کنسرت‌ نمایش برای همه مردم

این شب‌ها در محوطه برج میلاد یک کنسرت‌نمایش بزرگ برگزار می‌شود که در سه پرده، زندگی امام اول شیعیان را با نور و رنگ و موسیقی روایت می‌کند. فرمان فتحعلیان روی سن می‌ایستد و ترانه‌های آشنایش درباره حضرت‌امیر(ع) را برای مردم می‌خواند. این گردهمایی بزرگ با نام راه‌عشق از 24 تیرماه برپا شده و حداقل تا 28تیرماه ادامه خواهد داشت؛ چه‌بسا استقبال مخاطب سبب شود چند شب دیگر کنسرت‌نمایش ادامه پیدا کند.

سازمان اوج، معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و مدیریت برج میلاد تهران دست به دست هم داده‌اند و گوشه‌ای از کار را گرفته‌اند که موسسه فرهنگی محنا بتواند در این شب‌ها راه‌عشق را به صحنه ببرد. این گروه فرهنگی سال‌هاست که نمایش‌های مذهبی میدانی ازجمله «شب‌آفتابی» و «فصل‌شیدایی» را در داخل و خارج از کشور اجرا کرده، این بار اثری در قالب کنسرت‌نمایش تدارک دیده که در جشن بزرگ غدیر با محتوایی متفاوت‌تر و تازه‌تر میزبان علاقه‌مندان باشد. علیرضا کوهفر، تهیه‌کننده این کنسرت‌نمایش درباره چگونگی برگزاری آن گفت‌وگویی با جام‌جم داشته که در ادامه می‌خوانید.

گروه محنا تاکنون برنامه‌های نمایشی متعددی داشته اما معمولا در قالب تئاتر میدانی اجرا شده‌اند. چطور شد که تصمیم گرفتید این بار یک کنسرت‌نمایش برای مردم تدارک ببینید؟

گونه کنسرت‌نمایش، جذاب است و در یکی دو سال اخیر رونق گرفته چون از جذابیت موسیقی و خوانندگان مورد علاقه مردم و نیز از جذابیت نمایش به‌طور همزمان بهره می‌گیرد. البته ما در کنسرت‌نمایش راه‌عشق از بعد سومی هم استفاده کرده‌ایم؛ از تصاویر ویدئومپ به‌عنوان یکی از ارکان جذابیت برای مخاطب استفاده کرده‌ایم و یک اثر تکنیکال را پیش‌روی مخاطب قرار داده‌ایم. البته وقت ما بسیار کم بود. در یک فرصت محدود تولید و پیش‌تولید را انجام دادیم درحالی‌که این ژانر نیاز به تولید محتوای طولانی‌تر و مفصل‌تری دارد.

شما چقدر فرصت داشتید؟

برای این کار برخلاف استاندارد هنر نمایش فقط سه هفته فرصت داشتیم. چنین اثری به‌عنوان یک پروژه هنری برای تولید محتوا و طراحی هنری و تولید میدانی به حداقل سه ماه زمان نیاز دارد. ما در این پروژه زیر یک ماه به‌صورت موازی تولیدمحتوا و کار فنی را همزمان پیش بردیم. هم تصاویر مپ را طراحی کردیم، هم نمایشنامه نوشته شد و آیتم‌های صوتی را تهیه کردیم و همزمان گروه نوازندگان و بازیگران، هنروران و اجرای حرکات فرم باید تمرین می‌کردند. در کنار همه اینها تولید و نصب سخت‌افزارها و دکور نیز انجام شد. درواقع حضرت امیرالمومنین(ع) مدد داد وگرنه در این مدت کوتاه میسر نمی‌شد.

این نمایش با همکاری معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، برج میلاد، سازمان اوج در موسسه فرهنگی محنا تولید شده است. این سه نهاد بانی شدند که مردم بتوانند به صورت رایگان از این نمایش بهره ببرند اما مشکلی که تقریبا همیشه گروه‌های هنری با آن مواجه می‌شوند کمبود وقت است. مناسبت‌ها در تقویم مشخص است اما معمولا زمان مناسبی در اختیار گروه‌های تولید قرار نمی‌گیرد که بتوانند با فراغت بال کارشان را انجام بدهند. ما دوست داریم از چند ماه قبل، فرصت داشته باشیم و بتوانیم با دقت کار را پیش ببریم. اگر فرصت بیشتری داشتیم بدون تردید سطح نمایش 50 درصد چیزی که حالا ارائه شده، بهتر می‌بود.

