سکانس اول؛ قطعنامه‌ای در آخرین روز‌های آبان
پنجشنبه ۲۶آبان، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین قطعنامه جدیدی در محکومیت «عدم همکاری ایران» با این نهاد تصویب کرد. درحالی‌که روسیه و چین به پیش‌نویس این قطعنامه رای مخالف و پنج کشور نیز رای ممتنع دادند، ۲۶عضو از ۳۵عضو این آژانس با متن ارائه‌شده توسط آمریکا و تروئیکای اروپا، بریتانیا، فرانسه و آلمان موافقت کردند. این دومین قطعنامه علیه ایران در سال‌جاری پس از ماه ژوئن است و دلیل هردو هم از دید آژانس نبود پاسخ‌دهی معتبر ایران به لحاظ فنی در مورد آثار اورانیوم یافت‌شده در سه سایت اعلام‌نشده بود. این اقدام آژانس که عملا در راستای اعمال فشار سیاسی آمریکا و تروئیکای اروپا بر ایران صورت گرفت بار دیگر نشان داد جبهه غرب تلاش دارد ایران را به عدم همکاری با آژانس متهم کند، چون این اقدام درست در زمانی که ایران مشغول رایزنی با آژانس بود رقم خورد، اما در برابر این رفتار ضدسیاسی، همان‌طور که ایران در برابر قطعنامه خردادماه آژانس اقدام متقابل انجام داد، درخصوص قطعنامه آخر آبان هم غنی‌سازی ۶۰درصد در فردو را آغاز کرد.
سکانس دوم؛ جنگ با حقوق‌بشر
شامگاه سوم آذر بود که شورای حقوق‌بشر سازمان ملل‌متحد به بهانه اغتشاشات در ایران با محوریت دولت برلین قطعنامه‌ای را درباره آنچه «وضعیت حقوق‌بشر در ایران» خواند، تصویب کرد. تصویب این قطعنامه به معنای موافقت این شورا با تشکیل یک هیأت حقیقت‌یاب درباره ادعا‌ها درخصوص نقض حقوق‌بشر توسط ایران در اغتشاشات اخیر بود که با ۲۵رأی موافق و ۲۱رأی مخالف و ممتنع (۶مخالف و ۱۵ممتنع) به تصویب رسید و چین، پاکستان، اریتره، ونزوئلا، کوبا و ارمنستان شش کشوری هستند که به این قطعنامه رأی منفی و کشور‌های بولیوی، برزیل، کامرون، ساحل‌عاج، هند، اندونزی، قزاقستان، مالاوی، مالزی، موریتانی، نامیبیا، قطر، سنگال، سودان، امارات و ازبکستان به قطعنامه رأی ممتنع دادند. کشور‌های مدعی پرچمداری حقوق‌بشر که در جنگی هشت‌ساله که عراق علیه ایران تحمیل کرد فقط به دو قطعنامه انفعالی، بی‌رمق و با تاخیر در شورای امنیت سازمان ملل متحد بسنده کردند، در عرض هفت روز با صدور دو قطعنامه ضدایرانی ماشه قطعنامه را فعال کردند.
سکانس سوم؛ نیاز به عملیات ویژه وزارت خارجه
بعد از هر دو قطعنامه موضع ایران مشخص بود؛ در مورد اول یعنی قطعنامه ۲۶ آبان که سازمان انرژی اتمی کشورمان فردو را به مرز ۶۰درصد رساند و در مورد دوم هم یعنی قطعنامه ۳ آذر ایران به‌صراحت اعلام کرد با این کمیته حقیقت‌یاب همکاری نخواهد کرد، چون معتقد است استفاده عجولانه از سازوکار‌های حقوق‌بشری هیچ کمکی به مفهوم حقوق‌بشر نخواهد کرد. گرچه ما نمی‌توانیم صدور هیچ‌یک از قطعنامه‌های ضدایرانی یعنی چه قطعنامه آژانس و چه قطعنامه حقوق‌بشری را متوجه کم‌کاری دستگاه دیپلماسی کشورمان بدانیم و این وضعیت قطعا ناشی از فشار کشور‌های تروئیکا و آمریکا در شرایط بین‌المللی علیه ایران است، اما حتما می‌توانیم برای اثرگذاری و مقابله متناظر و به‌لحظه این مطالبه را داشته باشیم که دستگاه سیاست خارجی کشورمان در این جنگ جهانی غرب علیه ایران فعال‌تر و اثرگذارتر رفتار کند. فضای التهابات در دو ماه اخیر در ایران سبب فشار افکارعمومی در خارج از ایران و به‌ویژه گروهک‌های تجزیه‌طلب و برانداز روی دولت‌های خارجی شد، آن‌هم در شرایطی که این دولت‌های غربی خیلی بدشان نمی‌آمد چنین فشاری را بر تهران در پوشش حقوق‌بشر آغاز کنند؛ یعنی از دولت‌های کانادا و استرالیا گرفته تا کشور‌های تروئیکای اروپایی در آلمان و فرانسه که رسما سفارتخانه‌های خود را در تهران تبدیل به اتاق جنگ علیه ایران کرده بودند و براساس این فشار به ماشه‌ای مثل قطعنامه حقوق‌بشری رسیدند. دستگاه دیپلماسی می‌تواند با توجه به رفتار‌های به‌شدت متناقض غرب در زمینه حقوق‌بشر فعالانه‌تر رفتار‌کند.
