گام‌های متقابل ایران و آمریکا

به گزارش جام جم آنلاین، بر اساس اعلام حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران، تهران گفت‌وگوهای غیرمستقیمی را درباره تبادل زندانیان از سال گذشته با طرف آمریکایی داشته اما وقتی دو روز قبل در ۱۷ مرداد، متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره آخرین روند گفتگوها درباره تبادل زندانیان دو تابعیتی و خبر بازداشت یک زن به عنوان پنجمین بازداشتی مورد سوال خبرنگاران در نشست هفتگی خود در واشنگتن قرار گرفت، همچون هفته‌های پیش اعلام کرد به دلیل حساس بودن موضوع قصد بیان جزئیات را ندارد اما در عین حال گفت: تلاش می‌کنیم تا آمریکایی‌هایی را که در ایران بازداشت هستند، آزاد کنیم.

میلر افزود: «در چند هفته گذشته گزارش‌های زیادی در این مورد منتشر شده اما در این زمان که اولویت اصلی ما آزادی آنها و خروج امن از ایران است، ترجیح می‌دهم اظهارنظری نکنم و بدیهی است که این موضوع بسیار حساسی است.»

این در حالی بود که جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا پیش از این گفته بود در حال حاضر، چهار ایرانی- آمریکایی در ایران زندانی هستند و ایالات متحده همچنان برای آزادی آنها تلاش می‌کند.

یک هفته قبل از اعلام این روند، علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در ۱۲ مرداد ماه به عمان که همواره نقش میانجی‌گر در روابط میان تهران – واشنگتن داشته است، سفر کرد.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران ۱۵ مرداد ماه درباره سفر باقری به عمان و مذاکرات غیر مستقیم با آمریکا برای تبادل زندانیان گفت: ما موضوعات مهمی را با نقش آفرینی عمان در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و کنسولی در دست پیگیری داریم و گفتگوی با واسطه با طرف آمریکایی برای ایجاد راه حلی به منظور تبادل زندانیان جزء موضوعات جاری و در حال پیگیری‌ است و در این زمینه دولت عمان هم نقش آفرینی خاص خود را دارد.

جمهوری اسلامی ایران می گوید به‌دلایل بشردوستانه، گفت‌وگوهای غیر مستقیم برای تبادل زندانیان میان ایران را آغاز کرده بود ولی این مذاکرات با رویکرد سیاسی آمریکا و گره زدن موضوعات غیر مرتبط بسیار طولانی شد اما اکنون شرایط در حال تغییر است.

اعلام آمریکا درباره آغاز فرایند تبادل زندانیان

برای نخستین بار، شبکه خبری سی ان ان آمریکا وابسته به دموکرات ها و دولت جو بایدن ۱۹ مردادماه بر اساس اظهارات جرد گنسر مشاور حقوقی سیامک نمازی یکی از زندانیان دو تابعیتی در ایران اعلام کرد: چهار زندانی آمریکایی که به صورت غیر قانونی در ایران بازداشت شده بودند اکنون از زندان اوین آزاد شده و در حصر خانگی قرار گرفته اند. این یک نشانه امیدوار کننده از آزادی آنها پس از سال‌ها حبس است.

سی ان ان به نقل از این فرد گفت: «انتقال گروگان‌های آمریکایی از زندان اوین توسط ایران به حبس خانگی تحول مهمی است. اگرچه من امیدوارم که این اولین قدم برای آزادی نهایی آنها باشد، این در بهترین حالت آغاز پایان است و نه بیشتر.»

سی ان ان گفت که سه زندانی دو تابعیتی ایرانی - آمریکایی شامل سیامک نمازی، عماد شرقی، مراد طاهباز، و چهارمین فرد که نامش مشخص نیست، از زندان اوین تهران منتقل شدند و پیش‌بینی می‌شود که در هتلی تحت مراقبت مقامات ایرانی نگهداری شوند و دولت بایدن در حال مذاکره برای آزادی آنها از ایران است.

در همان حال، گنسر محتاطانه افزود: هیچ تضمینی در مورد آنچه از این به بعد اتفاق می افتد وجود ندارد.

تبادل زندانیان درقبال آزادسازی اموال توقیف شده ایران

پس از آن، روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز از توافق میان ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان خبر داد و اعلام کرد: به گفته چند تن از مقامات آگاه از این توافق، آمریکا و ایران به توافقی دست یافته‌اند تا در ازای چند ایرانی، پنج آمریکایی زندانی در ایران نیز آزاد شود و در نهایت ایران به حدود ۶ میلیارد دلار درآمد نفتی خود دسترسی پیدا کنند.

