زنـدگی زیــر ســایــه تـرس (+عکس)

از نگاه ما که همه‌چیز این روستاها قشنگ است و تماشایی، اما از نگاه روستاییان ساکن دریکی از همین روستاهای پا گرفته روی دامنه‌ها و صخره‌های سنگی چطور؟ به‌نظرتان اهالی این روستاها هم مثل ما حیرانِ تماشای خانه‌ های پلکانی و سرخورده روی صخره‌های ستبر کوهستان هستند یا زندگی برای آنها معنای دیگری دارد؟ پاسخ این سؤال را خودمان هم نمی‌دانیم ​اما دست‌کم از دل مردم یکی از همین روستاها خبرداریم؛ از روستای پیت‌سرا در شهرستان سوادکوه که باوجود زیبایی‌های طبیعی و تاریخی که دارد، روی سخت طبیعتِ کوهستان مجبور به کوچشان کرده؛ کوچی برای حفظ جان و مال و زندگی و البته بنا بر وعده‌ای که مسؤولان به اهالی داده‌اند و هنوز به سرانجام نرسیده است.

این روزها با شروع بارش شدید باران و احتمال لغزش و رانش دوباره زمین پیت‌ سرا احتمال بروز حادثه‌ای سهمگین برای روستا وجود دارد، حال آن‌که مردم هنوز درگیر پیامدهای تلخ حادثه پیشین هستند،بدون آن‌که برای آن چاره‌اندیشی شده باشد.

تصور کنید دقایقی از تحویل سال نگذشته که صدای مهیبی مثل افتادن آسمان روی زمین، خانه‌تان را بلرزاند. اصلا چرا بلرزاند؟ سقفش را پایین بیاورد. درست مثل همان اتفاقی که برای روستای پیت‌سرا در دهستان راستوپی بخش مرکزی شهرستان سوادکوه در استان مازندران افتاد؛ روز اول فروردین ۹۹، ساعت ۹ صبح و ساعتی پس از تحویل سال، وقتی‌که خانواده‌ها دور سفره هفت‌سین نشسته و به یکدیگر لبخند می‌زدند و شادی و شیرینی تعارف می‌کردند.

خنده روی لب همه ماسید وقتی سراسیمه خود را بیرون از خانه انداختند و متوجه شدند صدای مهیب، صدای سنگی (تکه صخره‌ای) به بزرگی ۳۰مترمکعب بوده که از روی کوه سرخورده و یکی‌یکی سقف‌های شیروانی روستا را له کرده و کف روستا آرام‌گرفته است.

صخره‌ای که اولین روز بهار آن سال از نوک قله سُر خورد و بعد از پیمودن ۱۰۰۰متر روی دامنه کوه و شیروانی‌های حلبی، با سروصدای زیاد و وحشتناک به ته دره، بیخ گوش اولین ردیف از خانه‌های پلکانی افتاد و ۱۰ واحد مسکونی،​دو واحد دامداری، چهار دستگاه خودرو و پل ارتباطی بین دو روستا را کاملا تخریب و نابود کرد.

روستای پیت سرا ۴۰خانوار دارد و خوشبختانه حادثه سقوط سنگ عظیم‌الجثه خسارت جانی در پی نداشت اما به‌دلیل خسارات مالی و احتمال تکرار دوباره حادثه،​ در همان زمان علی‌اصغر احمدی، مدیرکل مدیریت بحران مازندران گفت سمت شرق روستا که در معرض خطر است، باید تخلیه شود تا از تکرار حادثه و خسارت مالی و جانی جلوگیری شود.

البته‌وعده‌هایی هم درباره پرداخت وام کم‌بهره، پرداخت کمک بدون‌عوض، ایجاد دامگاه جدید و مدیریت خدمات روستا درکنار جابه‌جایی بخشی از خانه‌های روستا داده شد.

سعیدیزدانی، فرماندار سابق سوادکوه هم در جلساتی که به‌منظور رسیدگی به شرایط پیت‌سرا تشکیل می‌شد،تثبیت سنگ‌ها، ایمن‌سازی یا جابه‌جایی را از گزینه‌های پیش‌روی روستا عنوان می‌کرد.

امین ولی‌زاده، رئیس بنیاد مسکن شهرستان سوادکوه البته رضایت همه اهالی را برای جابه‌جایی روستا، شرط تحقق این وعده عنوان کرده بود.

تکرار یک خاطره تلخ

ریزش کوه و لغزش زمین اتفاق تازه‌ای برای پیت سرایی‌ها نبود، آنها بارها شاهد تکرار این اتفاق بودند. ۲۰سال پیشتر هم اتفاق بزرگی مشابه اتفاق سال۹۹ برای پیت‌سرا رقم خورده بود. آن زمان هم قرار بود فکری برای ایمن‌سازی روستا بشود ​اما پس از گذشت دو دهه و رخ ندادن هیچ عملیات عمرانی و ایمن‌سازی،​ مردم دوباره به روستا برگشتند تا فروردین۹۹ که دوباره شاهد وقوع حادثه‌ای عظیم‌تر بودند و وعده‌های دوباره و البته بی‌سرانجام.

کار تخلیه و جابه‌جایی بخشی از روستا که طی یک‌سال‌ونیم گذشته انجام نشد. ​درخصوص پرداخت تسهیلات بلاعوض و وام‌های کم‌بهره به خسارت‌دیدگان هم که حسین لاری، بخشدار مرکزی به آنها اشاره کرده بود، آنچه امروز می‌توان گفت این‌که به تعداد کمی از اهالی مشمول رسید.

