شهریه به دلار، دانشجو الفرار

ادامه تحصیل خیلی‌ها اما در این روزهای باقیمانده، با حاشیه همراه شده، آنقدر که بعضی هایشان قید ادامه تحصیل را بزنند و فرم انصراف از تحصیل پرکنند و فرم انصراف از تحصیل شان در فضای مجازی بچرخد و بچرخد و همه نگاه‌ها را متوجه مشکلی کند که در نظام آموزش عالی کشورمان فعلا یقه دانشجویان شهریه پرداز افغان را گرفته است؛ دانشجویانی که بورسیه ایران نیستند، همینجا در سیستم آموزشی همین کشور درس خوانده اند و حالا به دانشگاه رسیده‌اند. نوسان قیمت ارز، بالا و پایین رفتن قیمت دلار و عبورش از مرز 12هزارتومان و 13 هزارتومان، همین جا یک مانع بزرگ را سر راه ادامه تحصیل تعداد زیادی از این جمعیت 17 هزار نفری به‌ وجود آورده است که بخش قابل توجهی از در آمددانشگاه‌های کشورمان را تامین می‌کنند. آنقدر که یکی از این دانشجویان افغان که دانشجوی مقطع پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است، در فرم انصراف از تحصیلش از قیمت دلار 3800 تومانی در زمان ثبت نامش بنویسد و بگوید که حالا با افزایش سه برابری قیمت ارز، نمی‌تواند شهریه 2700 دلاری هر نیم‌سالش را پرداخت کند؛ شهریه‌ای که آن موقع حدود ده میلیون تومان می‌شده و حالا با افزایشی غیرقابل تصور به حدود 35 میلیون تومان در هر نیم‌سال رسیده است.

این دانشجو البته، فقط یکی از دانشجویان انصرافی این دانشگاه است، یکی از 20 نفری که تا لحظه تنظیم گزارش به گفته مهرداد فیضی، معاون امور بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از ادامه تحصیل شان انصراف داده‌اند. بهانه برای همه این 20 نفر یکی بوده ؛ نوسانات قیمت ارز.

فیضی با اعلام این موضوع به ما می‌گوید: ما شرایط این دانشجویان افغان را درک و سعی می‌کنیم تا جایی که می‌توانیم مساعدت نماییم تا بتوانند این مرحله را بگذرانند، ولی محدودیت قانونی برای دریافت شهریه به صورت ریال داریم چراکه براساس مصوبه وزارت بهداشت و هیات امنای دانشگاه‌ها، یکی از دلایل مهم جذب دانشجویان خارجی، زمینه‌سازی برای جذب منابع خارجی به کشور است و دانشگاه مجوز قانونی برای دریافت شهریه بر مبنای ریال ندارد.

معاون امور بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید می‌کند که دانشجویان خارجی براساس همین قانون، باید شهریه خود را به صورت ارز پرداخت کنند. او البته امیدوار است که وزارت بهداشت به این موضوع رسیدگی کند و موانع قانونی پرداخت شهریه به ریال رفع شود.

فیضی البته به ما می‌گوید که تغییرات قیمت ارز همه آحاد دانشجویی را متاثر کرده است و بجز دانشجویان افغان، حتی شامل حال دانشجویان ایرانی که در حال حاضر در خارج از کشور تحصیل می‌کنند هم می‌شود؛ دانشجویانی که وقتی قیمت ارز پایین بود
به خارج از کشور رفته‌اند و حالا با مشکلات زیادی دست به گریبانند.

گلایه‌های مشترک دانشجویان افغان

رد پای دلار و افزایش قیمتش حالا در نظام آموزشی ما هم دیده می‌شود، اینجا هم بالاو پایین شدن قیمت ارز تاثیر خودش را گذاشته و هدفش محروم کردن عده‌ای از تحصیل است. رضا عطایی، یکی از همین
17 هزار دانشجوی افغان مشغول به تحصیل در ایران است، جوانی 22 ساله که دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه تهران است و از سال 94 در یکی از بهترین دانشگاه‌های کشور، درس می‌خواند. او هم در گفت‌وگو با ما، از این مشکل گلایه می‌کند، از این‌که دانشجویان افغان به ریال درآمد دارند و باید به دلار شهریه بپردازند. عطایی می‌گوید: تعدادی از دانشجویان افغانستانی که در ایرانند، بورسیه شده‌اند و این مشکل شامل حال آنها نمی‌شود. الان بیشتر دانشجویان شهریه‌پرداز به مشکل خورده‌اند، مخصوصا دانشجویان مهاجر شهریه‌پرداز که اینجا بزرگ شده‌اند و در همین سیستم آموزشی درس خوانده‌اند.

