امیکرون؛ جدی‌تر از همیشه

ستاد مقابله با کرونای وزارت بهداشت جلسه‌ای اضطراری تشکیل داد و اپیدمیولوژیست‌ها از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این سویه گفتند.

در این میان هم محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد در کنار این مبتلای قطعی، دو مورد مشکوک به ابتلا هم وجود دارد.

آن‌طور که او گفته، مبتلای قطعی چند روز پیش از کشور امارات به ایران آمده، کشوری که به گفته گویا «پیش از این سویه امیکرون در آن شیوع داشته است».

پوشش قابل‌توجه واکسیناسیون عمومی در ایران و به همراه آن فاصله گرفتن از روزهایی با کشته‌های بیش از 500 نفر و رفع بسیاری از محدودیت‌های کرونایی بسیاری را به این باور رسانده بود که آرام‌آرام از پیچ سخت کرونا گذر کرده‌ایم.

حالا اما آن‌طور که متخصصان امور بهداشتی می‌گویند باید خودمان را برای بازگشت محدودیت‌های گذشته آماده کنیم. تجربه دوساله زیستن با یک بیماری عجیب عفونی برای شهروندان هر چند هزینه‌های گزافی داشته اما تجاربی را هم به همراه داشته است، شاید بدانیم مهم‌ترین این تجربه‌ها که قابل تعمیم به سویه جدید امیکرون هم می‌شود این است که به‌راحتی فریب شایعات پیرامون این موضوع را نخوریم.

از گفته و اصرار بسیاری از کارشناسان این‌طور برمی‌آید که دانش ما در برابر این سویه‌ها چنان نیست که بتوان به صورت قطعی درباره آن نظر داد اما بدیهیاتی هم در این میان وجود دارد که به کار بستن آنها می‌تواند همچنان از سلامت شهروندان محافظت کند، همان فرمول همیشگی دو سال گذشته. رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پرهیز از حضور در تجمعات.

با این احوال، همچنان سؤالاتی هم وجود دارد چرا که موقعیت رودررویی کنونی ما با سویه جدید کرونا همان موقعیت دو سال پیش نیست، از درصد قابل‌توجه واکسیناسیون عمومی در کشور گرفته تا آمادگی کادر درمان در شرایط فعلی.

سؤالاتی همچون این‌که در برابر سویه جدید چه افرادی در معرض خطر بیشتری هستند؟ آنها که واکسیناسیون کاملی انجام داده‌اند چقدر در برابر این سویه ایمنی دارند؟ وضعیت محدودیت‌ها چه می‌شود؟ کیت‌های تشخیص این سویه آیا همان کارکردی را دارد که در برابر سویه‌های دیگر داشت و بالاخره این‌که واکسن‌های موجود چقدر قدرت مقابله با سویه کنونی را دارند؟

امیکرون و واکنش مسؤولان

از اعلام رسمی خبر ورود و شناسایی امیکرون به ایران تنها یک روز گذشته است و به همین دلیل تنها گروهی که به اظهارنظر مستقیم در این مورد پرداختند محدود به کارشناسان حوزه بهداشتی و مسؤولان وزارت بهداشت و البته ستاد ملی مقابله با کروناست.

بخشی از این واکنش‌ها هم مربوط به ارائه اخبار پیرامون این سویه است، این‌که اولین مورد شناسایی شده در تهران است یکی از این دست اخبار است یا این‌که در کنار این مبتلای قطعی تا دیروز دو مورد مشکوک دیگر هم شناسایی شده‌اند از اخبار دیگر این ماجراست که هر دو از زبان محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگویش با رسانه ملی عنوان شده‌است.

همین داده اما وقتی مهم می‌شود که بدانیم اتفاقا در هفته گذشته موارد بستری در استان تهران هر چند نزولی بوده اما موارد فوت افزایش بارز و معناداری داشته‌است.

بروز موارد بستری با وجود کاهش نسبت به هفته قبل‌تر معادل متوسط کشور است اما میزان مرگ‌ومیر پایتخت از متوسط کشور پیشی گرفته است.

حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا هم در حاشیه جلسه اضطراری این کمیته از «لزوم بازگشت قرنطینه به کشور» حرف زده‌است.

محمد هاشمی، سرپرست روابط‌عمومی وزارت بهداشت هم «بر تزریق دوز سوم واکسن و رعایت پروتکل‌ها» تاکید کرده‌است.

کمال حیدری، معاون وزارت بهداشت هم خبر داده «فرد شناسایی شده مبتلا به امیکرون میانسال بوده و از امارات وارد ایران شده‌است.» او همچنین در ادامه از تشدید «تقویت وضعیت مراقبت مرزی» خبر داده و گفته «هر کسی که از خارج از کشور وارد شد، باید کارت واکسن و pcr منفی داشته باشد!» در کنار مسؤولان کارشناسان این حوزه هم اظهارنظرهای بسیاری داشته‌اند، فصل مشترک همه این اظهارنظرها اما «سرعت‌بخشی به اخذ تصمیم در برابر سویه جدید» است، همه آنها متفق‌القول بر این باورند که تعلل در اجرای محدودیت‌ها با توجه به سرعت انتقال این سویه پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.