نیویورک تایمز نیز به نقل از جرد گنسر وکیل سیامک نمازی اعلام کرد: روز پنجشنبه ۱۹ مرداد ماه چهار زندانی دو تابعیتی از زندان اوین به هتلی در تهران منتقل شدند و برای چند هفته در آنجا نگهداری خواهند شد تا اجازه سوار شدن آنها به هواپیما داده شود.

به گفته چند تن از افراد آشنا به این توافق، یک زندانی زن آمریکایی دیگر، پیش از این در حبس خانگی قرار داده شده بود. گنسر گفت که به آمریکایی ها گفته شده است که در هتل تحت مراقبت مقامات ایرانی خواهند بود.

افراد مطلع از این توافق گفتند زمانی که آمریکایی ها اجازه بازگشت به آمریکا را پیدا کنند، دولت بایدن تعداد از اتباع ایرانی را که به دلیل نقض تحریم های ایران زندانی شده اند، آزاد خواهد کرد.

همزمان، آمریکا نزدیک به ۶ میلیارد دلار از دارایی های ایران در کره جنوبی را به حسابی در بانک مرکزی قطر منتقل خواهد کرد که این حساب توسط دولت قطر کنترل و تنظیم می شود تا ایران تنها برای مقاصد بشردوستانه مانند دارو و غذا از آن استفاده کند.

روزنامه وال‌استریت ژورنال درباره توافق اخیر ایران و آمریکا برای آزادی زندانیان و میلیاردها دلار وجوه مسدود شده ایران در کره جنوبی نوشت که از پنج زندانی دو تابعیتی ایرانی آمریکایی در ایران، نفر پنجم در حبس خانگی بوده و چهار نفر دیگر به او ملحق شده‌اند و قرار است همگی با هم ایران را ترک کنند.

این روزنامه آمریکایی در گزارش خود این توافق را نتیجه میانجیگری سفارت سوئیس، حافظ منافع آمریکا در ایران و قطر و عمان دانسته است.

تایید آزادی ۵ زندانی دو تابعیتی از زندان اوین از سوی آمریکا و ایران

پس از آن بود که آدرین واتسون سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا اعلام کرد: «ما تایید می کنیم که ایران پنج آمریکایی را که به صورت غیر قانونی بازداشت شده بودند، از زندان آزاد کرده و آنها را در حبس خانگی قرار داده است. اگرچه این اقدامی دلگرم‌کننده است، اما این شهروندان آمریکایی از جمله سیامک نمازی، مراد طاهباز، عماد شرقی و دو آمریکایی که نخواسته اند نامشان فاش شود، در وهله اول هرگز نباید بازداشت می‌شدند.»

این مقام دولت جو بایدن افزود: «ما به نظارت دقیق بر وضعیت آنها ادامه خواهیم داد. البته تا زمانی که همه آنها به خانه بازنگردند به تلاش های خود ادامه خواهیم داد. تا آن زمان، مذاکرات برای آزادی نهایی آنها همچنان ادامه دارد و این مذاکرات حساس است. بنابراین، ما جزئیات کمی در مورد وضعیت حبس خانگی آنها یا تلاش هایمان برای تامین آزادی آنها خواهیم داشت.»

نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد نیز ۱۹ مرداد ماه خروج زندانیان دو تابعیتی را از زندان اوین تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا تایید کرد و گفت: این خروج در چارچوب یک توافق با واسطه‌گری کشور ثالث صورت گرفته است تا طرفین ۵ زندانی مورد نظر را به طور متقابل آزاد کنند و مشمول بخشش قرار دهند.

به گزارش ایرنا، در اجرای این توافق، قرار است وجوه (پول های ) توقیف شده ایران در کره جنوبی آزاد و به کشور قطر منتقل شود.

اعلام آغاز فرایند آزادسازی وجوه توقیف شده ایران

وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: فرآیند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران که برای چند سال به‌طور غیرقانونی در کره جنوبی توسط آمریکا توقیف شده بود، آغاز شد. ایران تضمین‌ لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود در این خصوص را دریافت کرده‌ است.

در بیانیه وزارت خارجه ایران آمده است: آزادسازی و رفع محدودیت از منابع مالی جمهوری اسلامی ایران که غیرقانونی و به بهانه نگرانی بانک‌های خارجی از تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده مسدود شده یا استفاده از آنها سخت شده است، همواره در دستور کار وزارت امور خارجه قرار داشته است. نحوه بهره‌برداری از منابع و دارایی‌های مالی رفع توقیف شده در اختیار جمهوری اسلامی ایران بوده و این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذیصلاح هزینه خواهد شد.