به گفته این دانشجوی افغان دانشگاه تهران، نحوه پرداخت شهریه تا سال گذشته در دانشگاه تهران به صورت ریال بوده اما از سال گذشته براساس تصمیم هیات امنای دانشگاه، پرداخت شهریه به دلار شده است. مساله‌ای که باعث شده برای دانشجویان مهاجر افغان مشکلات زیادی به وجود بیاید.

عطایی می‌گوید: ما مهاجریم و خود کلمه مهاجر با محرومیت گره خورده است، درصد بالایی از خانواده‌های مهاجر افغان با مشکل اقتصادی درگیرند و توان مالی برای پرداخت شهریه به دلار، آن هم دلار بالای 12 هزارتومان را ندارند و حتی اگر توان مالی‌اش را هم داشته باشند، اصلا دلاری در بازار پیدا نمی‌شود که تهیه کنند!

رضای 22 ساله با این‌که در افغانستان به دنیا آمده اما از 20 سال پیش به خاطر جنگ‌های داخلی، همراه خانواده‌اش به کشور ما مهاجرت کرده و با این حال گلایه می‌کند از این‌که شرایط ادامه تحصیل برای او و بقیه دانشجویان افغان مهاجر، دیگر مساعد نیست.

ذهن این دانشجوی افغان دانشگاه تهران پر است از تصویر دانشجویانی که برای تهیه شهریه دانشگاه‌شان، دست به هرکاری می‌زنند، از کارگری و بنایی گرفته تا کشاورزی. بچه‌هایی که رضا می‌گوید تا شروع اولین روز ترم جدید، سر پروژه‌های بنایی هستند تا خرج شهریه‌شان را در بیاورند؛ درآمدی که به ریال است و زورش به دلار نمی‌رسد.

عطایی البته از زمزمه‌هایی می‌گوید که این روزها در دانشگاهش سر زبان است، این‌که قرار است در صورت تصویب، شهریه دلار برای دانشجویان مهاجر افغان با نرخ دلار دولتی محاسبه شود؛ اتفاقی که می‌تواند مانع انصراف از تحصیل بسیاری از آنها شود. گلایه‌های او را یکی از دیگر دانشجویان افغان علوم سیاسی دانشگاه تهران هم تأیید می‌کند، این دانشجوی دختر که مایل نیست نامی از او در گزارش برده شود به ما می‌گوید که خانواده‌اش برای تامین هزینه‌های تحصیل او به مشکل خورده‌اند و بارها او هم مثل خیلی‌های دیگر به فکر انصراف از تحصیل افتاده است.

وقتی دانشگاه‌ها خودشان دست به کار می‌شوند

اتفاق البته به یک شکل دیگر در دانشگاه خوارزمی افتاده است. این را هم علیجان اسلام زاده، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت استراتژیک دانشگاه خوارزمی و دبیر دانشجویان افغانستانی این دانشگاه به ما می‌گوید. به گفته اسلام‌زاده که متولد کابل است و 15 سال از مهاجرتش به ایران می‌گذرد، هزینه تحصیل در هر نیمسال برای دانشجویان کارشناسی این دانشگاه هزار دلار و برای دانشجویان کارشناسی ارشد، 2100 دلار است؛ مبلغی که اگر با دلار به قیمت روز محاسبه شود، رقم قابل توجهی می‌شود که پرداختش از توان خیلی‌ها خارج است.

