تولد از اعماق تاریخ

در هفته گذشته نوزاد پسری با استفاده از اسپرم فریز شده در سال ۱۳۷۵/۱۹۹۶ به دنیا آمد. اسپرم‌ها به این دلیل که در آن زمان پدرش در سن ۲۱‌سالگی به لنفوم هوچکین (نوعی سرطان خون) مبتلا بود و درمان او موجب ناباروری می‌شد جمع‌آوری شد.

این نوزاد که پدر ۴۷‌ساله‌اش، پیتر هیکلز، او را معجزه‌ای از سوی خدا می‌داند به رکورد طولانی‌ترین فاصله بین جمع‌آوری اسپرم و تولد، نزدیک است. این رکورد به نام نوزادی در آمریکا ــ که از نمونه‌ای ۲۷‌ساله متولد شد ــ ثبت شده است.

زمانی که نمونه سلول‌های هیکلز منجمد شد، او فکر می‌کرد که تنها برای ۱۰سال زنده خواهد ماند. گرچه به‌گفته کارشناسان، فناوری انجماد اسپرم ده‌ها سال است که وجود دارد، اما تا پیش از این براساس قوانین بسیاری از کشور‌ها سلول‌های جنسی (تخمک‌ها و اسپرم‌ها) را فقط می‌شد برای ۱۰سال ذخیره کرد، به استثنای مواردی که برای افراد دارای مشکلات باروری وجود داشت. البته این محدودیت زمانی درخصوص سلول‌های تخمک به‌دلیل ماهیت متفاوت این سلول‌ها بیشتر جنبه حفظ کارایی و سلامت را دارد، اما در مورد سلول‌های اسپرم این موضوع کاملا متفاوت است.

اکنون این مدت در بسیاری کشور‌ها به ۵۵‌سال افزایش یافته‌است. الن پیسی، استاد اندرولوژی دانشگاه شفیلد، معتقد است: «هیچ دلیل پزشکی برای این محدودیت وجود ندارد. محدودیت قانونی ۵۵‌ساله هیچ ربطی به ماندگاری اسپرم یا دلایل علمی دیگر ندارد. صرفا یک قانون است، اما از آنجا که اسپرم‌های فریز شده در تعلیق حرکتی هستند، اگر قوانین کشور‌ها اجازه دهد می‌توان آن‌ها را برای صد‌ها سال نگهداری کرد.» او افزود: «با وجود این‌که مطالعات دراز‌مدتی خارج از صنعت دامپروری در دست نیست، اما استفاده از اسپرم‌های مسن‌تر هیچ خطری برای سلامتی جنین ندارد. اسپرم گاو‌های نر، نسبت به مدت زمان نگهداری اسپرم انسان، به مدت طولانی‌تری بدون هیچ مشکلی در بانک‌های اسپرم نگهداری می‌شود.»

به‌گفته او، چنین مطالعاتی، بدون شواهدی مبنی بر آسیب احتمالی، باید در مقیاس جهانی مورد بررسی قرار گیرند، زیرا مواردی مانند هیکلز نادر هستند و نمی‌توان به‌راحتی در یک جامعه کوچک آماری به تعداد قابل استناد برای مطالعات علمی به نمونه‌های استثنا دست یافت.

یکی از اولین جرقه‌هایی که امکان نگهداری بلندمدت سلول‌هایی مانند اسپرم در ذهن بشر ایجاد می‌کند امکان تولد فرزندانی از شخصیت‌های برجسته تاریخی، علمی و فرهنگی است. دکتر لوسی فریت، متخصص اخلاق‌زیستی دانشگاه منچستر، معتقد است که این تغییر قانون یا نبود محدودیت زمانی برای استفاده از اسپرم می‌تواند به «اختلافات نسلی» منجر شود؛ جایی که خواهر یا برادر کوچک‌تر، از اسپرم قدیمی‌تر از دیگر خواهر یا برادر خود متولد می‌شود که ممکن است ۴۰‌سال اختلاف سنی با آن‌ها داشته باشد. در فرآیند اسپرم اهدا شده، پدر زیستی نوزاد متولد شده ممکن است سالخورده باشد یا در زمان تولد ۱۸سالگی کودک از دنیا رفته باشد.

جولیان ساوولسکو، استاد اخلاق دانشگاه آکسفورد، گفت: «اگر قرار است استفاده از اسپرم‌های مسن‌تر رایج‌تر شود، به پژوهش‌های سلامت درازمدت، از جمله تاثیر عاطفی داشتن یک پدر بیولوژیکی فوت شده و سلامت عمومی نیاز است. ما واقعا در حال انجام آزمایشی هستیم که خودم هم طرفدار آنم، اما باید این نکات را از منظر علمی بررسی کنیم.»

به گفته او، اگر از اسپرم‌های بسیار قدیمی، برای مثال ۲۵۰ سال قبل، استفاده می‌شد، این می‌توانست سؤالات اخلاقی را مطرح کند، زیرا ممکن است ژنوم جامعه و افراد به طور اساسی تغییر کرده باشد. هرچند فریز اسپرم در دهه ۱۹۵۰ شروع شد، اما این «نگرانی‌های علمی ــ تخیلی» برای دهه‌های بعدی باقی می‌ماند.

اما از سوی دیگر استفاده از اسپرم‌های قدیمی، می‌تواند فرصتی را برای بقای نسل افرادی فراهم کند که به هر دلیلی در زمان مناسب امکان تشکیل خانواده و زادآوری نداشته‌اند. با این وجود باید پیش از هر اقدامی همه جوانب چنین اقداماتی مورد بررسی قرار بگیرد.

روزنامه جام جم