فراگیری در 17 روز

از همان ابتدای شناخت این سویه در آفریقای جنوبی تا فراگیری عجیبش در برخی کشورهای اروپایی همچون انگلیس یک موضوع مدام در ارتباط با این سویه تکرار می‌شود، این‌که سرعت انتقال این سویه به شکل شگفت‌آوری نسبت به سویه‌های دیگر بالاتر است.

در قیاس با سویه ووهان شاید قدرت سرایت این سویه ده‌ها برابر باشد اما آنچه در مقایسه امیکرون با سویه دلتا می‌گویند قدرت سرایت سویه جدید 2.5 تا 3 برابر دلتاست.

سویه دلتایی که خیلی زود به ویروس غالب در اغلب کشورها از جمله ایران تبدیل شد و البته روزهای سیاهی را برای جامعه ایرانی رقم زد.

مجید مختاری، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا علاوه بر تایید میزان سرایت بالاتر سویه امیکرون، داده هولناک دیگری را هم عنوان کرده است.

او گفته «گیرندگی امیکرون دو تا سه برابر بیشتر از دلتاست و زمان دو برابر شدن آن در جامعه فقط 2.5 روز است.»

به گفته مختاری، تمام بیمارانی که ضعف سیستم‌ایمنی دارند مانند بیماران دیالیزی، افرادی که کورتن‌درمانی می‌شوند، بیمارانی که درمان‌های مختلف سرطان را دریافت می‌کنند و بیمارانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم‌ایمنی مصرف می‌کنند، باید بیشتر مراقب باشند؛ چراکه سویه امیکرون توانسته بیش از ۲۷۰روز در بدن بیمارانی که سیستم‌ایمنی آنها سرکوب‌شده، ماندگار شود و جهش‌های مختلفی داشته باشد.

پیام طبرسی، دیگر عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا هم معتقد است زمان تبدیل امیکرون به سویه غالب در کشور بسیار کم است.

او گفته است «چیزی که درباره امیکرون وجود دارد، این است که این سویه طی ۱۷روز تبدیل به سویه غالب می‌شود که این سرعت درباره دلتا ۱۰۰روز بوده و اگر امروز یک مورد امیکرون در کشور تشخیص دهیم، ممکن است تا ۱7روز دیگر کشور درگیر امیکرون شود و نقشه آبی کشور ممکن است بلافاصله به یک نقشه قرمز تبدیل شود.»

باور دیگر مورد اشاره کارشناسان مربوط به مبتلایان پنهان این سویه است،‌ هر چند این موضوع در رابطه با سویه‌های قبلی به این شکل بوده که هر فرد مبتلا بین 3 تا 14 روز پیش از آن ممکن بوده مبتلا شده باشد اما این زمان در رابطه با سویه امیکرون صدق نمی‌کند و هنوز بازه مشخصی در این خصوص اعلام نشده است. اما آنچه درباره امیکرون مشخص شده علائم آن است. این علائم نتیجه پایش و بیماریابی در آفریقای جنوبی است. آن‌طور که پزشکان اعلام کرده‌اند علائم آشکار این سویه شامل خارش گلو،‌ سرفه خشک، خستگی شدید، درد عضلانی ملایم و البته تعریق شبانه می‌شود.

چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا قرار دارند؟

تجربه حضور در یک بیماری فراگیر جهانی آن هم به مدت دو سال آورده‌های بسیاری هم داشته است. سویه جدید هرچند قدرت سرایت بسیار بالاتری نسبت به سویه‌های دیگر دارد اما می‌دانیم این قدرت سرایت به معنای کشندگی بیشتر نیست.

سوال پرتکرار درباره اعلام رسمی ورود امیکرون به ایران مربوط به همین موضوع است، این‌که چه کسانی در برابر امیکرون از ایمنی کمتری برخوردارند یا ساده‌تر شده آن این‌که چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا هستند.

پاسخ به این پرسش در میان گفته‌های کارشناسان تکراری است؛ آنها می‌گویند: « پیش بینی می‌شود کسانی که واکسن نزدند با علائم خطرناک این سویه جدید مواجه خواهند شد.»

آخرین آمار رسمی اعلام شده توسط وزارت بهداشت در رابطه با واکسیناسیون مربوط به دیروز است، به گواه این آمار مجموع دوزهای تزریق شده تا دیروز کمی بیشتر از ۱۱۳ میلیون و ۲۳۹ هزار دوز بوده است. از این میان ۵۰ میلیون و ۳۴۰ هزار و ۹۷۸ نفر دز دوم واکسن را دریافت کرده‌اند. اما سمت دیگر این آمار مربوط به افرادی است که هنوز واکسن نزده‌اند که تعداد قابل توجهی است.

آن‌طور که از نمودارهای منتشر شده از سوی وزارت بهداشت در هفته گذشته می‌توان متوجه شد بیش از 31درصد جمعیت بالای 10 سال در ایران تاکنون واکسن کرونا نزده‌اند.