اسلام‌زاده می‌گوید: از وقتی که قیمت دلار از 3800 تومان بالاتر رفت، هر روز تعداد زیادی از دانشجویان افغان به من گلایه می‌کردند که نمی‌توانند شهریه را پرداخت کنند. وقتی این اعتراضات بیشتر شد ما جلسه‌ای با ریاست دانشگاه خوارزمی که در آن زمان عبدالرحیم نوه ابراهیم بودند داشتیم، در این جلسه اعتراض کردیم که با توجه به شرایط اقتصادی افغان‌هایی که در ایران زندگی می‌کنند و درآمدشان به ریال است، پرداخت شهریه به دلار، کار سختی است که با مساعدت مسئولان دانشگاه، از همان موقع مقرر شد که نرخ شهریه ما با دلار 4200 تومانی محاسبه شود و ما معادل آن را به صورت ریالی پرداخت کنیم.

حالا به گفته اسلام زاده، این اتفاق برای 140 دانشجوی تبعه افغان این دانشگاه، یک تصمیم خوب و به موقع بوده که دست آنها را گرفته تا از نوسانات غیرقابل پیش بینی ارز جان سالم به در ببرند. تصمیمی که به نظر می‌رسد می‌تواند از سوی هیات امنای دیگر دانشگاه‌های کشور هم مورد توجه قرار بگیرد، تا دود بالارفتن قیمت ارز، بیشتر از این به چشم جماعت دانشجوی افغان نرود.

ما برای پیگیری این گزارش و کسب اطلاعات بیشتر درباره تعیین تکلیف این قشر از دانشجویان خارجی شاغل به تحصیل در کشورمان، با عبدالحمید علیزاده، مدیرکل امور دانشجویان غیر ایرانی سازمان امور دانشجویان وزارت علوم تماس گرفتیم و این مقام مسئول، انجام مصاحبه حتی به صورت تلفنی را منوط به هماهنگی و کسب اجازه از طریق روابط‌عمومی سازمان کرد و تلاش‌های ما برای برقراری ارتباط با روابط عمومی هم بی‌نتیجه بود.

سنگینی سایه ارز روی سر دانشجویان ایرانی خارج از کشور

نرخ درج شده در تابلوی صرافی‌ها، عددی که حالا لحظه به لحظه تغییر می‌کند، به جز دانشجویان افغان، قشر دیگری را هم در آموزش عالی کشورمان تحت تاثیر قرار داده است؛ دانشجویان ایرانی ای که برای ادامه تحصیل شان در دانشگاه‌های خارج از کشور احتیاج به دلار دارند. بالا و پایین شدن نرخ ارز، تن و بدن آنها را هم می‌لرزاند، آنها از فروردین امسال با مشکل تامین ارز و به تبع آن افزایش شدید هزینه‌های تحصیل دست به گریبانند؛ مشکلی که مورد توجه محمد فیضی، عضو فراکسیون دانشگاه آزاد مجلس هم قرار می‌گیرد و او با تاکید بر این‌که دولت نباید دانشجویان را برای تهیه ارز آزاد به کوچه و خیابان‌ها بفرستد، می‌گوید: باید سقفی برای ارز دانشجویی، با توجه به رشته و مقطع تحصیلی تعریف شود.

به گفته فیضی دانشجویان خارج از کشور، یکی از گروه‌های نیازمند واقعی ارز، هستند و با توجه به نوسانات ارزی نباید آنها را در چنین شرایطی به حال خود رها کرد.

این نماینده مجلس، تاکید می‌کند: تخصیص ارز به دانشجویانی که امروز نیمی از تحصیل خود را گذارنده اند و نه راه پس دارند و نه پیش ضروری است و دولت باید برای آنها برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهد، نه آنکه این قشر را به کوچه و خیابان‌ها برای تهیه ارز آزاد بفرستد.

ماندانا تیشه یار، مدیر دفتر همکاری‌های علمی و بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبایی هم در همین رابطه به ما می‌گوید: تاثیر اصلی نوسانات قیمت ارز، روی بچه‌های ایرانی مشغول به تحصیل در خارج از کشور است؛ به خاطر این‌که این گروه به مشکل خورده اند و مدتی است که به آنها اعلام شده که باید ارز را به نرخ آزاد تهیه کنند، نه دولتی و نه ثانویه و این از توان خیلی هایشان خارج است. به گفته تیشه یار، اگر قرار است صرفه جویی ارزی انجام شود نباید این صرفه جویی از دانشگاه شروع شود، چراکه تبعات منفی زیادی برای کشور خواهد داشت.

مینا مولایی