آب‌هایی که جلوی چشم‌مان هدر می‌روند

روان‌آب‌های ناشی از بارش‌های جوی در شهر‌های کشور نقش موثری برای تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش فرونشست زمین، رفع خشکسالی و تامین آب فضای سبز دارند که استحصال آن نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی اصولی است.

در حال حاضر بسیاری از بارش‌ها در مناطق مختلف کشور به خاطر تبخیر و غیر قابل نفوذبودن به مجموعه آب‌های زیرزمینی نمی‌رسند و از بین می‌روند و با این که بار‌ها در مورد این موضوع هشدار داده شده، اما کاملا مشخص است مسئولان برنامه‌ای برای جمع‌آوری و استحصال آن‌ها ندارند. طی چند روز اخیر و با بارش‌های خوبی که در اکثر استان‌های کشور رخ داد، کمی از نگرانی‌ها در رابطه با خشکسالی‌ها کاسته شد. اما همان طور که بار‌ها اعلام شده، این مقداهدر رفت ر بارش نمی‌تواند چاره‌ای برای درد کم‌آبی باشد و باید پرسید
چرا هر بارش می‌تواند به سیلابی تبدیل شود یا در بعد کوچک‌تر، آب در کوچه و خیابان راه بیفتد، ولی همین آب‌ها را نمی‌توان مهار و حفظ کرد. هر سال در فصل‌های پاییز و زمستان با بارش‌های رگباری شاهد جاری‌شدن سیلاب‌های زیادی در استان‌های مختلف هستیم.

این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که مهار روان‌آب‌های ناشی از بارندگی‌ها در دشت‌ها و مناطق بیابانی می‌تواند به حفظ خاک و بهبود وضعیت آن و نیز افزایش منابع و ذخایر زیرزمینی دشت‌ها کمک کند. وقوع سیلاب‌ها در استان‌های کم‌آبی همچون کرمان، هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد هیچ برنامه‌ای برای مهار روان‌آب‌ها وجود ندارد. به عنوان مثال در دو دوره خشکسالی در هرمزگان هر سال ۴۲سانتی‌متر سطح آب در منابع آب زیرزمینی پایین‌تر رفته و بیش از ۴۵۰هزار میلیون متر مکعب اضافه از این منابع برداشت شده است. برای این که به اهمیت آب‌های روان پی ببریم به اصفهان سفر می‌کنیم. جایی که حدود ۵۰۰۰متر فضای سبز دارد و برای آبیاری این وسعت فضای سبز در طول سال به ۵۰میلیون متر مکعب آب نیاز است. متوسط بارندگی در اصفهان سالانه ۱۳۰میلی‌متر است که با احتساب تبخیر ۳۰میلی‌متر، حدود ۱۰۰میلی‌متر آن به درون زمین فرو می‌رود، اما به سفره‌های درونی نفوذ نمی‌کند.

کارشناسان امور آب معتقدند اکنون برنامه‌ای برای جمع‌آوری و استحصال آب‌های سطحی در شهر‌ها به ویژه کلانشهر‌های کشور وجود ندارد و این مهم باید در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد. همچنین بیشتر روان‌آب‌های انتقال‌یافته از پشت بام‌ها به معابر شهری به دلیل آسفالت‌بودن معابر تبخیر می‌شود و شهرداری‌ها باید برنامه‌ای برای انتقال این آب‌ها به سفره‌های زیرزمینی داشته باشد تا بر اثر آن، چاه‌هایی که از آن‌ها برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود، آب مورد نیاز را داشته باشند. این در حالی است که بر اساس آمار موجود حدود ۱۷استان کشور با مشکل بی‌آبی و کمبود آب روبه‌رو هستند.

روزنامه جام جم