به بهانه تولد عزیز ساعتی، فیلمبردار و عکاسی که اسمش پای خیلی از فیلم‌هاست

تولدی که عزیز است

دیروز زادروز استاد عزیز ساعتی، عزیز سینمای ایران است. یک انسان و استاد تمام عیار در فیلمبرداری و عکاسی که اهل خودنمایی نیست، ادا در‌نمی‌آورد، دنبال سبک‌های عجیب و غریب و آنچنانی نیست، حس و حال شخصی‌اش تاثیری در عکس‌هایش ندارد، موضوع را مچاله یا فانتزی نمی‌بیند، دنبال زاویه‌های خیره کننده و تاثیرگذار نیست و در عکس‌هایش خود را به رخ نمی‌کشد. ساعتی به قول دوستانش هیچ گاه برای گرفتن عکسی زانو نزده یا روی زمین شیرجه نزده یا از نردبام خانه و سقف و دیواره خودرویی خود را نیاویخته. او باید روی زمین محکم بایستد و خلاقیت جلوی چشمش اتفاق بیفتد تا بتواند آنها را ثبت کند. کمتر حرفه‌ای در سینماست که عزیز ساعتی تجربه‌اش نکرده باشد. او علاوه بر عکاسی و فیلمبرداری، فعالیت‌هایی مثل دستیاری کارگردان و برنامه‌ریزی، صدابرداری، طراحی پوستر، طراحی صحنه و طراحی لباس را نیز تجربه کرده و نزدیکانش از خط زیبا و سلیقه‌ای که در نگارش دارد می‌گویند و کسانی که گاهی از او مطالبی در نشریات تخصصی خوانده‌اند، باور دارند که اگر عزیز ساعتی بیشتر می‌نوشت، نویسندگی نیز به فهرست تجربه‌هایش افزوده می‌شد. عزیز ساعتی درس‌خوانده مدرسه عالی سینما و تلویزیون در حدود 45سالگی برای نخستین بار پشت دوربین فیلمبرداری قرار گرفت. «یک مرد، یک خرس» فیلم مهجور مسعود جعفری‌جوزانی و «هنرپیشه» فیلم پرحاشیه محسن مخملباف، اولین تجربیات ساعتی در مقام مدیر فیلمبرداری بودند. او برای «هنرپیشه» در همان سال جایزه منتقدان مجله فیلم را گرفت و چند سال بعد برای «آژانس شیشه‌ای» در جشن دنیای تصویر برگزیده شد. از آن زمان او با فیلمسازانی مانند رخشان بنی‌اعتماد (روسری آبی)، ابراهیم حاتمی‌کیا (برج مینو، بوی پیراهن یوسف، آژانس شیشه‌ای)، همایون اسعدیان (مرد آفتابی)، کمال تبریزی (مهر مادری)، حمید جبلی (پسر مریم)، بهرام بیضایی (گفت‌وگو با باد) و بسیاری از فیلمسازان برجسته دیگر همکاری کرد و آثار شاخصی را برای سینمای ایران از خود به یادگار گذاشت. به بهانه تولد این هنرمند با مسعود سلامی، همکار و دوست عزیز ساعتی گفت‌وگو کرده‌ و پای صحبت او نشسته‌ایم.
کد خبر: ۱۲۰۴۵۳۸