ایران تصریح کرد: علاوه بر آزادسازی منابع مالی که به صورت غیرقانونی توقیف شده بود، حمایت از حقوق ایرانیان در سرتاسر جهان جزو وظایف ذاتی وزارت امور خارجه است. در این چارچوب، آزادی تعدادی از زندانیان بی‌گناه ایرانی که طی سال‌های گذشته به طور غیرقانونی و با اتهام واهی دور زدن تحریم های ظالمانه آمریکا، در این کشور دستگیر و زندانی شده‌اند، به طور جدی توسط دستگاه دیپلماسی پیگیری شده است.

وزارت خارجه ایران ادامه داد: در این راستا، آزادی تعدادی از زندانیانی که به طور غیرقانونی توسط آمریکا بازداشت شده‌اند، بزودی محقق خواهد شد. یادآوری می نماید که زندانیان مدنظر آمریکا کماکان در ایران حضور دارند.

علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران نیز در حساب کاربری خود در شبکه ایکس (توییتر سابق) نوشت: فرایند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های ایران که چند سال است به‌طور غیرقانونی توسط آمریکا توقیف شده، آغاز شد. ایران تضمین‌ لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود را دریافت کرده‌است. آزادی چند ایرانی که به‌طور غیرقانونی در آمریکا بازداشت شده بودند در این چارچوب است.

استقبال مقامات دولت بایدن و خودداری از ارائه جزئیات

دفتر نمایندگی ویژه آمریکا در امور ایران اعلام کرد: «از خبر امروز در خصوص آزادی پنج شهروند آمریکا از زندان و انتقال آنها به بازداشت خانگی استقبال می‌کنیم. تا زمانی که آنها بتوانند ایران را ترک کنند و نزد عزیزانشان باز گردند آرام نخواهیم گرفت.»

رابرت مالی (راب مالی) نماینده ویژه سابق آمریکا در امور ایران نیز روز پنجشنبه به وقت محلی در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت: این تنها اولین قدم است و هر روزی که آنها از آزادی محروم شوند، مدت زیادی است. اما برای سیامک، مراد، عماد و دو نفر دیگر که آزاد شده اند و برای خانواده های آنها، این یک خبر خوب است که مدت زیادی منتظر آن بودیم.من می دانم همکارانم تا زمانی که انها به خانه بازگردند، بی وقفه تلاش خواهند کرد.

جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید ۱۹ مردادماه در خصوص تبادل زندانی با ایران گفت: ۵ آمریکایی در ایران زندانی بودند که اکنون در حبس خانگی قرار دارند و مذاکره برای خروج آنان از ایران ادامه دارد.

به گزارش ایرنا، کربی در گفت‌وگو با شبکه الجزیره قطر گفت: به مذاکره برای خارج شدن آنها از ایران ادامه می‌دهیم. آنچه حاصل شد، یک اقدام مثبت اما یک معامله امضا شده [برای تبادل زندانی] نبود.

این مقام ارشد کاخ سفید با بیان اینکه قدردان حمایت متحدان منطقه‌ای خود هستیم، خاطرنشان کرد: کشور قطر یک دوست متمایز است و قدردانی خود را نسبت به حمایت دوحه [در این باره] اعلام می‌کنیم و بابت حمایتی که به ویژه از دولت قطر در این مذاکره دریافت کردیم، تشکر می‌کنیم. امیدواریم در آینده‌ای نزدیک این تبادل زندانی انجام شود.

کربی افزود: آنچه که درباره آن سخن می‌گوییم تنها بخشی از دارایی بلوکه شده ایران در حساب‌هایی است که تنها برای استفاده بشردوستانه به کار خواهد رفت. اکنون گفت وگویی با ایران درخصوص بازگشت به توافق هسته‌ای مطرح نیست.

او با تکرار ادعای همیشگی مقامات آمریکایی درخصوص اقدامات ایران در منطقه افزود: تمرکز ما بر تمام فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه و حمایت آن از روسیه و تهدید تهران علیه کشتی‌ها استوار است.

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا نیز توافق تبادل زندانیان میان ایران و واشنگتن را «گامی مثبت» ارزیابی کرد اما گفت که از ارائه جزئیات بیشتر در این باره خودداری می‌کند.

بلینکن در بخشی از کنفرانس خبری مشترک با همتای مکزیکی خود در واشنگتن تاکید کرد: وارد هیچ یک از جزئیات اقداماتی که انجام می‌دهیم یا درگیر آن هستیم، نمی شوم چون نمی‌خواهم تکمیل این روند را دچار مخاطره کنم.

