واکسن‌ های غربی با عجله ساخته‌ شده‌اند

سخنگوی جمعیت هلال‌احمر نیز از این خبرداد که ورود ۱۵۰ هزار دوز واکسن کرونای شرکت فایزر از آمریکا توسط هلال‌احمر به کشور منتفی‌ است ‌اما چرا نباید به واکسن تولید شرکت‌های آمریکایی و انگلیسی اعتماد کرد؟

این پرسشی است که در ادامه با محمدرضا صالحی، عضو کمیته علمی کشوری واکسیناسیون کووید ۱۹ در میان می‌گذاریم.

او می‌گوید‌ واکسن‌های شرکت‌های آمریکایی و انگلیسی، مراحل تست انسانی و حیوشانی را به طور کامل پشت سر نگذاشته و در طولانی مدت ممکن است عوارض زیادی برای افراد به همراه داشته باشد‌.

دیروز رهبری از دانشمندان به خاطر تلاش‌هایی که در تولید واکسن داشتند، تشکر کردند.

بله، من از رهبری به خاطر حمایت‌های همیشگی ایشان از بحث علوم پزشکی و سایر علومی که در کشور انجام می‌شود، تشکر می‌کنم. با هدایت ایشان در چند دهه گذشته شاهد اعتلای علم و دانش در کشور هستیم. حمایت‌هایی که می‌تواند کمک‌کننده افزایش سطح سلامت، رفاه و وضعیت اجتماعی افراد باشد، بنابراین بیانات ایشان همیشه نقطه قوتی برای ما بوده است.

بخشی دیگر از بیانات رهبری مربوط به ممنوعیت واردات واکسن از آمریکا وانگلیس است.

واکسن‌های تولید این کشورها، واکسن‌های بر پایه ژنوم است، شاید اولین بار باشد که چنین واکسن‌هایی اجازه پیدا کرده‌اند که در مرحله واکسیناسیون عمومی شرکت کنند. از طریق این روش در گذشته تلاش‌هایی برای تولید واکسن ویروس ابولا و مرس شده بود. این مطالعات اما با گذشت زمان حقایقی را نشان داد. حقیقت این است حیوان‌هایی که در فاز حیوانی این نوع واکسن بودند، عوارض بدی از خود نشان دادند و این باعث شد توسعه واکسن انجام نشود و به مرحله انسانی نرسد. درباره ویروس کرونا هم همین اتفاق افتاده است. برای ساخت این نوع واکسن که در انگلستان و آمریکا تولید می‌شود، از مطالعه حیوانی خیلی سریع عبور کردند و با شرایط اضطرار اجازه استفاده این واکسن‌ها در کشورهای مختلف داده شد. یکی از مهم‌ترین مشکلات این نوع واکسن این است که عوارض طولانی‌مدت این واکسن‌ها هنوز مشخص نیست و این یکی از نگرانی‌های عمده‌ای است که کشورهای سازنده تولید واکسن دارند. در واقع مشکل بزرگ این واکسن‌ها، عوارض ناشناخته و طولانی‌مدت آنهاست.

پس چرا در کشورهای انگلیس و آمریکا، واکسیناسیون سراسری با این واکسن‌ها انجام شده است؟

در ایالات متحده، انگلستان و در برخی دیگر از کشورها، آمار مرگ و میر ناشی از بیماری کرونا بسیار بالاست. آمار بالای ابتلا و مرگ و میر، فشار بسیار زیادی را به سیستم دولتی این کشورها وارد کرد، بنابراین ممکن است تصمیماتی بگیرند که با واکسیناسیون، در مدت زمان اندکی، آمار ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا را کاهش دهند.

شرکت فایزر سابقه بدی در زمینه آزمایش واکسن در آفریقا دارد. به نظرتان این اتفاق می‌تواند قابل تکرار باشد؟

بله، شرکت‌ها به دور از اشتباه نیستند. به عنوان مثال در یک بازه زمانی، در شرکت بوئینگ هواپیماهایی فروخته شد که روی آنها یک‌سری از تست‌های ایمنی را انجام ندادند. ما باید دقت لازم را به کار ببریم. ما باید بهترین و باکیفیت‌ترین واکسن را انتخاب و بعد آن را به کشور وارد کنیم.

