تحول در توریسم پزشکی و ارسال متخصص به خارج دستاوردی غیرقابل انکار

به گزارش جام جم آنلاین، دکتر عبدالحسین شاهوردی رئیس پژوهشگاه رویان، در برنامه «منشور تلاش» به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی در رادیو گفتگو با حضور جمعی از اصحاب رسانه، به آخرین دستاوردهای پژوهشگاه رویان پرداخت و اظهار داشت: پژوهشگاه رویان در سال ۱۳۷۰ با هدف پاسخ به نیاز جامعه در زمینه درمان ناباروری کار خود را آغاز کرد.

شاهوردی با بیان اینکه علم ناباروری علمی جدید است و نزدیک به چهار دهه از عمر آن می‌‌گذرد که ۱۰ تا ۱۵ درصد خانواده‌‌ها مشکل ناباروری دارند، ادامه داد: اولین بچه از طریق لقاح خارجی سال ۵۷ در انگلیس به دنیا آمد. بعد از آنکه یک دهه از شکل‌‌گیری این علم می‌گذشت، بیماران ما برای درمان به خارج از کشور سفر می‌‌کردند زیرا بعد از بیماری قلبی، ناباروری دومین رتبه را برای انجام درمان در کشورهای خارجی دارد. در حالی که این گروه بیماری ندارند اما فرهنگ ما با فرهنگ غربی بسیار متفاوت است.

وی در این گفتگو گفت: ناباروری بعد از بیماری قلبی دومین بیماری در ایران بود و بیشترین ارز را به خود اختصاص می داد چرا که بیماران برای درمان این مشکل به خارج از کشور می رفتند. به همین خاطر محققان و متخصصین کشور به ویژه مجموعه جهاد دانشگاهی و رویان برای پاسخ به این نیاز جامعه وارد عمل شدند و امروز نه تنها بیماران ما به خارج نمی روند بلکه میزبان قابل توجهی از بیماران خارجی نیز هستیم.

رئیس پژوهشگاه رویان از فعالیت بیش از ۷۰ مرکز درمان ناباروری در کشور خبر داد و گفت: این مراکز توسط دانشگاه ها و مجموعه های جهاد دانشگاهی شکل گرفته و خدمات استانداردی را در هر استان ارائه می دهند. رویان، مرکز محل زایش سوالات پژوهشی است که در پژوهشکده ها اجرا می شود و نتایج تحقیقات مجدداً به مرکز بازمی گردد.

شاهوردی در پاسخ به جام جم آنلاین درباره ساختار پژوهشگاه رویان و جایگاه علمی ایران در زمینه درمان ناباروری و سلول های بنیادی در دنیا، از تلاش این مرکز برای اعتلای نام ایران گفت و در ادامه خاطرنشان کرد: این پژوهشگاه با دریافت مجوز از وزارت بهداشت فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین مجوزهایی از وزارت علوم و جهاد دریافت کرد که موفق به تاسیس سه پژوهشکده (پزشکی تولیدمثل، علوم سلولی و سلول‌‌های بنیادی، بیوتکنولوژیک) شد. یکی از مزیت‌‌‌های پژوهشگاه این است که در کنار هر پژوهشکده یک مرکز آموزشی و تخصصی وجود دارد که مرکزی برای زایش سوالات پژوهشی محسوب می‌‌شود.

رئیس پژوهشگاه رویان بیان کرد: بر اساس مقاله ای که در مجله سلول های بنیادی به چاپ رسیده نام کشور ما از نظر تعداد کارآزمایی های بالینی و تولید دانش و مقالات در زمینه سلولهای بنیادی در منطقه، رتبه اول را داشت و بعد از ما به فعالیت های رژیم صهیونیستی در این زمینه اشاره شده است. اما اخیراً ترکیه، عربستان، قطر و امارات منطقه ای را برای تولید دانش در این زمینه طراحی و یک شهرک سلولی را احداث کرده اند و محققان را از سراسر دنیا جذب نمودند تا در سطح بین المللی فعالیت کنند. با این حال، جایگاه ایران جایگاه خوبی است اما اگر تلاش نکنیم و حمایت های مالی جدی از سوی دولت و خیرین و درآمد خود مرکز نشود مطمئنا کشورهای دیگر از ما جلو خواهند افتاد.

همچنین این مقام مسئول یادآور شد: در شرایط فعلی دولت یک حمایتی از مجموعه دارد و در بودجه سال 98 با توجه به نوسان نرخ ارز، افزایش 20 درصدی بودجه برای حمایت از این پژوهشگاه پیش بینی شده است. اما با توجه به اینکه ما در تولید برخی از مواد ناگزیر به واردات از دیگر کشورها می باشیم، نیازمند حمایت بیشتر و تخصیص بودجه بالاتر نسبت به هزینه های بالای تامین نیاز های مرکز هستیم. همچنین دولت با فعال کردن معاونت فناوری و راه اندازی ستاد بیوتکنولوژی و سلولهای بنیادین از پروژه های بزرگ حمایت کرد. هرچند ما خود نیز فعالیت‌‌هایی داشته‌‌ایم و با تلاش چند ساله بیش از ۲۲ فاکتور رشد که در سال های قبل از خارج تامین می شد، در کشور خود تولید کردیم.

وی درخصوص دستاورد حاصله از افرادی که برای درمان به ایران می‌‌‌‌آیند، اظهار داشت: ناباروری و سلول درمانی امتیاز خاصی برای ایران به وجود آورده است. ناباروری علاوه بر اینکه بحثی تخصصی است، مسائل فرهنگی نیز دارد. بسیاری از خانواده‌‌هایی هم که به ایران برای درمان می‌‌آیند، مسلمان هستند و در اهدا و شکل‌‌گیری جنین متاثر هستند و این عامل سبب شده ما مزیت خاصی در این دانش داشته باشیم.

