تاثیر پایبندی و عمل به ارزش‌ها و هنجارها در ارتقای اخلاق جامعه

بدون شک، در جوامعی‌که باورها و ارزش‌های دینی در آن نهادینه شده و مردم در عمل به آن توجه می‌کنند، می‌توانیم شاهد کاهش آسیب‌ها و جرایم اثرگذار باشیم. در این میان، مناسبت‌های مذهبی، فرصت آشنایی بیشتر برای بیان راهکارها و پیشنهادات حوزه دینی در ارتقای سلامت روانی اجتماعی یا کاهش آسیب‌های اجتماعی فراهم می‌کند. چرا که در این مناسبت‌ها، گفت‌وگوهای بیشتری از منظر دین در جامعه صورت می‌گیرد و در عین حال، مردم حضور پررنگ‌تری در اماکن مذهبی دارند. همین مسأله می‌تواند فرصت آشنایی نوجوانان، جوانان و سایر مردم را با نگاه دینی به زندگی، هنجارها و ارزش‌هایی‌که در جامعه باید مورد توجه قرار گیرد، فراهم‌ کند.
ترویج رفتارهای مثبت، اخلاقیات، حقوق مردم، معرفی الگوهای رفتاری مناسب در جامعه از منظر دین، ترویج مولفه‌ها و آموزه‌ها برای پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی و جرایم، یکی از موضوعات مهمی است که می‌تواند در گفتمان‌های رایج در مناسبت‌های مذهبی مورد توجه قرارگیرد؛ این مسأله به‌خصوص برای نهادهای اجتماعی مثل خانواده، آموزش و حتی خود دین می‌تواند قابل توجه باشد. نکته مهم در این بین، نقش ویژه دو نهاد خانواده و آموزش درکنار نهاد دین و ظرفیت فراهم‌شده توسط‌ نهاد دولت، حکومت یا سیاست، می‌تواند فرصت ارزشمندی برای ترویج هنجارها، ارزش‌های دینی، زندگی سالم، انسان سالم و موثر و در نهایت داشتن یک جامعه سالم ‌که در آن جرایم و آسیب‌های اجتماعی کمتر باشد، ایجاد کند. علاوه‌بر این موارد، با درونی شدن ارزش‌ها و هنجارها، زندگی معنای دیگری پیدا کرده و همبستگی اجتماعی افزایش پیدا می‌کند. پایبندی به ارزش‌ها و هنجارها، سطح احساس مسئولیت را ارتقا داده و موجب بروز کمتر کارکردهای منفی آسیب‌های اجتماعی می‌شود و به این ترتیب مردم می‌آموزند که با پایبندی به هنجارها می‌توانند نقش قابل‌توجهی در کاهش و کنترل آسیب‌های اجتماعی و جرایم داشته باشند.
ضمن این‌که خود این موضوع هم حامل پیامی برای مسئولان است که برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در کنار استفاده از تمام ظرفیت‌های دیگر، به نوعی از ظرفیت‌های دین‌باوری نیز می‌توان استفاده ‌کرد.  بر همین اساس، مناسبت‌های مذهبی یکی از فرصت‌های مناسب برای حساس‌سازی مسئولان و مردم است و در جامعه امروزی، کمتر کسی وجود دارد که نگران جرایم و آسیب‌های اجتماعی نباشد. آمارهای ارائه‌شده توسط مسئولان در حوزه‌های سرقت، طلاق، مفاسد، اعتیاد و خشونت و... گویای وضعیت نگران‌کننده آسیب‌های اجتماعی است. وضعیت شاخص‌های سلامت روانی و سرمایه اجتماعی هم مطلوب نیست و نگران‌کننده است. به همین علت، یک جامعه هوشمند از تمام ظرفیت‌ها از جمله ظرفیت‌های دینی و مناسبت‌های مذهبی برای کاهش نگرانی‌ها استفاده می‌کند و این موضوعی است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
ضمن این‌که درونی شدن باورها و ارزش‌های دینی، باعث خودکنترلی در افراد می‌شود که نقش مهمی در کاهش جرایم، آسیب‌ها، عدم احساس پوچی، احساس مسئولیت‌پذیری در برابر دیگران و حتی حمایت از افرادی که به هر دلیلی درگیر این آسیب‌ها می‌شوند، ایفا می‌کند. در آیات قرآن کریم هم به این نکته مهم که احیای یک فرد احیای یک جامعه است، اشاره شده و تامل بر سیره پیشوایان نیز موید همین نکته است.
همچنین برگزاری مناسبت‌های مذهبی می‌تواند به بهانه‌ای برای ترویج و بیان این سیره، تجزیه و تحلیل و متناسب‌سازی آن‌ با شرایط امروز و بیان آنها با زبان قابل فهم برای مردم امروز تبدیل شود که لازمه این امر نیز استمرار آموزش‌هاست. نکته مهم دیگر که به اعتقاد من از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، نوع محتوایی است که ارائه می‌شود. محتوا باید مناسب مخاطب، جذاب، بدون تناقض، واقعی، قابل فهم و پذیرش بوده و اغراق در آن نباشد. دین هم روی این موضوع تاکید دارد که باید فرزندان‌مان را نه با گفتار که با نوع رفتارمان به دین دعوت کنیم.
پایبندی عاملان ترویج ارزش‌های دینی در عمل به ارزش‌ها، یک عامل مهم و قوی برای پذیرش آن چیزی است که به سایر افراد می‌گویند. در کنار آن، جذابیت روش‌های انتخابی برای بیان مطالب، استمرار در اطلاع‌رسانی به شکل‌های مختلف و متناسب با مخاطب، به نهادینه شدن ارزش‌ها کمک می‌کند.

منبع: ضمیمه تپش روزنامه جام‌جم