پـایـان بی‌پنـاهی ‌

در تفاهم‌نامه جدید نوع حمایت‌ها با توجه به شرایط خانواده‌ها ‌تغییر و ارتقا پیدا کرده تا نیاز‌های آنها به بهترین شکل رفع شود. آن‌طور که اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها می‌گوید در گذشته بین 30 تا 34هزار نفر مشمول حمایت‌های کمیته امداد می‌شدند، اما در تفاهم‌نامه جدید پیش‌بینی شده که این تعداد ‌دو برابر شود.

پرویز فتاح، رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) نیز در این‌باره می‌گوید‌: براساس تفاهم‌نامه صورت گرفته با سازمان زندان‌ها، خانواده زندانیان نیازمند از سوی نیروی مددکار سازمان زندان‌ها یا انجمن حمایت از زندانیان شناسایی می‌شوند. ‌

افزون براین قرار شده سازمان زندان‌ها آزادی سرپرست خانوار تحت حمایت را نیز به کمیته امداد اعلام کند تا تکلیف خانواده برای خروج یا ماندن در چرخه حمایتی این نهاد مشخص شود.

البته اولویت‌‌بندی این تفاهم نامه در حمایت از زندانیان دارای شرایط خاص است؛ مانند خانواده‌هایی که فرزند معلول یا بیمار خاص دارند.

رئیس سازمان زندان‌ها می‌گوید: کودکانی که پدر و مادرشان‌ زندانی هستند نیز شناسایی می‌شوند و کمک‌های بیشتری به آنها می‌شود.

حمایت ویژه از خانواده زندانیان

بسیاری از خانواده‌های زندانیان تحت پوشش حتی در تهیه هزینه‌های اولیه زندگی خود با مشکل مواجه می‌شوند و اگر مورد حمایت قرار نگیرند، کانون خانواده آنها در غیاب سرپرست دچار گسستگی خواهد شد.

به گفته رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره)، این نهاد آمادگی دارد خدمات بیشتری به خانواده زندانیان ارائه دهد.

آن‌طور که او می‌گوید توانمندسازی، کسب مقبولیت اجتماعی و رفع نیازهای معیشتی، جلوگیری از موازی کاری، نظام‌مند کردن شناسایی زندانیان نیازمند و خانواده‌های آنها، اولویت‌بندی مشکلات این افراد و تلاش برای پیشگیری و بروز مجدد آسیب به خانواده‌ها ازجمله اهداف این تفاهم‌نامه است؛ اهدافی که به باور رئیس انجمن مدد کاری کشور، بسیار مورد توجه است.

حسن موسوی‌چلک در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: موضوع حمایت روانی از خانواده زندانیان، موضوعی است که همیشه مطرح بوده و فلسفه تشکیل انجمن حمایت از خانواده زندانیان هم همین مساله بوده است.

او با اشاره به متفاوت بودن نیاز خانواده‌های زندانیان تحت پوشش می‌گوید:‌ با توجه به شرایط خانواده‌ها نیاز آنها ‌متفاوت است. فرض کنید خانواده‌ای بیمار صعب العلاج دارد، اما سرپرست آن خانواده زندانی است یا خانواده‌ای دانش آموز دارد اما هیچ محل درآمدی ندارد و ‌زندانی شدن سرپرست آنها باعث می‌‌شود امرار معاش آنها دچار مشکل شود. همه اینها نوع حمایت از این خانواده‌ها را تعیین می‌کند.

پرویز فتاح، رئیس کمیته امداد نیز با اشاره به این‌که براساس این تفاهم‌نامه به خانواده زندانیان تحت حمایت، خدمات مشاوره در زمینه‌های مسائل روانی، اجتماعی، حقوقی و معاضدت قضایی ارائه می‌شود، می‌افزاید:‌ به خانواده‌هایی که دارای بیمار صعب‌العلاج باشند براساس مقررات این نهاد کمک بلاعوض پرداخت می‌شود.

