خرمشهر؛ پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران

مجری رادیو ایران سوم خردادماه سال 1361 با خوشحالی به مخاطبان گفت «شنوندگان عزیز! توجه فرمایید؛ خرمشهر، شهر خون آزاد شد». این عبارت، یکی از ماندگارترین عبارت های تاریخ انقلاب اسلامی ایران شد که در خود خاطرات جنگ و دفاع مقدس را ثبت و ضبط دارد؛ صدایی که حکایت از فتحی مبین به دست رزمندگان شجاع دل ایرانی داشت.

روایت های بی شماری از روزهای اسارت خونین شهر و تلاش های رزمندگان ارتش، سپاه و نیروهای مقاومت مردمی برای رهایی از چنگال دشمن بعثی وجود دارد. روایت هایی که هر کدام از زاویه و دریچه ای به آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد سال۱۳۶۱ و روزهای اسارت آن پرداخته است، زیرا عملیات رهاسازی این بخش سرزمین از چنگال دشمن متجاوز یکی از مهم ترین رخدادهای تاریخی جنگ ایران و عراق است.

اشغال پس از ۳۴ روز مقاومت
استان خوزستان پس از ۵۷۸ روز اشغال به وسیله ارتش بعثی و مزدور عراق، به‌دست رزمندگان ایرانی آزاد شد. خرمشهر نخستین شهری بود که مورد تهاجم عراقی‌ها قرار گرفت و درنهایت با وجود مقاومت و تلاش ۳۴ روزه رزمندگان و مردم جان برکف و غیور این خطه از سرزمین مادری و ریخته شدن خون های بسیاری از هم وطنان، چهارم آبان ماه سال ۱۳۵۹ به وسیله نیروهای متجاوز عراقی اشغال شد.

با وجود اشغال خاک خوزستان، مردم، نیروهای مقاومت، بسیجیان، ارتشی ها و نیروهای سپاه بی خیال خرمشهر به بند کشیده شده و خون های بر زمین ریخته پاک شهدا نشدند، بلکه بیش از ۳۴ روز مقاومت در روزهای پراضطراب حمله ظالمانه دشمن تلاش کردند با بازپس گیری این آب و خاک و به زمین زدن دشمن بعثی خون به غلیان آمده در رگ هایشان را آرام کنند.

محمد جهان‌آرا، فرمانده وقت سپاه پاسداران خرمشهر ازجمله اشخاصی بود که در سازمان‌دهی نیروهای مردمی، سپاه و با بکارگیری به موقع نیروها، مقاومت و ایستادگی در برابر نیروهای اشغالگر در این ۳۴ روز و شکست حصر آبادان، نقش ویژه‌ای ایفا کرد و لقب «سردار مقاومت» گرفت.

در فاصله ماه‌های مهر تا دی ۱۳۵۹ پس از سقوط خرمشهر، نزدیک به سه ماه عملیات‌هایی برای آزادسازی خرمشهر از سوی ارتش، سپاه و نیروهای مردمی انجام شد که نتیجه‌ بخش نبود؛ زیرا رزمندگان غیور ایرانی و نیروهای مردمی بدون تاکتیک های پیچیده و تجهیزات خاص و شاید بهتر باشد بگوییم با دست های خالی مقابل ارتش تا بن دندان مسلح عراق می جنگیدند.

عملیات آزادسازی
پس از ماه‌ها اشغال خونین شهر خطه جنوبی کشور، درنهایت در عملیات گسترده‌ای با نام «بیت المقدس» که ۲۵ روز به طول انجامید و در چهار مرحله اجرا شد، شهر به محاصره کامل نیروهای ایرانی درآمد و پس از انهدام نیروهای عراقی و اسارت شماری از نیروهایشان، در سوم خردادماه سال۱۳۶۱خرمشهر به‌طور کامل آزاد و پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز مسجد جامع این شهر برافراشته شد.

درست در ساعات اولیه فتح مبین بود که نوای نویدبخش و شادی آفرین مجری رادیو ایران از امواج به گوش همه مردم ایرانی رسید که «خرمشهر آزاد شد». پیروزی رزمندگان ایرانی بر متجاوزان بعثی چنان جانانه بود که امام خمینی (ره) آن را از امور مافوق طبیعت و از عنایات خداوند دانستند و آیت الله خامنه‌ای (مد ظله العالی)، رهبر معظم انقلاب حماسه آزادی خرمشهر را حادثه‌ای بی‌نظیر در تاریخ جهان قلمداد و آن را پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران معرفی کردند.

حماسه خرمشهر روزها و شب هایی پر اضطراب اما پر از خاطرات تلخ و شیرینی است که نویسندگان و فیلمنامه نویسان بسیاری را برای تحریر آن دست به قلم کرد تا از اشغال تا آزادسازی خونین شهر را ثبت و ضبط کنند؛ چنانکه آثاری مانند کتاب های دا، آزادی خرمشهر و فیلم های روز سوم، خاک سرخ و... مخاطبان را جذب خود کردند.

حماسه خرمشهر برای رژیم بعث عراق و حامیان غربیش گران تمام شد و نتیجه بسیاری به دنبال شد. در همین راستا و در بحبوحه آزادی خرمشهر، روزنامه فایننشال تایمز نوشت: سقوط خرمشهر و اسارت هزاران سرباز عراقی را فقط می‌توان شکستی فاجعه‌آمیز دانست؛ ارتش عراق تحقیر ناشی از آن را نمی‌تواند فراموش کند. این عمل، افزون بر ضربه ای راهبردی، از نظر روانی ضربه عظیمی به ارتش عراق وارد کرد.

به گفته تحلیلگران، آزادسازی خرمشهر از مهم ترین رخدادهای جنگ تحمیلی بود که توانست سرنوشت و ماهیت جنگ را تغییر دهد، زیرا سبب ایجاد تزلزل در ارتش عراق شد که برای تصرف آن تبلیغات رسانه‌ای بسیاری انجام داده بودند. همچنین فرار عراقی های بعثی از خرمشهر آن هم با چند هزار کشته و اسیر، مشکلات مهمی برای ارتش عراق ایجاد کرد.

تغیر توازن سیاسی و نظامی به سود ایران، تلاش برای تحمیل صلح به ایران و اثبات توانایی‌های رزمی ایران ازجمله آثار و نتایج است. خرمشهر برای ایران و عراق بسیار مهم و به عبارتی برگ برنده جنگ بود و هر کس بر آن تسلط می‌یافت، برتری خود را اثبات می‌کرد؛ از این‌رو عراق به طور ویژه‌ای به دنبال حفظ آن بود و نیروهای بسیاری در آن منطقه متمرکز کرده بود. ایران نیز که از اهمیت راهبردی خرمشهر آگاه بود، برنامه‌ای وسیع و سنگین برای آزدسازی منطقه تدارک دیده بود./راهبرد معاصر