ارومیه تئاتر شهر ندارد/ هنرمندان شهرستانی گوی سبقت را ربودند

مصاحبه از  داریوش علیزاده
«سی و سومین جشنواره استانی تئاتر آذربایجان غربی»  با شرکت ۹ گروه تئاتر طی آذرماه سال ۱۴۰۰ شمسی در شهرستان ارومیه برگزار شد. این جشنواره یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی و هنری سالانه در آذربایجان غربی است که با هدف تولید آثار فاخر هنری در عرصه تئاتر و معرفی هنرمندان این رشته در این استان مرزی هم ساله به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی برگزار می‌شود که در نهایت در صورت کسب امتیاز لازم، آثار برتر برای حضور در جشنواره ملی تئاتر فجر معرفی می‌شوند.

 در این راستا مصاحبه‌ای با «  پدرام رحمانی» از پیشکسوتان عرصه تئاتر آذربایجان غربی و از هنرمندان صاحب نام و فعال در عرصه هنرهای نمایشی آذربایجان غربی انجام دادیم تا سی و سومین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان غربی را از نگاه یک هنرمند و کارشناس این عرصه مورد نقد و بررسی قرار داده و با این جشنواره  ، نحوه اجرا و آثار ارائه شده در آن بیشتر آشنا شویم.

متاسفانه تئاتر استان آذربایجان غربی امروزه به دلیل بی توجهی مستمر مسئولان ارشد استانی و تخصیص ندادن بودجه مناسب در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برد.  اقتصاد هنر در بین هنرمندان این رشته بی‌ثبات است و هنوز هم شهر ما مکان ویژه تئاتر با عنوان "تئاتر شهر"  ندارد . هنرمندان هم به دلیل شرکت نداشتن در دوره های آموزشی- تخصصی دچار روزمرگی و تکرار تجربه های پیشین خود می شوند و خلاقیت در آثار هنری کمتر دیده می‌شود که امیدوارم با تغییراتی که در مدیریت ارگان های دولتی انجام می گیرد و همچنین ایجاد دانشگاه و فضای آکادمیک شاهد رونق بیشتر این هنر در آذربایجان غربی باشیم.

 حضور  پررنگ گروههای شهرستانی در این دوره و کسب مقام توسط گروههای شهرستان مهمترین نقطه تمایز این دوره از جشنواره بود که تقریباً گوی سبقت را از هنرمندان ارومیه ربودند و جوایز متعددی را گروه‌های هنرمندان شهرستانی از آن خود کردند که این موضوع نوید روزهای خوب برای تئاتر شهرستانها را دارد.
 
 _  نقاط قوت این دوره از جشنواره به نظر شما چه مواردی بود؟

 علیرغم تبلیغات کم و تقریباً فقدان تبلیغات در بین عموم مردم، در این دوره از جشنواره حضور مخاطبان بسیار پرشور و عالی بود .این حضور که باعث اجراهایی از چند نمایش  در سانس های دوم و اضافه کردن صندلی به سالن بود قابل ستایش است و انگیزه مضاعف برای تولید و چرخه اقتصادی هنرمندان این رشته را میسر می‌کند. همچنین حضور جوانان در این دوره از جشنواره  و افتخار آفرینی آنان با میانگین سنی ۱۵ تا ۲۵ سال به عنوان بازیگر و کارگردان بسیار عالی و امید بخش بود.

عدم  برگزاری کارگاه های نقد و بررسی آثار نمایشی،  کیفیت  تقریباً متوسط آثار ( به جز تعداد معدودی که خوش درخشیدند) ،  تبلیغات کم و عدم جریان‌سازی هنر تئاتر در سطح شهر و حتی فضای مجازی در کنار عدم شرکت اساتید و هنرمندان شاخص استان آذربایجان غربی در این رویداد هنری و اجرای تئاتر توسط این عزیزان به نظر بنده از مهمترین ضعف‌های این دوره از جشنواره بوند.

 به نظر بنده برگزاری دوره‌های آموزشی قبل از شروع تولید اثر توسط هنرمندان ، برگزاری جشنواره های شهرستانی مستمر در هر شهرستان و جمع بندی نهایی آن در جشنواره استانی ، تبلیغات و جریان‌سازی هنر تئاتر در طول سال و نهادینه کردن این اتفاق مهم هنری در بین عموم مردم به واسطه قدرت رسانه از نکاتی هستند که می ‌توانم پیشنهاد دهم.
 