اصغر جهانگیر هم حمایت از خانواده‌های زندانیان را یک ارزش الهی می‌داند و معتقد است، بخشی از آسیب‌هایی که این خانواده‌ها درگیر آن هستند، ناشی از قوانین و سیاست‌های غلط و بحران‌های اقتصادی جامعه است، بنابراین همه ما وظیفه داریم در حد توان به این اقشار کمک کنیم.

حمایت‌ها فقط مالی نیست

حمایت‌های مالی و روانی تنها نکات مهم این تفاهم نامه نیست،زیرا آن‌طور که پرویز فتاح می‌گوید، قرار است برای کمک به خانوارهای دارای سرپرست زندانی، علاوه بر این‌که به اعضای خانواده تسهیلات اشتغال پرداخت می‌شود، پس از آزادی سرپرست نیز زمینه اشتغال پایدار آنها فراهم شود، چراکه بخش قابل توجهی از زندانیان به‌دلیل بیکاری دچار بزه شده‌اند، بنابراین اگر اقدام مؤثر در زمینه اشتغالزایی انجام شود، قطعا شاهد کاهش جرم در جامعه خواهیم بود.

پایش‌های صورت گرفته از سوی سازمان زندان‌ها نشان ‌می‌دهد بیش از 75درصد خانواده‌های زندانیان در شرایط مالی خوبی قرار ندارند و در مناطق حاشیه‌ای به سر می‌برند، از این‌رو جدا شدن سرپرست، فشار مضاعفی را به این خانواده‌ها وارد می‌کند که نیازمند توجه بیشتری است.

آن‌طور که جهانگیر می‌گوید، 20 درصد خانواده‌های متأهل با ورود سرپرست خانواده به زندان، دچار فروپاشی می‌شوند. این درحالی است که بیش از 60 درصد این زندانیان متاهل هستند .

موضوع احکام جایگزین حبس هم موضوع دیگری است که در این تفاهم‌نامه ‌از سوی کمیته امداد و سازمان زندان‌ها مورد تاکید قرار گرفت. نکته‌ای که به باور سلمان خدادادی در چند سال اخیر جزو سیاست‌های نظام هم بوده است. این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به جام‌جم می‌گوید در این راستا اتفاق‌های خوبی هم افتاده است.

لزوم ادامه حمایت‌ها

هر چند این تفاهم‌نامه اتفاق خوبی است اما سلمان خدادادی، عضو کمیسیون مجلس نگاهی انتقادی به سیاست‌های کمیته امداد دارد. او بر این باور است که خارج‌شدن یک‌سوم جمعیت تحت پوشش کمیته امداد در سال جاری می‌تواند آنها را در معرض بسیاری از آسیب‌های اجتماعی قرار بدهد و گاه باعث به زندان افتادن این افراد شود.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس ‌با اشاره به دلایلی که کمیته امداد به بهانه آنها یک‌سوم از افراد را از تحت پوشش این کمیته خارج کرده است، می‌گوید: در حالی کمیته امداد پرونده بسیاری از مددجویان را بسته است که افرادی که از پوشش کمیته امداد خارج شده‌اند در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند و کمیته امداد باید برای این مساله نیز راهکاری پیدا کند.

این در حالی است که حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری کشور نظر دیگری دارد، او‌ تاکید می‌کند: کمیته امداد نقشی در این که افراد وارد زندان شوند، ندارد و مسئولیتی هم در این حوزه متوجه این سازمان نیست.

به گفته او، کمیته امداد مسئول پیشگیری از وقوع جرم نیست بلکه یک سازمان حمایتی است که بخشی از مسئولیتش حمایت از خانواده‌های نیازمند و سالمندان بالای 60 سال روستایی است.

زندان تجربه تلخی است اما این تلخی می‌تواند خانواده‌ای را از هم بپاشاند، زیرا آن‌که مورد تنبیه قرار می‌گیرد نه فقط فرد گناهکار که خانواده تحت سرپرستی او هم هست.

بنابراین تفاهم‌نامه‌هایی از این دست میان سازمان زندان‌ها و دیگر نهادهای درگیر بدون شک مشکلات‌ بسیاری از خانواده‌ها را برطرف می‌کند.‌

میثم اسماعیلی - جامعه