قاب‌های ماندگار
مسعود سلامی، مدیر فیلمبرداری سینمای ایران درباره تفاوت فیلمبرداری در گذشته با زمان کنونی به جام‌جم می‌گوید: زندگی کنونی در تمام ابعاد نسبت به گذشته راحت‌تر شده و تکنولوژی در این راحتی بسیار کمک رسان بوده. در فیلمبرداری هم همین اتفاق افتاده. در گذشته کار با فیلم نگاتیو سختی‌ها و در کنار آن لذت‌های خودش را داشت و امروز با وجود دیجیتال کار در حوزه عکاسی و فیلمبرداری مدرن‌تر و بهتر شده.
مدیر فیلمبرداری فیلم‌هایی چون «آشفته‌گی»، «زیر سقف دودی»، «مصادره» درباره موانع و مشکلات فیلمبرداری توضیح می‌دهد: ما امروز با به روزترین امکانات سینمای ایران کار می‌کنیم، اما کماکان مشکلاتی گریبانگیر ما هست. امیدوارم روزی بتوانیم مانند سینمای دنیا استودیو در اختیار داشته باشیم و دیگر مجبور نباشیم در منازل مردم فیلمبرداری کنیم. در سینمای روز دنیا فیلمبردارها هر آنچه را بخواهند در اختیار دارند، اما در اینجا ما طبق بودجه تهیه‌کننده گام برمی‌داریم.
او در پاسخ به این سوال که مدیران فیلمبرداری ما معمولا بر دو قسمت هستند، دسته اول آنهایی که نورپردازی فیلمشان را خودشان انجام می‌دهند و گروه دوم فیلمبردارانی که مسؤولیت فیلمبرداری فیلم را در اختیار یک نورپرداز حرفه‌ای قرار می‌دهند، شما جزو کدام دسته هستید، گفت: من بینابین هستم. بر این باورم که باید نورپرداز و مجری نور داشته باشیم، اما همه چیز تحت کنترل مدیر فیلمبرداری باشد. ایده نورپردازی را باید مدیرفیلمبرداری بدهد و آن ایده را به نورپرداز بدهد تا آن را انجام دهد. اهمیت حرفه یک فیلمبردار این است که بر کلیت کار خود مدیریت داشته باشد و از نظر نورپردازی نیز با کمک گروه فیلمبرداری به نقطه نظر مطلوب خود دست پیدا کند. یکی از عوامل شکل دهنده این امر مسؤولان نورپردازی هستند که باید از جانب فیلمبردار هدایت شوند و این موضوع هنگامی محقق می‌شود که از عوامل نورپرداز در گروه فیلمبرداری اصولی استفاده شود.
سلامی درباره تحرک دوربین در فیلم‌های سینمایی گفت: بعد از فیلم‌های اصغر فرهادی معضل دوربین روی دست گریبان سینمای ایران را گرفته و متاسفانه خیلی‌ها تحرک را در استفاده نادرست از دوربین روی دست می‌بینند. من خودم مگر در مواردی که ضرورت ایجاب می‌کند از دوربین روی دست پرهیز می‌کنم. حرکت دوربین کلا به فیلمنامه بستگی دارد و فیلمنامه است که می‌گوید حرکت کنم یا بایستیم.
او درباره عزیز ساعتی توضیح داد: عزیز ساعتی از استادان و پیشکسوتان فیلمبرداری و عکاسی هستند که ارادت بسیاری به ایشان دارم. متاسفانه در زمانی که دستیار فیلمبرداری بودم هیچ‌گاه فرصت نشد در کنار ایشان باشم، اما همیشه از ایشان آموختم. عاشق کارهایشان هستم، به‌خصوص فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما». به این دلیل که فیلمبرداری این فیلم در زمان خودش بسیار مدرن بود. ایشان از عکاسان بنام ایران هستند که بدون شک قاب‌هایشان در سینما ماندگار می‌شود. من کوچک‌تر از آن هستم که بخواهم درباره ایشان حرفی بزنم، اما عزیز ساعتی، عزیز سینمای ماست که امیدوارم همیشه سلامت باشند.

عزیز ساعتی، عکاس و مدیر فیلمبرداری
متولد ۱۳۲۷ تهران. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران می‌گذراند و ضمن تحصیل به عکاسی می‌پردازد. در سال ۱۳۵۱ وارد مدرسه عالی تلویزیون و سینما می‌شود و سال ۱۳۵۳ در رشته تصویربرداری و فیلمبرداری فارغ‌التحصیل می‌شود و به‌عنوان استاد عکاسی و لابراتوار در همین مدرسه به تدریس می‌پردازد. دو سال بعد تدریس را رها می‌کند و به‌عنوان عکاس صحنه وارد سینمای حرفه‌ای می‌شود و با بسیاری از کارگردانان مشهور سینمای ایران همکاری می‌کند.
عزیز ساعتی اکنون از عکاسان و فیلمبرداران صاحبنام سینمای ایران و عضو هیأت مدیره انجمن فیلمبرداران سینمای ایران است.