خبرگزاری فرانسه به نقل از وزیر خارجه آمریکا درباره آزادسازی ۶ میلیارد دلار از دارایی‌ های ایران نوشت: ایران به هیچ عنوان هیچ گونه کاهش تحریمی دریافت نخواهد کرد.

بلینکن افزود: «دارایی‌ های ایران در حساب‌های محدودشده منتقل و استفاده می‌شود.» به گفته بلینکن، این دارایی‌ها «صرفا برای مقاصد بشردوستانه» استفاده خواهد شد.

وزیر خارجه آمریکا با بیان اینکه دولت آمریکا با خانواده‌های زندانیانی که قرار است آزاد شوند، در ارتباط است، در این باره گفت: آنها از اینکه از زندان خارج شوند، بسیار خوشحال هستند. اما ما می‌خواهیم که نسبت به تکمیل این روند مطمئن شده و آنها را به خانه و خانواده‌هایشان بازگردانیم.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز از تصمیم مقامات ایران مبنی بر انتقال زندانیان دو تابعیتی از زندان اوین به حبس خانگی ابراز خرسندی کرد و گفت: «اگرچه از خبر مربوط به آزادی این افراد از زندان به حبس خانگی استقبال می‌کنیم، اما این افراد نباید هرگز زندانی می‌شدند.»

وی به اشاره به سیامک نمازی، مراد طاهباز و عماد شرقی گفت: دو شهروند دیگر آمریکایی ترجیح می‌دهند هویت‌شان فعلا ناشناس بماند. دولت بایدن با خانواده‌های این شهروندان در ارتباط است و «ما وضعیت سلامتی و رفاه آنها را از نزدیک دنبال می‌کنیم.»

او با اشاره به تداوم تلاش دولت بایدن برای بازگرداندن این افراد به اعضای خانواده هایشان افزود: باید فوری به آنها اجازه خروج از ایران و پیوستن مجدد به عزیزانشان در اسرع وقت داده شود.

آزادی نهایی در ازای انتقال کامل وجوه ایران

شبکه خبری سی ان ان همچنین ۱۹ مرداد ماه به نقل از یک منبع مطلع درخصوص توافق اخیر ایران و آمریکا مبنی بر آزادی زندانیان گفت که این توافق با مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای ایران مجزا است اما تاکید کرد که آزادی نهایی آمریکایی‌ها «شاید بتواند به تسهیل مذاکرات در دیگر حوزه‌ها کمک کند.»

این منبع مطلع افزود که جو بایدن رئیس جمهور دموکرات آمریکا از اولین روز حضور در دفتر ریاست‌جمهوری، تمرکز خود را بر روی این مساله گذاشته است.

وی گفت: فکر می‌کنم که سوابق نشانگر تمرکز شدید بایدن بر بازگرداندن آمریکایی‌ها به خانه است.البته تحت شرایطی که باور کنیم در جهت منافع‌ ما باشد. ما باور داریم که آن چه تنظیم شده در جهت منافع‌ ما است.

این منبع آمریکایی با اشاره به بازه زمانی سپتامبر درباره آزادی نهایی زندانیان دو تابعیتی تصریح کرد: یک دوره چند هفته ای طول می کشد تا این پنج آمریکایی بتوانند به ایالات متحده بازگردند.

همزمان یک مقام آگاه در گفت‌وگو با ایرنا در خصوص جزئیات توافق با آمریکا برای آزادسازی پول‌ های بلوکه شده ایران و تبادل زندانیان، اظهار داشت: بر اساس توافق صورت گرفته پنج نفر از زندانیان ایرانی در آمریکا و پنج نفر از زندانیان آمریکایی در ایران تبادل خواهند شد. همچنین علاوه بر این تبادل متقابل، ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی، به‌همراه مقدار قابل توجهی از وجوه ایران در بانک TBI عراق آزاد خواهد شد.

این منبع آگاه در مورد سایر وجوه بلوکه شده ایران در بانک‌های اروپایی نیز افزود: فرآیند آزادسازی مبلغ دیگری از وجوه ایران در یکی از بانک‌های اروپایی نیز آغاز شده است.

بر اساس این گزارش، وجوه بلوکه شده در کره باید در یکی از بانک‌های سوئیس تبدیل به یورو شود که بنا بر اعلام این منبع آگاه، واریز وجوه به بانک‌ سوئیسی تایید شده و این ارقام آماده انتقال به قطر است.

بر اساس توافق صورت گرفته زندانیان به محلی غیر از زندان منتقل شده‌اند اما تا زمانی که پول‌های آزاد شده به حساب‌های مدنظر ایران واریز نشود، تبادل صورت نخواهد گرفت.

به گفته این مقام آگاه، تبادل زندانیان پس از حصول اطمینان ایران از در دسترس بودن منابع مالی آزاد شده، در قطر صورت خواهد گرفت.

سید محمد مرندی تحلیلگر امور بین الملل و هسته‌ای با رد برخی ادعاها و شائبه‌ها در مورد فرایند تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن و آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: این ادعای نادرست، ساخته و پرداخته افراد ناخرسند و عصبانی است. ایران به تمام دارایی‌هایی آزادشده خودش دسترسی کامل و مستقیم دارد و هیچ شرکت قطری در این میان دخیل نیست. بانک‌های ایرانی کنترل کامل [بر این دارایی‌ها] دارند و می‌توانند بدون هیچ محدودیتی خدمات و کالا خریداری کنند.

محمد جمشیدی معاون سیاسی رئیس جمهور ایران نیز در این باره در حساب کاربری ایکس خود نوشت: بعد از آزاد شدن پول های ایران در عراق، فرایند آزادسازی کل دارایی‌های ایران در کره جنوبی نیز آغاز شده است. تا زمان انتقال کامل پول‌ها، زندانیان مدنظر آمریکا همچنان در ایران باقی می‌مانند.

خشم مخالفان دولت دموکرات بایدن از توافق؛ رقص بایدن به ساز ایران

آغاز فرایند تبادل زندانیان میان تهران - واشنگتن و آزاد سازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران که برای چند سال به‌طور غیرقانونی در کره جنوبی توسط آمریکا توقیف شده بود، موجب خشم تندروها در ایالات متحده آمریکا شده است.

تام کاتن سناتور جمهوریخواه تندرو ایالت آرکانزاس عصر پنجشنبه به وقت محلی ۱۹ مرداد ماه در بیانیه ای از آزادی زندانیان دو تابعیتی استقبال کرد اما بشدت به جو بایدن به دلیل توافق با تهران بر سر این موضوع تاخت.

تام کاتن در خصوص مبادله زندانیان ایران و آمریکا و پول پرداختی به ایران در ازای آزادی آمریکایی ها مدعی شد: « ما همیشه از آزادی گروگان‌های آمریکایی استقبال می‌کنیم. اگر آنها واقعا پس از پرداخت ۶ میلیارد دلار باج از سوی جو بایدن به ایران آزاد شوند، این مماشات فقط باعث می‌شود که مقامات ایران گروگان‌های بیشتری بگیرند، از این دستاوردهای غیرقانونی برای حمله به نیروهای ما استفاده کنند، از تروریسم حمایت مالی کنند و روسیه را مسلح کنند. این چرخه تنها زمانی متوقف خواهد شد که جو بایدن از رقصیدن با ساز ایران دست بردارد و پاسخ قاطعانه به تجاوزات آنها را آغاز کند.»

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه تندروی دولت دونالد ترامپ نیز در واکنش به توافق تبادل زندانیان در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) با ابراز عصبانیت و خشم خود و توهین به مقامات جمهوری اسلامی ایران مدعی شد: آزاد کردن ۶ میلیارد دلار برای تهران آنهم فقط برای اینکه گروگان‌های آمریکایی بتوانند به نوع دیگری از زندان بروند، معامله وحشتناکی است. ایران نباید از گروگان گرفتن آمریکایی‌ها سود ببرد.

جیم ریش، عضو ارشد کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا هم در حساب کاربری ایکس خود نوشت: «با آنکه از بازگشت آمریکایی‌های به ناحق ‌بازداشت‌شده به خانه استقبال می‌کنم اما آزاد کردن ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران باعث تشویق به گروگان‌گیری می‌شود و سرازیر شدن پول برای ستیزه‌جویی‌های رژیم را به همراه خواهد داشت».

کلاودیا تنی عضو مجلس نمایندگان آمریکا هم در حساب ایکس خود نوشت: «دولت آمریکا هرگز نباید با تروریست‌ها مذاکره کند چه برسد به اینکه پول در اختیارشان قرار دهد.»

باری لاودرمیلک، نماینده ایالت جورجیا نیز گفت: «درست زمانی که مردم آمریکا فکر می‌کردند سیاست خارجی بایدن بعد از خروج شکست ‌خورده از افغانستان نمی‌تواند فاجعه ‌بارتر از این شود او در برابر ایران کرنش می‌کند. شایستگی مردم آمریکا بیشتر از این است.»