زنگ خطر بیماری کبدی در دوران بارداری

نکته بسیار مهم در طول بارداری، پایش آنزیم‌های کبدی از طریق آزمایش خون در طول بارداری است. برخی بیماری‌ها از جمله کبد چرب حاد بارداری، هپاتیت و مسمومیت شدید بارداری به افزایش آنزیم‌های کبدی منجر می‌شود که در صورت تشخیص و رسیدگی به‌موقع خطرناک نیست.

مادرانی که دچار مشکلات کبدی در بارداری می‌شوند، باید به دقت تحت نظر متخصصان گوارش قرار بگیرند تا با انجام اقدامات درمان‌های کنترلی و پیشگیرانه از ایجاد عوارض نامطلوب این اختلالات بر مادر و جنین جلوگیری به‌عمل آید.

در این باره با دکتر امیرمنصور رضادوست، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و ‌کبد و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات گوارش ‌‌و کبد بیمارستان فیروزگر گفت‌وگو کرده‌ایم.

چه بیمارى‌ هاى کبدى ممکن است در دوران باردارى بروز کند؟

بیماری‌های کبدی در حین حاملگی به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند که شامل بیماری‌های مخصوص حاملگی و بیماری‌های سیستمیک با تظاهرات کبدی می‌شود.

عمده‌ترین بیماری‌های کبدی در حین بارداری نیز شامل کلستاز بارداری (کلستاز بارداری وضعیتی است که مایع صفرا به‌طور عادی داخل مجاری صفراوی جریان پیدا نمی‌کند و املاح صفراوی در پوست جمع می‌شود که این تجمع می‌تواند باعث خارش شود) و کبد چرب حاد حاملگی می‌شود.

اما سایر بیماری‌های سیستمیک با تظاهرات کبدی در این دوران شامل مسمومیت دوران بارداری (پره اکلاپسی) با تظاهرات شدید از قبیل اکلاپسی و سندرم هلپ(HELLP) و با عوارضی مانند همولیز یا پاره‌شدن غیر طبیعی گلبول‌های قرمز خون، افزایش آنزیم‌های کبدی و پلاکت پایین می‌شود. همچنین خطر بروز سندرم کبدی کلیوی بعد از زایمان نیز در برخی بارداران وجود دارد. البته این بیماری‌ها غیر از بیماری‌های کیسه صفرا از قبیل سنگ کیسه صفرا هستند.

آیا لزوما بارداری با خطر بروز یا تشدید بیماری‌های کبدی همراه است؟

یک‌سری بیماری‌ها با حاملگی تشدید می‌شوند؛ مثل سنگ کیسه صفرا و اختلالات عروقی. اما دسته دیگری از بیماری‌ها ربطی به حاملگی ندارد ولی در این دو راه اتفاق می‌افتد از جمله هپاتیت‌های حاد ویروسی.

تشخیص اختلالات کبدی طی بارداری از طریق چه روش‌هایی ممکن است‌؟

برای تطابق وضعیت کبد با حاملگی طبیعی باید از آزمایش‌های خونی بهره گرفت که بر اساس این آزمایش‌ها کاهش آلبومین خون و نیز سطح آنزیم آلکالین فسفاتاز یا ای‌ال‌پی (ALP) موجود در خون سنجیده می‌شود. اگر میزان ای‌ال‌پی موجود در خون غیرعادی باشد، چنین شرایطی بیانگر وجود مشکل در یکی از بخش‌های کبد، کیسه صفرا، یا استخوان‌هاست. البته عوامل دیگری مانند سؤتغذیه، تومورهای سرطانی کلیه، مشکلات روده‌ای، مشکل پانکراس یا عفونت شدید نیز در غیرعادی‌شدن میزان ای‌ال‌پی نقش دارد.

تشخیص افزایش آنزیم‌های کبدی طی بارداری از روی چه نشانه‌هایی ممکن است؟

بر اساس این‌که آنزیم‌های کبدی در چه سن حاملگی رخ بدهد به تشخیص بیماری کمک می‌کند. اگر سن حاملگی کمتر از هفته بیستم بارداری باشد بروز عوارضی مانند تهوع و استفراغ شدید می‌تواند به ویار حاملگی مربوط باشد و لزوما نشانه افزایش آنزیم‌های کبدی باردار نخواهد بود. اما اگر مادر در هفته‌های بعد از بیستم بارداری باشد این عارضه با افزایش فشار خون می‌تواند از ابتلا به سندرم هلپ خبر بدهد. در این صورت باید آزمایش‌های اولیه برای باردار انجام شود و در صورت لزوم بیمار به متخصص گوارش ارجاع داده خواهد شد.

آیا افزایش آنزیم‌هاى کبدى می‌تواند سلامت جنین را به خطر بیندازد؟

توجه داشته باشید بسته به نوع بیماری و نیز چنانچه باردار در زمان مناسب به پزشک مراجعه کند این اختلالات قابل کنترل هستند. سلامت مادر و جنین در بیماری‌های کبدی حین حاملگی می‌تواند به خطر بیفتد و زمان مراجعه مناسب به پزشک می‌تواند جان مادرو فرزند را نجات بدهد.

پونه شیرازی - دانش و سلامت / روزنامه جام جم