رئیس پژوهشگاه رویان با تاکید بر اینکه ما تاکنون پنج تا شش هزار سیکل ناباروری ارائه خدمت کرده‌‌ایم که از این تعداد ۴۰۰ تا ۵۰۰ خانواده خارجی هستند، تصریح کرد: این عامل جنبه توریستی نیز دارد و کشور ما با کشورهای صاحب‌‌نام در حال رقابت است. همچنین در این راستا وزارت بهداشت گرنت‌‌بندی انجام داده تا شرکت‌‌ها بتوانند بیماران خارجی جذب کنند که این عامل سبب می‌‌‌شود بیمارانی که به رویان برای درمان مراجعه کرده‌‌‌اند، موفقیت‌‌هایشان را برای دیگر همشهری‌‌هایشان تعریف کنند زیرا بسیاری از کشورهای همسایه به پزشکان ایرانی اعتماد دارند که اگر بخش جذب توریست تقویت شود، ارز کشور نیز تامین می‌‌شود.

وی یادآور شد: پژوهشکده برای صرفه جویی در هزینه ها، بانک هایی را شکل داده و خدمات زیادی را به آزمایشگاه های مختلف ارائه کرده است. هم اکنون بیش از ۴۰۰ رده سلول‌‌های بنیادی جنینی، حیوانی و انسانی داریم و در پژوهش های مختلف از آن استفاده می کنیم.

شاهوردی گفت: یکی از اقدامات ما با همکاری شرکت دارویی برکت، فعال کردن «شرکت سل تک فارمد» در زمینه تولید سلولهای بنیادی است این شرکت به دنبال این است که از مغز استخوان یا بافت چربی فرد، سلول های بنیادی را جدا کرده و پیوند بزند.

رئیس پژوهشگاه رویان با بیان اینکه در بسیاری از بیماری های استخوان و غضروف، سیستم عصبی، سوختگی های قرنیه و لک و پیس می توان از سلول های جداسازی شده استفاده کرد افزود: در پژوهشگاه رویان خون بند ناف به طور خصوصی و عمومی نگهداری می‌‌شود که خصوصی فقط برای خانواده فرد است اما عمومی برای همه خانواده‌‌ها از سطح بیمارستان‌‌ها جمع‌‌‌‌آوری می‌‌شود که با توجه به کمبود داروی سرطان می‌‌توان از این روش برای کودکان استفاده کرد.

وی در پاسخ به جام جم آنلاین در مورد خطرات استفاده از ژن های تراریخته برای شبیه سازی حیوانات گفت: وقتی ما به بخش همانندسازی وارد شدیم اولین هدف ما تولید سلول‌‌های بنیادی جنینی بود چون این سلول از ابتدا توان زیادی داشت. قطعا اگر دانش سلول‌‌های بنیادی وجود نداشت به سلول‌‌های دیگر دست نمی‌‌یافتیم. شبیه سازی حیوانات تراریخته در زمانی صورت گرفت که پایه های سطح علمی بالاتر در زمینه سلول های بنیادی به شمار می رفت و در ادامه منجر به پیشرفت های علمی بعدی شد.

شاهوردی با بیان اینکه ۴۰ سال از عمر دانش درمان ناباروری می‌‌گذرد، عنوان کرد: محصول اولین تحقیقات در سال ۵۷ اولین فرزندی بود که به دنیا آمد. در این ۴۰ سال سرعت دانش نیز افزایش بسیاری داشته است. برخی از پروتکل‌‌‌های سراسر دنیا توسط همکاران ایرانی پایه‌‌گذاری شده‌‌اند. کشور ما در تولید وسایل آزمایشگاهی و انواع محیط‌‌‌های فریز پیشرفت زیادی داشته است.

وی افزود: همچنین در بسیاری از مسیرها ما موفق بوده‌‌‌‌ایم. با وجود این که در علم پزشکی، ثبت پتنت یا اختراعی وجود ندارد اما در پایان آن دانش به متخصص و صاحب امتیاز خود بازمی‌‌‌گردد. ما امروزه ۵ مقاله ناباروری در مجله‌‌ها به چاپ رسانده‌‌ایم.

شاهوردی گفت: رویکرد فعلی در این حوزه، تولید بانک سلول های مزانشیمی است. تحقیقات و پایلوت این طرح به اتمام رسیده و در بیماری‌های مختلف استفاده شده اما باید به شکل حرفه ای و صنعتی به این موضوع ورود کرد.

وی در رابطه با رحم اجاره ای بیان کرد: یکی از راهکارها برای زنانی که ساختار آناتومی رحم آنها قابلیت پذیرش جنین را ندارد رحم اجاره ای است. خیلی از ادیان مخالف اهدای جنین و گامت هستند اما فقه شیعه به دلیل پویایی نگاه مثبت تری به این موضوع دارد. آمار دقیقی از تعداد رحم اجاره ای در کشور نداریم اما می توان گفت حدود ۷۰ تا ۸۰ زوج از طریق رحم اجاره ای صاحب فرزند شده اند.

شاهوردی در پایان با اشاره به دستاوردهای اخیر این پژوهشگاه تشریح کرد: پیوند بافت تخمدانی برای افراد سرطانی که سلولهای جنسی خود را از دست داده اند، تولید بافت ارگانوئید یا بافت کبدی، تولید بزغاله های شبیه سازی شده در اصفهان و به کار گرفتن این فناوری در صنعت دامپروری، همانندسازی«بز سانن» با قابلیت شیردهی روزانه ۴ تا ۵ لیتر و همچنین تولید داروهای دامی به روش های جدید از جمله دستاوردهای اخیر این پژوهشکده به شمار می روند.