براساس آمارهای وزارت بهداشت 17.7 درصد مردان و 16.4 درصد زنان بالای ۱۰سال هنوز واکسن نزده‌اند البته کمترین گروه سنی که تاکنون واکسن نزده‌اند، جمعیت ۱۰تا ۱۴سال با 51.2 درصد هستند.

با این حساب به استناد اظهارنظر کارشناسان این حوزه در حال حاضر بیش از 31درصد مردم در معرض علائم خطرناک امیکرون قرار دارند.

موارد دیگر معطوف به داده‌کاوی‌های آماری در این حوزه است به این مفهوم که نمی‌توان به‌عنوان اصلی قطعی پذیرفت اما آمارها نشان می‌دهد «بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا شده‌اند، جوان و زیر ۴۰سال بودند و این یعنی قشر مسن که واکسن را دریافت کردند، نسبت به بیماری مقاوم‌تر بودند.»

نکته دیگر درباره این موضوع را محمدمهدی گویا عنوان کرده است. رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفته است «افرادی که قبلا به کرونا مبتلا شده‌اند بیشتر امکان گرفتن سویه امیکرون را دارند.»

دیگران چه کردند؟

سیاست کشورهای مختلف در رودررویی با سویه امیکرون متفاوت بوده است. آفریقای جنوبی که کانون شیوع این ویروس بوده کاری از پیش نبرده است و تنها روند واکسیناسیون خود را سرعت داده است. با این حال هنوز به 45درصد واکسیناسیون عمومی هم نرسیده است.

اغلب کشورهای اروپایی هم در مواجهه با سویه جدید به نوعی با مقابله عموم روبه‌رو بوده‌اند و خیلی زود دارند هزینه این اهمال‌کاری را می‌دهند.

به طوری که کشورهای آلمان و اتریش سطح محدودیت‌هایشان را دومرتبه بالا برده‌اند و تجمعات را در بسیاری از شهرهایشان ممنوع کرده‌اند. این موضوع در بریتانیا شکل عجیب‌تری داشته، چرا که فراگیری این سویه در این کشور بسیار بیشتر بوده است.

دیروز شهردار لندن در این شهر وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد و به دنبال اعلام وضع فوق‌العاده در لندن به دلیل اوج‌گیری کرونا، هزاران نفر در پایتخت انگلیس در اعتراض به اعمال محدودیت‌ها تجمع اعتراضی ترتیب دادند. تعداد بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان‌های لندن طی هفته گذشته ۲۹درصد افزایش یافته است. 

همین دیروز انگلیس از افزایش ۱۰هزار نفری موارد ابتلا به سویه امیکرون از ۲۴ساعت قبل و فوت هفت بیمار آلوده به این سویه از کروناویروس خبر داد و البته کشور هلند دیروز اعلام کرد با لاک داون کامل (قرنطینه) موافقت کرده است.

چه واکسنی موثرتر است؟

از همان ابتدای پیدایش سویه امیکرون در آفریقا، سوال دیگر در رابطه با چگونگی تشخیص این سویه بوده است. ابتدا تشخیص جهش‌های کرونا با آزمایش پی‌سی‌آر امکان‌پذیر بود اما در خصوص سویه امیکرون این امکان وجود ندارد.

علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور اعلام کرده است با توجه به شیوع واریانت امیکرون در تعدادی از کشورهای جهان، آزمایشگاه مرجع کووید ۱۹ در انستیتو پاستور ایران، کیت ویژه تشخیصی این واریانت را طراحی و در بین تعدادی از آزمایشگاه‌های منتخب شبکه ملی آزمایشگاه‌های کووید ۱۹ کشور که شامل بیش از ۵۰۰ آزمایشگاه است، توزیع کرد.

 محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم می‌گوید: «چندین کیت مختلف داریم که در اختیار آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دارد و قادر است پیچیده‌ترین انواع امیکرون و ویژگی‌های ژنتیک آن را تشخیص دهد.»

او همچنینی اعلام کرده است افرادی که دوز سوم واکسن کرونای خود را تزریق کرده‌اند ۸۰تا ۹۰درصد در برابر کرونا از جمله سویه امیکرون ایمنی دارند.

در رابطه با نوع واکسن‌ها هم حرف و حدیث‌هایی همیشه وجود داشته است، حداقل میان شهروندان همواره بحث بر سر کارایی انواع واکسن‌های موجود همیشه داغ بوده و حالا با ورود رسمی امیکرون به ایران این بحث‌ها داغ‌تر هم شده است اما آن‌طور که محمدمهدی گویا گفته همه واکسن‌ها در برابر این سویه کارایی دارند.

او به بخش خبری صداوسیما گفته است: «همه واکسن‌هایی که در ایران تزریق شده‌اند در برابر سویه امیکرون کرونا موثرند و برابر کرونا از جمله سویه امیکرون ایمنی دارند.»

میثم اسماعیلی - جامعه / روزنامه جام جم