فیلم‌شناسی به‌عنوان عکاس
چریکه تارا (1358) / خط قرمز و مرگ یزدگرد (1361) / کمال الملک (1363) «تیغ و ابریشم» و دستفروش (برنده سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر) و ماموریت و حاجی واشنگتن (1366) / پاییزان و جعفرخان از فرنگ برگشته و سایه‌های غم و شاید وقتی دیگر (1367) / بای سیکل ران (برنده سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر) و برهوت (1368) / دندان مار و زمان از دست رفته و مادر (1369) / سایه خیال و بانو و سفر جادویی (1370) / دلشدگان و ردپای گرگ و سریال‌های هزاردستان (1371) / سریال‌های هزاردستان (1359ـ 64) و پاییز صحرا (1364)

به‌عنوان فیلمبردار
فیلم‌های کوتاه: گزیده تصاویر قاجار و سنگ و شیشه (1373) و گفت‌وگو با باد (1378)
فیلم‌های بلند: یک مرد یک خرس و هنرپیشه (1372) / من زمین را دوست دارم و الو الو من جوجوام و کلاه‌قرمزی و پسرخاله (1373) / روسری آبی (1374) / بوی پیراهن یوسف و برج مینو (1375) و آژانس شیشه‌ای و مرد آفتابی و مهر مادری (1377) و پسر مریم (1378) و مسافر ری (1380) و کلاه قرمزی و سروناز و دختر شیرینی فروش (1381) و زیر درخت هلو (1385)

به‌عنوان کارگردان
مستند «فیلمبرداران سینمای ایران» (1385) / فیلم کوتاه «به یاد علی حاتمی» (1386) / مستند «مهندس بدیع، صنعتگر سینما» (1378)

فعالیت‌های فرهنگی و صنفی
نمایشگاه عکس‌های «رواق‌های قدیمی طهران» در گالری نشر نقره (۱۳۶۳)
از بنیانگذاران انجمن عکاسان سینمای ایران و ریاست آن (۱۳۷۱)
عضو هیأت مدیره انجمن فیلمبرداران سینمای ایران (از سال ۱۳۸۸-۱۳۷۹)
عضو شورای برپایی موزه سینمای ایران (از سال ۱۳۸۲- ۱۳۷۴)
عضو هیأت داوری اولین نمایشگاه عکس سینمای ایران (۱۳۷۷)
عضو هیأت داوران بخش مواد تبلیغی سیزدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۳)
عضو هیأت انتخاب فیلم‌های سینمای ایران در هجدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۸)
عضو هیأت انتخاب فیلم‌های سینمای ایران در نوزدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۹)
عضو هیأت داوران مسابقه سینمای ایران در بیست و سومین جشنواره فیلم فجر (۱۳۸۳)
رئیس انجمن فیلمبرداران سینمای ایران (از سال 1383-1379)
عضو هیأت مدیره انجمن فیلمبرداران (از سال 1388-1383)
چاپ مجموعه عکس‌های تهران در سالنمای طهران با همکاری پرویز دوایی (۱۳۸۸)
عضو هیأت داوران مسابقه فیلم‌های کوتاه در نمایشگاه تصویر (۱۳۸۹)
عضو شورای‌عالی داوری خانه سینما (1390-1389)
نمایشگاه عکس با عنوان «با حاتمی در طهران» در گالری 6 (اردیبهشت ۱۳۹۱)

جوایز
جایزه منتقدان مجله سینمایی فیلم برای فیلمبرداری فیلم «هنرپیشه»
جایزه منتقدان مجله سینمایی دنیای تصویر برای فیلمبرداری فیلم «آژانس شیشه‌ای»
جایزه ویژه برای مستند «فیلمبرداران سینمای ایران» از بخش فرهنگی و هنری شهرداری تهران (۱۳۸۵)

ساناز قنبری

سینما

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها