محیط‌ زیست، ابتکار تازه می‌خواهد

در این بین نسخه‌ای که کارشناسان برای نجات محیط‌ زیست کشور می‌پیچند، چیزی نیست جز افزایش جایگاه محیط‌ زیست ‌در بدنه دولت،‌ به‌کارگرفتن نیروهای متخصص در این سازمان‌ و ‌آموزش مسائل زیست‌ محیطی به آینده‌سازان کشور.

رودخانه‌ها جاری نیستند، تالاب‌ها یکی پس از دیگری خشک می‌شوند، طغیان ریزگردها امان خیلی‌ها را بریده و کشورهای همسایه با نادیده گرفتن حقابه کشور بر طبل تنش‌های آبی می‌کوبند.

این شرایط ناگوار که به مرحله بحران نیز رسیده بیش از پیش نقش سازمان حفاظت محیط‌زیست را پررنگ می‌کند.

در این گزارش فارغ از این‌که معصومه ابتکار در سمتش ابقا می‌شود یا شخص دیگری جای او را می‌گیرد، کارشناسان از اولویت‌های زیست‌محیطی دولت دوازدهم و ویژگی‌های یک مدیر ارشد زیست‌محیطی حرف می‌زنند.

حقابه ایران را بگیرید

سکاندار محیط‌زیست باید شخصی با تخصص محیط‌زیست باشد، این نظر برخی کارشناسان است که تاکید دارند برای یک‌بار هم که شده باید مدیری متخصص عهده‌دار محیط‌زیست کشور شود.

دکتر‌علی سلاجقه، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور و رئیس قبلی سازمان جنگل‌ها یکی از این کارشناسان است.

او در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: متاسفانه عده‌ای می‌گویند مدیران در سطوح بالا نیازی به تخصص ندارند، اما این تفکری غلط است، زیرا ‌برای شخصی که سکان سازمان حفاظت محیط‌زیست را در دست می‌گیرد تخصص مهم است. تاکید می‌کنم یک‌ بار برای همیشه برای سکاندار این سازمان به دنبال جامعه‌شناس و پزشک نرویم.

او معتقد است ‌محیط‌ زیست و منابع طبیعی جای سیاست نیست، چراکه این مسائل‌ زیرساخت‌های اساسی کشور است و ‌آنها را نباید به خطر انداخت‌.

افزون براین، به نظر می‌رسد چنین فردی باید‌ تامین حقابه‌های کشور را جزو اولویت‌هایش بگذارد، چون جدی‌ترین تهدید کشور بحران آب است.

سلاجقه می‌افزاید‌: سکاندار محیط‌زیست باید از لحاظ حقوقی مساله تامین حقابه کشور را با کشورهای همسایه مشخص کند، چون تنها دراین صورت است که مسائلی مانند پاسخ نامناسب معاون سخنگوی رئیس جمهور افغانستان (موضوع حقابه) با رئیس‌جمهور تکرار نمی‌شود.

آن طور که او توضیح می‌دهد: اولویت دیگر زیست‌محیطی کشور باید بحث پوشش گیاهی باشد که اکنون در شرایط اسفباری است، زیرا حدود 67 نوع بیماری در جنگل‌های کشور در حال گسترش است.

محیط‌ زیست جان ندارد

اولویت دیگری که کارشناسان تاکید می‌کنند باید جزو اولویت‌های کابینه دوازدهم باشد افزایش قدرت سازمان حفاظت محیط‌زیست است، زیرا هیچ نهادی به مسائلی که این سازمان بر آن تاکید دارد، توجهی نمی‌کند.

دکترعبدالحسین وهاب‌زاده،کارشناس محیط‌زیست و بنیانگذار مدارس طبیعت نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: سازمان حفاظت محیط‌زیست از انسجام قانونی و سازمانی که متناسب با مشکلات زیست‌محیطی کشور باشد‌ برخوردار نیست. به همین دلیل جایگاه محیط‌زیست در دستگاه‌های دولتی باید خیلی بالاتر برود.

به همین سبب، کارشناسان محیط‌زیست تاکید دارند، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست‌ در این جهت گام بردارد، اما وهاب‌زاده معتقد است تاکنون تلاشی در این خصوص صورت نگرفته است‌.

او درباره ویژگی‌های کسی که باید در راس سازمان محیط‌زیست قرار بگیرد نیز می‌افزاید: سکاندار محیط‌زیست باید تفکر بوم‌شناسی و سیستماتیک داشته باشد و در کنار آن توانایی داشته باشد که ‌مسائل محیط زیست‌ را با مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی پیوند بزند.