برای خرید واکسن از هر کشوری باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

در بحث محصولات سلامت در سازمان غذا و دارو، کارشناسان بسیار متبحری داریم، مخصوصا در بحث بیوتکنولوژی و راستی‌آزمایی داروها. در این بخش مسلما کارشناسان، آزمایش‌های دقیقی انجام خواهند داد و در صورت تایید آنها بهترین محصول وارد کشور خواهد شد.

برای خرید واکسن از چین و روسیه هم شرایط همین طور خواهد بود؟

هر محصول سلامتی که وارد کشور می‌شود، حتما تست‌های مناسب روی آن انجام خواهد شد. فرقی ندارد از کدام کشور محصولی وارد شود، مهم این است که در کشور، همه آزمایش‌های لازم انجام می‌شود.

آخرین خبرها از واکسن ایرانی که به مرحله آزمایش انسانی رسیده‌ چیست؟

تا به حال دو مرحله تزریق انجام شده است.

آیا در افراد داوطلب، عوارضی دیده شده است؟

بله عوارض قابل قبولی وجود داشته است. عوارضی مانند تب خفیف و درد موضعی محل تزریق در برخی افراد داوطلب دیده شد. اما عوارض حادی در هفت نفر داوطلبی که واکسن کرونا به آنها تزریق شده،‌ دیده نشده است. همه آنها در شرایط روحی و جسمی خوبی به سر می‌برند.

این یعنی مراحل مطالعاتی شما طبق برنامه انجام خواهد شد؟

بله، درست است. ما آخرین معاینات را به کمک گروه پزشکی انجام دادیم و خوشبختانه عارضه جدی ندیدیم. اطلاعات مربوط را بررسی کردیم و امروز شنبه قرار است اطلاعات را دسته‌بندی کنیم و به گروه ایمنی واکسن ارائه دهیم. کمیته ایمنی اطلاعات مطالعات بالینی را بررسی خواهد کرد و این کمیته است که مشخص می‌کند تزریق گروه بعدی در چه زمانی انجام شود. در روزهای بعدی به هفت نفر دیگر واکسن تزریق می‌شود و سه‌شنبه همین هفته هم دوز دوم واکسن را به سه نفر داوطلب اول تزریق می‌کنیم.

واکسن تولیدی کشورمان چه تفاوتی با واکسن کشورهای دیگر دارد؟

در کشورهای مختلف، پلتفرم‌های متفاوتی برای تولید واکسن ارائه می‌شود. هر کشوری با توجه به موقعیت و شرایطی که دارد، پلتفرم‌های متفاوتی را آزمایش می‌کند. در کشور ما هم تا جایی که می‌دانم بیش از پنج پلتفرم در حال توسعه است. یکی از این پلتفرم‌ها واکسن ویروس غیرفعال‌شده است. این پلتفرم یکی از قدیمی‌ترین پلتفرم‌های تولید واکسن در جهان بوده و از این جهت حائز اهمیت است که عوارض این پلتفرم در دنیا شناخته و پذیرفته‌شده است. ایمنی‌زایی این واکسن نسبت به واکسن‌های دیگر قابل توجه است‌.

۲۰۲۱ هم با پروتکل‌های بهداشتی

درست است که این روزها همه درباره واکسن کرونا صحبت می‌کنند و امیدوارند با واکسیناسیون سراسری، ویروس کرونا را به صورت سراسری از بین ببرند، اما موضوع اینجاست که در برخی کشورها هم که واکسیناسیون سراسری انجام شده است، آمار ابتلا و مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا همچنان بالاست.

آن طور که محمدرضا صالحی، عضو کمیته علمی کشوری واکسیناسیون کووید ۱۹ می‌گوید این نکته توجه به پروتکل‌های بهداشتی و درمانی را نشان می‌دهد.

این که درست است در سال جدید میلادی، یعنی ۲۰۲۱، امید به دستیابی به واکسن کرونا افزایش پیدا کرده، اما سازمان جهانی بهداشت، بارها اعلام کرده حتی افرادی که واکسن کرونا تزریق کرده‌اند باید ماسک بزنند و دست‌هایشان را بشویند.

توجه به پروتکل‌های بهداشتی تا پایان ریشه‌کنی ویروس کرونا همچنان باید ادامه داشته باشد؛ نکته‌ای که البته رهبری هم بارها نسبت به آن تاکید کردند، یعنی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و توجه به بهداشت فردی مانند استفاده از ماسک و نیز شست‌وشوی دست‌ها.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم