هیچ کشوری نمی‌تواند بین ایران و عراق فاصله بیندازد

در عین حال این روزها شاهد تور منطقه‌ای «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا به عربستان و عراق و رایزنی‌هایش با مقامات این کشورها و البته اظهار مواضع ضدایرانی از سوی وی هستیم.

با این‌حال واکنش مقامات عراقی به اظهارات وزیر خارجه آمریکا نشان می‌دهد واشنگتن در پیگیری سیاست‌هایش برای اختلاف‌افکنی میان ایران و عراق، شکست خورده‌است.

در رابطه با سرنوشت همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق و نقش سردار سلیمانی در وساطت میان اربیل و بغداد برای پایان دادن به تنش‌ها و نقش محوری ایران به عنوان کانون مذاکرات منطقه‌ای گفت‌وگویی را با حسن دانایی‌فر، سفیر پیشین ایران در عراق انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

با توجه به سفر نخست‌وزیر عراق به تهران، در مورد اهمیت این سفر و مهم‌ترین مسائلی که احتمالا در دستور کار رایزنی‌های مقامات دو کشور است، توضیح می‌دهید؟

با توجه به روابط ویژه و همجواری میان جمهوری اسلامی ایران و عراق، سفر نخست‌وزیر عراق سفری مهم و قابل توجه است، بخصوص که هم‌اکنون مرحله پساداعش و پاکسازی عراق از وجود لوث داعش در تمامی مناطق شمال غرب و غرب عراق صورت گرفته و این موضوع یکی از موضوعات مهم در رایزنی مقامات دو کشور خواهد بود.

همچنین جریان رفراندوم و رفتاری که برخی احزاب در کردستان عراق انجام دادند از موضوعات دیگری است که بر اهمیت این سفر می‌افزاید.

در ضمن عراق بعد از مرحله پساداعش، وارد مرحله سازندگی اقتصادی خواهد شد و در این ارتباط نوسازی و بازسازی مسائل مختلف امنیتی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی نیز در این سفر مورد توجه قرار خواهد گرفت، چرا که جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌ها توانایی حمایت از عراق را دارد، همان‌طور که در گذشته نیز در این زمینه‌ها از این کشور حمایت کرده است.در این مرحله نیز این آمادگی وجود دارد که از ملت و دولت عراق حمایت شود.

با توجه به حمایت‌های فراوانی که جمهوری اسلامی ایران به لحاظ اقتصادی، امنیتی و نظامی از عراق کرده، فکر می‌کنید آمریکا چقدر برای ایجاد فاصله میان ایران و عراق شانس موفقیت دارد؟

این‌گونه رفتارهای آمریکا موضوع جدید نیست، چرا که سخنان ترامپ که برخی از آن به عنوان پدیده یاد می‌کنند در گذشته هم شاهدش بود‌ه‌ایم و بوش تندتر از این هم صحبت می‌کرد. اما در عین حال باید تاکید کنم رابطه عمیق و محکمی میان دو ملت و دو دولت ایران و عراق وجود دارد و آمریکا توانایی و حتی مکانیسمی برای ایجاد تفرقه میان تهران و بغداد ندارد، روابط ایران و عراق صرفا مبتنی بر روابط سیاسی یا اقتصادی نیست، روابط دو کشور عمیق‌تر از این است که‌آمریکا بتواند با ایجاد فاصله، ایران را به انزوا بکشاند. در ابتدا رابطه با ملت‌ها مطرح است، گستردگی ایران در منطقه طبیعی است و هژمونی کاذب نیست که به آسانی بتوان آن را از بین برد. به‌رغم نفوذ ایران در عین حال آمریکا برای ایجاد فاصله تلاش خواهد کرد و البته ما هم باید در مقابل چنین رویکردی بایستیم.

عراقی‌ها از یک‌سو علقه‌های بسیاری به ایران دارند و از سوی دیگر به واسطه این‌که عرب هستند به کشورهای عربی از جمله عربستان قرابت دارند. به اعتقاد شما آیا طرح آمریکا برای نزدیک‌تر کردن عراق به عربستان باعث دور شدن این کشور از ایران می‌شود؟

چنین نگاهی درست نیست، چرا که عراق کشوری نیست که بتوان آن را به هر جهتی سوق داد، مدیران و رهبران این کشور تصمیم گیرنده هستند، البته آنها در جهت ایجاد زمینه های روابط میان عراق و سایر کشورهای عربی تلاش‌هایی خواهند کرد که اقدام خوبی است، زیرا رابطه عراق با کشورهای عربی و جهان عرب مانع روابط میان ایران و این کشور نیست. رهبران عراق تصمیم‌گیرنده هستند. آنها در شرایط بسیار سخت و نامتعادل تصمیم‌های بسیار خوبی گرفتند. عراقی‌ها برای کشورشان و سیاست خارجی خود برنامه دارند. البته آمریکا و اسرائیل تلاش خواهند کرد تا از هر طریقی به روابط ایران و عراق ضربه بزنند، اما در شرایط کنونی این امکان برای آنها وجود ندارد.

به نظر می‌رسد آمریکا و عربستان در زمینه حمایت از تمامیت ارضی عراق در حال گروکشی هستند و می‌خواهند در ازای حمایت از دولت مرکزی بغداد امتیازهایی از این کشور از جمله فاصله با ایران بگیرند آیا چنین تحلیلی را قبول دارید؟

همه این فرض‌ها را می‌توان مطرح کرد اما عراق پیش از کمک آمریکا مشکل خود را در ارتباط با کردستان حل کرد و در این زمینه نیازی به کمک آمریکا و سعودی‌ها ندارد.

