاد شود که آنان بتوانند در انتخابات حضور یابند.

در ادامه عظیمی اظهار کرد: برای افزایش مشارکت مردم باید آگاهی‌بخشی کنیم. هم ایده‌ها مطرح شود و هم شرایط حضور فراهم شود.