مهمانان ناخوانده در قفقاز

از سوی دیگر، اساسا غرب و رژیم اشغالگر قدس نگاهی کوتاه‌مدت یا پروژه‌محور نسبت به مناقشه جاری در آسیای میانه نداشته و درصدد تعمیق و بسط آن هستند. در چنین شرایطی، حل منازعه و جلوگیری از سرطانی شدن آن، باید در دستور کشورهای همسایه آذربایجان و ارمنستان قرار گیرد. ورود مهمانان ناخوانده دیگر به این صحنه، قطعا دستاوردی جز تنش چندجانبه و خلق یک بحران راهبردی مزمن در نظام بین‌الملل نخواهد داشت. 

پروژه تثبیت یک آشوب 

این روزها بایدن و نتانیاهو، ابایی از اظهارنظر نسبت به تنش ایجادشده میان ارمنستان و آذربایجان ندارند. ماهیت مسأله برخلاف صورت آن، چندان پیچیده نیست! مقامات آمریکایی و صهیونیستی، درحال مدیریت یک پروژه آشوب جدید در نظام بین‌الملل هستند. این بار راهبرد خلق گره‌های کور راهبردی، سر از آسیای مرکزی و قفقاز درآورده است. صورت‌مسأله در این خصوص کاملا مشخص است: واشنگتن و تل‌آویو خواستار تثبیت، تعمیق و بسط بحرانی جدید در جهان امروز هستند که به‌نوعی، مداخله‌گرایی طولانی‌مدت آنها در مناطق بااهمیت(به لحاظ ژئوپلیتیک)را تضمین کند. آتشی که غرب و رژیم صهیونیستی درصدد شعله‌ور ساختن آن میان باکو و ایروان هستند، معلول وجود یک منازعه محدود دوجانبه میان باکو و ایروان نیست.

گرهی که کورتر شده است

در ۱۵آبان سال ۱۴۰۰، پس از انعقاد صلح در قره‌باغ، وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان در نشستی سه‌جانبه با سرگئی لاوروف دیدار کردند. آنها یادآور شدند که به‌طور کامل از روند تحقق مفاد بیانیه سه‌جانبه رهبران روسیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان در تاریخ نهم ماه نوامبر سال۲۰۲۰(۱۸آبان) رضایت ندارند. ضمن این‌که هر یک از دو طرف، دیدگاه متفاوتی هم در این‌خصوص داشتند. ارمنستان مایل است تا افراد بازداشت‌شده از سوی آذربایجان سریع‌تر به این کشور بازگردانده شوند و تعهدات طرف روسی برای مأموریت حفاظت از صلح، برای پنج سال ادامه یابد اما اکنون دامنه منازعات فراتر از موارد مطروحه در دو سال قبل است! این بار برخی منابع از تلاش مستمر واشنگتن و تل‌آویو برای خلق یک بحران نظامی مستمر میان طرفین ( ایروان -باکو) سخن به میان می‌آورند. 

هدف غرب و تل‌آویو از یک بازی خطرناک 

بهتر است کمی دقیق‌تر به مسأله ورود پیدا کنیم. به‌راستی چرا چنین منازعه‌ای در یک برهه زمانی حساس (هم‌زمان با جنگ اوکراین، تحولات جدید منطقه و بحران‌های جاری در اراضی اشغالی) شدت گرفته است؟! همگان نسبت به نقش مخرب موساد در خلق بحران‌های اخیر در لاچین و زنگزور آگاه هستند. قطعا در برهه کنونی نیز خروجی بازی واشنگتن و تل‌آویو، در مسیر بسط بحران (و نه حل‌وفصل آن) قابل تفسیر خواهد بود. بنابراین، در اولین گام باید ایروان و باکو مراقب چنین بازی خطرناک و پیچیده‌ای از سوی دشمنان باشند. در اینجا باید روی یک استراتژی کلان در حوزه سیاست خارجی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس متمرکز باشیم و آن، پیچیده‌سازی بحران‌های جاری در حوزه جهانی است. باید متوجه این حقیقت مسلم باشیم که «ایجاد بحران‌های مزمن امنیتی» و «تنش‌های مداوم» در آسیای مرکزی و قفقاز، یکی از اهداف مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی در طول تاریخ روابط بین‌الملل بوده است. واشنگتن و تل‌آویو خلق بحران در آسیای میانه را به‌مانند خلق بحران در آسیای غربی و شبه‌قاره هند، مجرا و دستمایه‌ای برای توجیه مداخله سیاسی- نظامی خود در آن مناطق و متعاقبا، حضور بلندمدت خود در آن مناطق قلمداد می‌کنند. فرمول عملیاتی آمریکا در این‌خصوص مشخص است: ایجاد کلیت بحران، تبدیل بحران مدیریت‌شده به بحران غیرقابل‌کنترل، درگیرسازی دیگران با بحران، ارائه راهکار حل بحران متناسب با اهداف بلندمدت آمریکا (و ناتو) و درنهایت، تسلط بر یک منطقه خاص باهدف بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی، ژئوپلیتیکی و استراتژیک آن!

لزوم حرکت در چارچوب ۳+۳

بدون شک اضافه شدن بازیگرانی مانند آمریکا و رژیم صهیونیستی به صحنه منازعه آذربایجان و ارمنستان، نتیجه‌ای جز پیچیده‌تر شدن بیشتر معادله نخواهد داشت. نخستین پیش‌شرط در کنترل شرایط موجود، حذف بازیگران مخرب و مداخله‌گر فرامنطقه‌ای از این معادله است. دوباره تأکید می‌شود که فرامتنی به‌نام جنگ اوکراین و بحران‌های داخلی و منطقه‌ای تمام‌عیاری که صهیونیست‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، انگیزه واشنگتن و تل‌آویو جهت افزودن لایه‌های جدید به منازعه ایروان-باکو را دوچندان ساخته است. جمهوری اسلامی ایران بارها هشدارهای صریحی را درخصوص این راهبرد خطرناک طرف‌های مداخله‌گر غربی و صهیونیستی به بازیگران منطقه مخابره کرده و خواستار هوشیاری و آگاهی آنها نسبت به ماهیت و تبعات این بازی وقیحانه شده است. بااین‌حال برخی بازیگران، هنوز متوجه عمق فاجعه‌ای که غرب (حتی علیه منافع آنها) ترسیم کرده نیستند. در اینجا باید به ساختار ۳+۳، یعنی برگزاری مذاکرات جدی و فوری با هدف کنترل بحران میان شش کشور ارمنستان، آذربایجان، روسیه، ایران، ترکیه و گرجستان پایبند بود. در ابتدا باید توافق شود که راهکار عملیاتی و نهایی، در ذیل همین ساختار ترسیم و حتی عملیاتی شود. در صورتی که این روند به درستی مدیریت شود، به پاشنه آشیل بازی خطرناک آمریکا و صهیونیست‌ها مبدل خواهد گردید.