اعلام جرم علیه حامیان سلاح‌های شیمیایی
به‌طورمثال ایران یکی از بزرگ‌ترین قربانیان به‌کارگیری سلاح‌های شیمیایی به دست رژیم صدام است؛ به‌طوری‌که بیشتر از صدهزار مصدوم شیمیایی در کشور داریم که از این تعداد ۱۷هزار جانباز دچار عوارض شیمیایی متوسط و شدید هستند، اما مواضع و رفتار متناقض غرب در برخورد با آسیب‌دیدگان سلاح‌های شیمیایی در ایران تنها نادیده‌انگاری و سکوت است و چیزی که این روند را مضحکه می‌کند، صدای بلند همین کشور‌های مدعی از آمریکا تا تروئیکا درباره ادعای نقض حقوق‌بشر توسط ایران و راه‌انداختن کارناوال جهانی در سازمان ملل برای محکومیت حقوق‌بشری ایران است! بنابراین با توجه به عدم جرم‌انگاری جنایات بین‌المللی در قوانین داخلی ایران، دادخواهی کیفری یا مدنی مصدومان شیمیایی ایرانی و خانواده‌های آن‌ها از مقامات وقت عراق و همچنین افراد کمک‌کننده به تسلیح شیمیایی ارتش بعث عراق ازجمله آلمان منوط به جرم‌انگاری دقیق جنایات بین‌المللی مثل جرم به‌کارگیری سلاح شیمیایی به‌عنوان مصداق جنایت جنگی است که باید در این روز‌ها با رویکرد متفاوتی دنبال شود. از سوی دیگر، طرح مسئولیت بین‌المللی دولـت آمـریـکا در دادگـاه‌های داخـلی ایـران از جـهت کمـک به تسـلیح ارتش عراق به سلاح‌های شیمیایی در چارچوب اصل عمل متقابل هم امکان‌پذیر است؛ موضوعی که باید در فضای عملیاتی‌تری دنبال شود، به‌ویژه در این جنگ حقوق‌بشری دروغینی که به بهانه رویداد‌های ۶۰ روز اخیر علیه ایران به راه انداخته‌اند، اما خودشان تاریخ سیاهی در زمینه حقوق‌بشر دارند. نکته دیگر در این زمینه که اهمیت دارد موضع همکاری‌های همیشگی ایران و روسیه است که غرب سعی دارد آن را به حمایت ایران در جنگ با اوکراین تقلیل دهد و فشار دیگری در سطح بین‌الملل علیه ایران ایجاد کند. بنابراین، این موضوع باید بهتر درک و دنبال شود و دیپلماسی ما در داخل و بیرون از کشور فعالانه‌تر عمل کند.
دست برتر در جنگ دیپلماسی
درحالی‌که به نظر می‌رسد اکنون در سطح خرد و مشخصا سفارتخانه‌ها نمی‌توان کار خاصی را پیش‌برد مادامی که در سطح کلان اقدامات ایجابی‌تر و گشایشی دنبال نشود، بنابراین چه در مسأله تعامل با روسیه و خوانشی که غرب دوست دارد از آن ارائه دهد، چه مباحث حقوق‌بشری و چه ادعا‌های اخیر شورای حکام آژانس می‌توانیم از موضعی بالاتر، اقناعی‌تر و فعالانه‌تر عمل و موضع دست برتر را در این جنگ دیپلماسی تثبیت کرد.
روزنامه جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