در ضمن باید به این نکته هم اشاره کنم که روابط عراق و سعودی‌ها موضوعیت دارد چرا که دو کشور منطقه، همسایه و هر دو از جهان عرب هستند. هر دو برخی مشکلات داخلی و پیرامونی دارند، بنابراین قطعا روابط بین عربستان و عراق به سود طرفین است. سعودی‌ها نگران مرزهای شمالی هستند و قطعا احساس می‌کنند اگر در مرزهای شمالی روابط با همسایه‌های شمالی به حالت عادی برسد امتیاز محسوب می‌شود.

در حال حاضر عراق از وضعیت بسیار خوبی در منطقه برخوردار است، در زمینه مسائل امنیتی روز به روز به اوضاع بهتری دست می‌یابد. البته در گذشته سعودی‌ها تلاش‌های بسیاری در جهت نابسامانی عراق انجام دادند که بی‌فایده مانده و به اهدافشان نرسیدند.

برخی تحلیل‌ها حکایت از این دارد که ممکن است نزدیکی عراق به عربستان باعث تعدیل سیاست‌های تنش‌زای آل‌سعود بویژه در خصومت با ایران شود، نظر شما در این ارتباط چیست؟

چنین تحلیلی وارد است. نزدیکی عراق به عربستان می‌تواند اثرات وضعی در روابط با تمام کشورهای منطقه بخصوص روابط با ایران داشته باشد.

در ابتدای صحبت خود، موضوع همه‌پرسی اقلیم را یکی از مواردی عنوان کردید که در جریان سفر حیدر العبادی به تهران مورد بحث قرار خواهد گرفت. با توجه به تحولات اقلیم کردستان عراق سرنوشت ماجرای همه‌پرسی را چگونه می‌بینید؟

همه‌پرسی به تعبیر بسیاری از رهبران‌کُرد به عنوان یک عمل شتاب‌زده و عجولانه بود که از نظر زمان و ساختار، مناسب نبود، دولت عراق هم آمادگی هرگونه همکاری و رفع مشکلات را با اقلیم کردستان داشت، اما اصرار بارزانی و توجه نکردن به توصیه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بویژه ایران و دولت مرکزی عراق باعث شد چنین شرایطی شکل گیرد و عراق در مرزهای سال 2003 مستقر شود و به نوعی آن روند در 3 مهر اتفاق افتاد. با توجه به شرایط فعلی احتمال دارد اقلیم یا مسئولان آن خود را با شرایط جدید تطبیق دهند و به شرایط دولت عراق تن دهند و در چارچوب قانون اساسی عراق و قوانین عراق اقدام کنند. آمادگی اقلیت برای رفتن به پای میز مذاکره معنایش این خواهد بود که همه‌پرسی اعتباری نخواهد داشت.

سردار سلیمانی همواره نقش تاثیر‌گذاری در کشورهای منطقه بویژه عراق و سوریه داشته است. در ماجرای همه‌پرسی اقلیم هم برخی رسانه‌ها از تاثیر‌گذاری مضاعف ایشان صحبت کرده و گفته‌اند وساطت سردار در فروکش کردن التهابات نقش موثری داشته است. کمی در مورد شخصیت سردار سلیمانی و تاثیر‌گذاری وی در تحولات منطقه صحبت می‌کنید؟

ایشان در موضوعات منطقه حضور فعالی دارند البته این حضور براساس تقاضای کشورهای منطقه از ایران است. سردار سلیمانی نیز به عنوان مجری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرونده‌های مختلفی که در منطقه از جمله عراق و سوریه وجود دارد، بخوبی ایفای نقش می‌کند و نقش بسیار تعیین‌کننده و موفقی دارد. در پرونده همه‌پرسی اقلیم نیز ایشان بین اربیل و بغداد تلاش‌هایی انجام داد تا هر چه سریع‌تر مشکلات حل و فصل شود.

پیروزی‌های اخیر ایران در منطقه باعث شده است کشورمان به عنوان کانون مذاکرات باشد، در همین ارتباط می‌توان به چرخش حماس و همچنین برخی مخالف‌های سابق به سوی ایران اشاره کرد، نظر شما در این زمینه چیست؟

جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری قدرتمند و تاثیرگذار منطقه‌ای و حتی در سطح بین‌المللی است، بسیاری از کشورها می‌توانند قدرت داشته باشند اما تاثیرگذار نیستند، اما جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که امروز در پرونده‌های منطقه تاثیرگذار است و قطعا همین اثر‌گذاری در منطقه موجب تمایل کشورها به سوی ایران و درخواست حضور و دخالت کشورمان در
حل و فصل مناقشات شده است.

هر جایی که از ایران در جهت حفظ امنیت و آرامش منطقه درخواست کمک و حمایت می‌شود، کوتاهی نمی‌کنیم، ضمن این‌که منافع و مصالح ملی ما ایجاب می‌کند که به عنوان کشور کهن و تاریخی با رسالت‌های انسانی اسلامی در پرونده‌های منطقه حضور داشته باشیم و قطعا حضور ما موثر و تعیین‌کننده است.

مریم شریف‌زاده - سیاسی