 _  قویترین و ضعیف ترین تئاتر های اجرا شده از نگاه شما در این دوره از جشنواره کدامها بودند ؟

پاسخ دادن به این سوال سخت خواهد بود ، چون همه شرکت‌کنندگان از دوستان و همکاران عزیز من هستند ؛ ولی به احترام سوال شما پاسخ می دهم و  البته فقط  کارهای خوب را اشاره می‌کنم که بی احترامی به هنرمندان عزیز نکرده باشم و به نظرم  نمایش‌های "تیمار" و "هیچکس را محکم در آغوش نگیر" کارهای خوبی بودند .
_ به نظر شما سطح داوری آثار در سی و سومین جشنواره تئاتر آذربایجان غربی چگونه بود؟
 
داوری مقوله بسیار پیچیده است و به نظر من اصلاً داوری خوب و یا بد نداریم چون هر کسی در اندازه سطح اطلاعات علمی خودش درباره قضاوت داوران نظر می‌دهد اگر دست پر باشیم داوری خوب است و اگر جایزه دریافت نکرده باشیم داوری بد بوده است ، پس هیچ قطعیتی در این مورد وجود ندارد ولی در کل داوری این دوره از جشنواره را بنده متوسط ارزیابی می‌کنم در حالی که می‌توانست موضوع داوری بسیار دقیق تر و علمی تر باشد. احساس می‌کنم داوران جوایز را پخش کردند تا تقریباً همه را راضی کنند که این موضوع باعث ایجاد اشکالات فنی به مقوله داوری می شود .
 
آذربایجان غربی نیازمند دانشگاه هنر است

داور سی و سومین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان غربی گفت: مسئولان استان باید بدانند تئاتر رفیق بزرگی است برای اعتلای فرهنگ مردم و دریغ کردن آن به ضرر همه است؛ بچه های  تئاتر این استان بسیار پر استعداد و پرشور هستند بنابراین این استان به شدت نیازمند دانشگاه هنر است تا شکوفایی جوانان با استعداد را شاهد باشد.

 هر آغازی را پایانی است و این بار نوبت سی و سومین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان غربی بود تا در بیستم آذرماه جاری با اعلام نفرات و گروههای برگزیده به پایان برسد. اما به نظر می رسد این هنرکهن در این دیارکهن هنوز در آغاز راه است و  برای رسیدن به قله های بلند، یک  راه طولانی در پیش دارد. آنچه می خوانید گفتگویی با بهزاد فرهانی، بازیگر سرشناس تئاتر و سینما و یکی از داوران  جشنواره است که از راههای رفته و مسیر پیش روی تئاتر استان  و کشور می گوید.

چون  زندگی مهم است و از آنجایی که تئاتر آیینه زندگی است پس اهمیت دارد. ما در واقع ناظران زندگی، تولید بشری و نظام حاکم بر مردم هستیم. به عبارتی تئاتر چشم ، گوش و زبان مردم است و از همین روی هم مهم است.

آیا امکان دارد تئاتر در قیاس با شاخه های دیگر هنر به مرور کم سوتر و کم فروغ تر شود؟

 چنین تفکری برای ایران است و دلیل آن هم این است که مسئولین ما زیاد با تئاتر رفاقت ندارند. به عبارتی نگرش مسئولین ما به هنر در وهله نخست و به تئاتر در وهله دوم نگاه صمیمی و مهربانی نیست و از همین روی هم وضعیت تئاتر در کشور ما نباید معیار قرار گیرد. نگاهی به کشوری نظیر سوییس قطعا می تواند چنین دیدگاهی را تغییر می دهد.

 لحظات خوب و حتی درخشانی را در برخی کارها دیدم اما  کلاً یک کار فوق العاده را شاهد نبودیم.

قاعدتاً وقتی درام ضعیف باشد، کارگردانی و بازیگری و سایر موارد نیز ضعیف می شود و در نهایت کل کار، کار ضعیفی خواهد بود.  به نظر می رسد نویسندگی مهمترین مشکل کارها بود.