علاوه بر این، گرداننده سازمان حفاظت محیط‌زیست باید بشدت دغدغه نسل‌های آینده را نیز داشته باشد، چون بدون هیچ توجهی به نسل ‌آینده‌، منابع کشور مصرف و تخریب می‌شود.

وهاب‌زده از بی‌توجهی به متخصصان محیط‌زیست گله می‌کند و یادآور می‌شود؛‌‌‌ متخصصانی هستند که باید جایشان در سازمان حفاظت محیط‌زیست باشد، اما عملا از این متخصصان استفاده نمی‌شود.

او تصریح می‌کند: ‌اتاق فکری از متخصصان پیشکسوت تشکیل شد، اما موفق نشدند با خانم ابتکار ملاقات کنند‌، چون معاون ایشان با ایده‌های گروه مخالف بود. افزون براین بسیاری از قدیمی‌های حوزه محیط‌زیست حاضر نبودند به سازمان محیط‌زیست بیایند، چون نگران بودند از آنها استفاده ابزاری شود.

‌پیشگیری به‌جای ابراز نگرانی

سکاندار آینده محیط‌زیست باید از لحاظ فنی و علم مدیریت توانمند باشد تا بتواند هدفمند‌ عمل کند و برای حل مشکلات زیست‌محیطی کشور گام بردارد.

دکترهادی کیادلیری، رئیس دانشکده منابع طبیعی علوم و تحقیقات تهران و رئیس انجمن علمی جنگل‌بانی کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم درباره اولویت‌های زیست‌محیطی دولت دوازدهم می‌گوید: سکاندار محیط‌زیست ‌باید بتواند آینده را‌پیش‌بینی کرده و از تخریب محیط‌زیست پیشگیری کند، یعنی مانع توسعه ناپایدار شود.

این در حالی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست مدت‌هاست هنگام تخریب محیط‌زیست و رو شدن پرونده‌های تخریب ابراز نگرانی می‌کند.

‌آن طور که کیادلیری توضیح می‌دهد، بزرگ‌ترین ماموریت سازمان محیط‌زیست، حفظ سرزمین است که از طریق‌حفظ منابع طبیعی، پوشش گیاهی و منابع آب میسر است.

او درباره ویژگی‌های سکاندار سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: ‌‌نگاه او باید اکولوژیکی و اکوسیستمی باشد، نه اقتصادی یا سیاسی. افزون بر این باید معاون و مدیرانش را با توجه به ‌تخصص انتخاب کند، نه از روی موهبت‌.

اولویت تمام کابینه

محیط‌زیست کشور فقط زمانی از گردنه مشکلات عبور می‌کند که تمام اعضای کابینه محیط‌زیست را در اولویت قرار دهند به همین دلیل سکاندار محیط‌زیست باید بتواند اعضای کابینه را با خود همراه کند.

دکترمجید عباسپور، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف و رئیس انجمن متخصصان محیط‌زیست ایران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: دولت دوازدهم باید توجه ویژه‌ای به محیط‌زیست کند، برای نمونه هرچند شورای عالی محیط‌زیست ‌در دولت یازدهم احیا شد، اما تعداد جلساتی که برگزار شد، اصلا کافی نبود.

به نظر می‌رسد فقط از این طریق است که می‌توان اعضای کابینه را با یکدیگر هماهنگ کرد، به همین دلیل سازمان حفاظت محیط‌زیست باید تلاش بیشتری برای برگزاری جلسات شورای عالی محیط‌زیست کند.

آن طور که عباسپور درباره ویژگی‌های سکاندار محیط‌ زیست می‌گوید؛ ‌متخصص و متعهد بودن شخصی که سکاندار محیط‌زیست می‌شود، بسیار مهم است علاوه براین او باید‌ تجربه ملی و فراملی نیز داشته باشد تا بتواند در ‌کنوانسیون‌های منطقه‌ای ‌و بین‌المللی ‌بر مباحثی که مطرح می‌شود، اشراف داشته باشد.

مشکلات محیط‌ زیست را نباید فقط در سازمان حفاظت محیط‌ زیست جست‌وجو کرد، زیرا برای بهبود شرایط محیط‌ زیست کشور‌ دولت نیز باید ثابت کند این موضوع برایش در اولویت است. در واقع دولتی که فقط در این خصوص شعار می‌دهد و در عمل دستاوردی ندارد در این حوزه بیشتر باعث نگرانی است‌.

مهدی آیینی - جامعه