یعنی الآن از چیزی که ارائه شده راضی نیستید؟

برنامه‌ای که ارائه شده از کیفیت مطلوب برخوردار است اما با ایده‌آل‌های ما فاصله دارد. در شب اول، مشکلاتی فنی پیش آمد و ما امکان نورپردازی خاص این اجرا را از دست دادیم اما مخاطب چون در جریان نبود، توقعی هم نداشت و از دیدن نمایش لذت برد. در هر صورت نور از ارکان نمایش است، کارمان را نقاشی می‌کند، به آن رنگ و احساس می‌دهد، احساس خشم و ترس و لطافت را با نور ایجاد می‌کنیم. متاسفانه شب اول در نور ضعف داشتیم اما کنسرت نمایش به خوبی پیش رفت و بخش‌های دیگر کنسرت نمایش این ضعف را جبران کردند و مردم متوجه ضعف‌ها نشدند.

با همه اینها می‌دانیم آثار نمایشی باید خوب جا بیفتند. آثاری که چند شب به طور متوالی اجرا می‌شوند، بعد از پنج یا شش اجرای اول جا می‌افتند اما در کارهای مناسبتی به دلیل کم بودن تعداد اجراها، باید فرصت بیشتری برای تمرین و پیش‌تولید در اختیار گروه‌ها باشد و به قدری زمان برای تمرین باشد که قبل از رفتن روی صحنه، به پختگی رسیده باشند. وقتی فرصت نیست و تمرین خوب نداریم، هماهنگی و هارمونی بین ارکان نور و تصویر و صدا و بازیگر و .. در حد کمال نیست. یا مثلا در تولید تصاویر ویدئومپ،‌ چون با تکنیک انیمیت و تصویرسازی تولید شده‌اند، اگر وقت می‌داشتیم تصاویر با کیفیت‌تری تولید می‌کردیم. اگر زمان داشتیم کنسرت نمایش بهتری تدارک می‌دیدیم اما همین نمایش هم به اندازه مطلوب هست.

در بخش کنسرت از قطعات قبلی آقای فتحعلیان استفاده کردید. در بخش نمایش چطور؟ آیا محتوا را قبلا در اختیار داشتید یا دوباره از صفر همه چیز را خلق کردید؟

همراهی آقای فتحعلیان با ما به دلیل آلبومی بود که برای امیرالمومنین(ع) داشتند و قطعات و آلبوم‌هایی که برای عیدغدیر و امام‌علی(ع) منتشر کرده بودند. این امر در کنسرت موسیقی متداول است و معمولا از آلبوم‌های موجود خوانندگان استفاده می‌شود ولی در حوزه تصویر و نمایش همه چیز را از صفر تولید کردیم. بنابراین نمایشنامه‌ای در سه اپیزود نوشته شد که سه مقطع از زندگی امام علی(ع) را روایت می‌کند.

آیا برای کنسرت نمایشی در این ابعاد پنج روز فرصت کمی نیست؟

متاسفانه به دلیل زمان کوتاهی که در اختیار داشتیم، مقدور نشد زودتر کار را شروع کنیم وگرنه می‌شد از عید قربان تا عید غدیر، آن را به صحنه برد. خوشبختانه صحبت‌هایی درباره تمدید این کنسرت نمایش مطرح شده و از آنجا که هنوز تا محرم فرصت هست و عیدی مانند مباهله را پیش رو داریم که روز بزرگی برای شیعیان است، احتمال تمدید راه عشق وجود دارد. باید دید تا آخر هفته استقبال ادامه دارد یا نه. ممکن است اجرا تمدید شود و به هشت روز برسد. برنامه‌های اینچنین که به صورت میدانی برگزار می‌شود، مخاطبان زیادی می‌توانند آن را تماشا کنند و بلیت‌فروشی هم ندارند، بیشتر از پنج تا هشت روز اجرا نمی‌شوند. قبلا در کنار دریاچه چیتکر یک نمایش مناسبتی رایگان داشتیم که حدود یک هفته اجرا شد.

به نظر می‌رسد استقبال مردم خوب بوده. شما راضی هستید؟

اگر استقبال به معنای حضور مخاطبان باشد، بله تا به حال خیلی خوب بوده؛‌ در همان دو روز اول، ظرفیت تکمیل شد و مسؤولان برج، شرایط را برای افزایش ظرفیت فراهم کردند که آن هم در ساعات اولیه پر شد. مردم هم این‌گونه را دوست دارند، هم رایگان بودن این کنسرت نمایش اهمیت دارد اما با همه اینها به‌نظرم زمانی می‌شود درباره استقبال به معنی واقعی صحبت کرد که بازخورد مردم را بعد از چند شب اجرا بپرسیم. شب اول اجرا خوب بود. در حوزه نور زیرساخت‌ها مشکل پیدا کرده بودیم ولی امیدوارم شب‌های بعدی بهتر باشد.

چرا زندگی امام‌ علی (ع) و موضوعات مذهبی کمتر دستمایه تولید اجرای برنامه‌هایی مانند کنسرت نمایش با اجرای طولانی‌مدت قرار می‌گیرد؟

آثار مناسبتی نیاز به حمایت دارد، چون آثاری که به‌صورت تجاری تولید می‌شود، موضوعاتی دارد که لزوما مذهبی و انقلابی نیست و می‌توان از مؤلفه‌های تجاری‌سازی در آنها بهره گرفت و در نتیجه بخش خصوصی روی این آثار سرمایه‌گذاری می‌کند اما آثار مناسبتی نیاز به حمایت دارد چون نمی‌شود به این آثار نگاه تجاری داشت. اگر بخواهیم بلیت‌فروشی کنیم باید از خیلی امکانات بگذریم و جایگزین دیگری برای آنها در‌نظر بگیریم.

آثار مناسبتی قرار نیست مانند کنسرت ‌نمایش‌های دیگر یک ماه یا بیشتر روی صحنه باشد. معمولا در مناسبت‌ها مردم برنامه‌ها و آیین‌های خودشان را دارند اما برای طیف خاکستری باید برنامه‌هایی تدارک دید. مثلا در ایام محرم، سینماها، کنسرت‌ها و نمایش‌ها یا تعطیل هستند یا برنامه‌هایشان با محدودیت‌هایی ارائه می‌شود. برای افرادی که مخاطب سینما و کنسرت و تئاتر هستند، می‌توان در این ایام برنامه‌های این‌چنینی تدارک دید. از سویی ما باید همه اقشار جامعه را مد‌نظر داشته باشیم؛‌ برخی اهل هیات و مسجد هستند و برخی دیگر ممکن است برنامه‌های هنری را ترجیح بدهند. آثاری مثل «راه عشق» می‌تواند خلأیی را پرکند ولی دلیلی ندارد که مانند هر کنسرت نمایشی برای مدت طولانی روی صحنه بماند.

من از رویکرد مدیریتی برج میلاد سپاسگزارم که در کنار برگزاری کنسرت‌ها و برنامه‌های دیگر که بلیت‌فروشی دارند، فرصتی فراهم می‌کند که علاقه‌مندان بتوانند در فضای باز به‌صورت رایگان به تماشای یک کنسرت نمایش بنشینند و در روزهای جشن و شادمانی عید غدیر و عید ولایت از برنامه‌های فرهنگی و هنری استفاده کنند و لذت ببرند.

3 پرده از یک زندگی پر‌برکت

در کنسرت نمایش «راه عشق» سه پرده از زندگی امام علی(ع) به نمایش درآمده است: تولد ایشان، جنگ خیبر و عید غدیر. قصد ما این بود که نشان بدهیم، بزرگمردی که به‌عنوان جانشین رسول خدا(ص) برگزیده شد، چگونه شخصیتی داشت. برای همین سه اپیزود را در‌نظر گرفتیم؛ ایشان تنها مولود کعبه بوده و تولدش معجزه بوده. در جنگ‌ها و مقاطع خاص کنار پیامبر بوده و جنگ خیبر نمونه‌ای است از شجاعت و وفاداری و همراهی ایشان با پیامبر(ص) و نیز دفع کردن فتنه یهودیان. در نهایت به خطبه غدیریه پرداختیم که نماد روز غدیر است. برای ما بیشتر از هر چیز یادآوری صفات و شخصیت ویژه حضرت امام علی(ع) مهم بود.