خدا به ما رحم کرد

حمیده آزادی،​ بانوی کهنسال پیت‌سرا که سنگ بزرگ پس از غلتیدن چند کیلومتری در کنار منزل مسکونی‌اش متوقف شد، درباره خاطره این حادثه عجیب به ما می‌گوید: صبح روز عید برای حضور بر سر مزار شوهرم از منزل فرزندم در شهر پل‌سفید به منزل خودم در پیت‌سرا آمدم. از شب پیش از حادثه سروصداهای عجیب و ترسناکی از کوه به گوش می‌رسید که البته گمان نمی‌کردیم قرار است تکه‌ای از آن کنده شود و غلت‌زنان از روی سر خانه‌های ما بگذرد. صبح که از خانه بیرون آمده و در حال رفتن بر سر مزار بودم، ​غلتیدن سنگ عظیم‌الجثه را روی دامنه کوه با چشمانم دیدم. صحنه بسیار ترسناکی بود. سروصدای کوه و سنگ غول‌پیکر تقریبا همه اهالی را از خانه‌ها بیرون کشانده بود و همه در فکر گریز به جایی امن بودند، اما همه هول شده بودند و راه‌ها را گم کرده بودیم و اصلا نمی‌دانستیم به کجا باید فرار کنیم. برای فرار از خطر سنگ غلتان، راه‌ها را گم کرده بودیم و نمی‌دانستیم به کجا فرار کنیم.

حمیده‌خانم می‌گوید: خدا به ما رحم کرد و قدرت خدا را در عدم خسارت مالی بیشتر یا خسارت جانی با سقوط سنگ دیدم. این سنگ می‌توانست به بسیاری از افراد روستا صدمه بزند که خدا به همه‌مان رحم کرد.

وی درباره تحقق وعده مدیران هم این‌گونه می‌گوید: فقط مبلغی به ما داده شد و برای اجرای قول‌های داده‌‌شده کار دیگری تاکنون ندیده‌ایم.

به وعده‌تان عمل کنید

علی درخشان که خود را ساکن روستا و دامدار معرفی می‌کند در کنار سنگ بزرگ قلب روستا با ما گفت‌و‌گو می‌کند.

درخشان از اختصاص تسهیلات پنج‌میلیون تومانی برای خسارت به خانه‌اش می‌گوید و اضافه می‌کند: برق همچنان به‌صورت موقت روی درختان وصل است و آب‌آشامیدنی را از منبع پلاستیکی تأمین می‌کنیم.

به گفته وی، اما مهم‌تر از همه اینها، جابه‌جایی روستاست که اولویت اهالی پیت‌ سراست و از مسؤولان می‌خواهند دست‌کم به وعده یک‌ساله خود درباره تحقق این وعده عمل کنند.

ابهام در وعده جابه‌جایی

سراغ رئیس شورای اسلامی پیت‌سرا می‌رویم. سعدا... شیرزادی با اشاره به این‌که وضعیت روستای پیت‌سرا در حالت بلاتکلیفی قرار دارد، به ما می‌گوید: بازسازی شبکه برق با نامه‌نگاری‌های مختلف در حال انجام است و ساماندهی وضعیت آب و تثبیت سنگ‌های بالا‌دست در اولویت بعدی ما قرار دارد.

شیرزادی با بیان این‌که دامداران به محل استقرار دام‌ها بازگشتند، می‌افزاید: تسهیلات بلاعوض به حدود ۱۳خانوار و وام ۱۰میلیونی با بهره ۴درصد هم به حدود ۱۳ خانوار پرداخت شده اما قول‌های دیگر هنوز اجرایی نشده است.

وی از تماس مسؤولان به منظور برگزاری جلسه برای تعیین مکان جدید برای روستا با وجود تهیه نقشه و رایزنی با منابع طبیعی و بنیاد مسکن خبر داده و می‌گوید: موافقت اولیه مدیر مرغداری منطقه چفت‌کله برای جابه‌جایی یا فروش را گرفته‌ایم تا ۲۶هکتار موجود در آن مورد استفاده قرار گیرد ولی تصمیم جدید برای بررسی مجدد مکان‌های جدید به معنای نقطه سر خط است.

سنگ های منتظر سقوط

مشاهده میدانی خبرنگار ما حکایت از وجود پنج سنگ بزرگ در بالادست روستا دارد که در همان حالت غلتیده‌شده باقی مانده است و هر لحظه و با وجود یک بارندگی شدید و رانش زمین احتمال سقوط آنها وجود دارد.

این احتمال اکنون که شاهد بارش شدیدی در کل کشور و به‌ویژه استان‌های شمالی هستیم بسیار پررنگ شده و اهالی روستای پیت‌سرا را به‌شدت نگران کرده است.

بااین‌حال عین‌ا... طالبی، فرماندار سوادکوه همچنان از پیگیری کارشناسی گزینه‌های جابه‌جایی روستا خبر می‌دهد.

عدم جانمایی نهایی برای روستا، مشکل آب‌آشامیدنی و برق، ابهام در وضعیت زندگی کشاورزی و دامی، کمک به همه خسارت‌دیدگان، ایمن‌سازی مسیر رفت‌وآمد و توجه به استمرار خطر سقوط سنگ‌های بالا‌دست همچنان از مطالبات روستاییان پیت‌سراست؛ روستایی که دو شهید، ۹۰ رزمنده و ۲۵ جانباز دارد که محافظت ۴۵ روزه آنان از پادگان دوآب در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی (به دلیل ترک پادگان توسط عوامل ارتش و احتمال سرقت سلاح و مهمات) در تاریخ انقلاب اسلامی سوادکوه ثبت شده است.

عمران اکبرنژاد - جام جم مازندران