 تئاتر یک چیز من در آوردی و خود به خودی نیست. تئاتر هنری است که نیاز به کار زیاد دارد. بایستی هم از لحاظ آکادمیک، هم از لحاظ تئوری های نظری و هم از لحاظ عملی سالها کارکرد تا صاحب تئاتر بزرگ و باشکوه بود.
فراهانی معتقد است تصمیم های دولتمردان و کوچکترین ضعف و مشکلی در حوزه تصمیم گیری، در اجرای کارها تاثیر می گذارد و منجر به اجراهایی با فقر در بازیگری، نویسندگی ، نور ، میزانسن ، دکور و غیره می شود.
 مهمترین مسایلی که فعالان عرصه هنر تئاتر ارومیه باید به آن توجه کنند، چیست؟

طلبه تئاتر باید  همواره مطالعه کند و این مطالعه را محدود به خوانش مطالب در اینترنت نکند. علاقه مندان تئاتر باید و باید کتابهای مادر و مرجع را بخوانند و  در دانشکده های خوب با اساتید بزرگ تحصیل کنند.

 من به عنوان فردی که در این سن و سال همچنان می نویسم، بازی می کنم و کارگردانی می کنم نیاز دارم که استانها و آداب رسوم مختلف را ببینم از وضع معیشت مردم مطلع باشم و با نسل جوان روبرو شوم و این جشنواره فرصتی برای همه اینها بود.

 مسولین استان باید بدانند تئاتر رفیق بزرگی است برای اعتلای فرهنگ مردم و دریغ کردن  آن به ضرر همه است. همچنین بچه های  تئاتر این استان بسیار پر استعداد و پرشور هستند و مطمئناً اگر دست حمایت و یاری به سوی شان دراز شود  قطعاً رشد خواهند کرد.
 فراهانی معتقد است که  این استان به شدت نیازمند دانشگاه هنر است تا شکوفایی جوانان با استعداد را شاهد باشد.

راهیابی "تیمار" و "بادبادک" به جشنواره ملی تئاتر فجر
 
بابک رستم زاده، دبیر اجرایی سی و سومین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار جام جم در ارتباط با تعداد آثار ارسالی برای جشنواره اظهار کرد: در ابتدای کار ۳۵ اثر به جشنواره ارسال شد که از بین آنها ۴ اثر انصراف دادند. از بین ۳۱ اثر باقیمانده که ۱۶ اثر آن متعلق به هنرمندان اورمیه و مابقی برای شهرستانها بود ۸ اثر با نظر هیئت بازبین به مرحله نهایی راه پیدا کردند. همچنین یک اثر نیز  که منتخب جشنواره میاندوآب بود  به این تعداد اثر افزوده شد تا در نهایت مرحله نهایی با حضور ۹ گروه برتر شروع شود.

وی در پاسخ به این سوال که همواره انتخاب داوران با چالش هایی از سوی شرکت کنندگان مواجه است، معیار انتخاب داوران در این دوره از جشنواره چه بود؟ گفت: در انتخاب داواران چه در مرحله بازبینی و چه  اصلی سعی کردیم کسانی را انتخاب کنیم که  هم از  تجربه کاری بالایی  برخوردار باشند، هم تحصیلات مرتبط با این رشته  داشته باشند و هم  انصاف در داوری را رعایت کنند.

دبیر اجرایی سی و سومین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان غربی به مشکل مالی در برگزاری جشنواره اشاره و تصریح کرد: نبود بودجه کافی و فقدان یک حامی  مالی بزرگ بزرگترین مشکل بود. اگرچه برخی از  ادارات و سازمان ها مانند اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان و یا شهرداری در کنار ما بودند و حمایت کردند اما انتظار خانواده تئاتر بیشتر است. ما انتظار داریم تمامی ارگان ها و نهادهایی که بودجه فرهنگی دارند در چنین مواقعی پای کار بیایند و مشارکت کنند تا جشنواره های با شکوهتری در استان برگزار شود.

رستم زاده به استقبال چشمگیر مردم هنردوست از جشنواره تئاتر اشاره و خاطرنشان کرد: نزدیک به دو هزار و 800 نفر به تماشای اجراها نشستند که مایه خوشحالی عوامل اجرایی بود. همچنین رغبت گروه های هنری برای شرکت در جشنواره هم در این دوره بیشتر بود، طوری که ۱۰ اثر بیشتر از سالهای قبل به جشنواره ارسال شد و ما حتی آثاری را شهرستانهای کوچکی مانند چایپاره و چالدران و سردشت دریافت کردیم.

وی در پایان ضمن اعلام اینکه دو اثر "تیمار" به کارگردانی سامان حسن زاده از ارومیه و "بادکنک های قرمز" به کارگردانی حجت قاسم نژاد از تکاب به جشنواره ملی تئاتر فجر راه پیدا کردند، افزود: قصد داریم در طول سال با برگزاری ورکشاپ ها و جشنواره های متعدد در شهرستانها  این هنر فاخر را بیشتر تقویت کنیم.