«وان» به کمک «ارومیه» می‌آید؟

به گزارش جام‌جم، دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان با بیش از 5000 کیلومتر مربع مساحت، از حدود 20 سال پیش شروع به خشک شدن کرد و تا همین چند سال پیش سطح آن به پایین‌ترین حد ممکن رسیده و دیگر رمقی برایش نمانده بود. خشکی گسترده دریاچه ارومیه که حاصل کاهش بارش‌های آسمانی و خشکسالی‌های ممتد از یک‌سو و گسترش بی‌رویه کشاورزی در اطراف دریاچه و کشیدن حقابه آن از دیگر سو بود، پیامدهای تلخ و نگران‌کننده‌ای چون تشکیل توفان‌های نمکی در مناطق اطراف دریاچه و ایجاد بیماری‌های پوستی و تنفسی برای ساکنان این مناطق را هم در پی داشت که این پیامدها روزبه‌روز در حال گسترش بود و بیم آن می‌رفت که تمام استان‌های اطراف تا پایتخت را تحت‌تاثیر قرار دهد و علاوه برگسترش بیماری‌های مختلف، کشاورزی و باغداری استان‌های اطراف دریاچه را نابود و به بیابان تبدیل کند.

با روی کار آمدن دولت یازدهم و تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه اما ورق برگشت و دریاچه مسیر احیا را از سر گرفت که این مسیر با متوقف کردن فرآیند خشک شدن دریاچه آغاز شد. در واقع برنامه‌های مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه شامل برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت بود که سه بخش کوتاه‌مدت بین سال‌های 93 تا 94 به عنوان دوره تثبیت (توقف روند خشکی) به اجرا در آمد. سال‌های 1393 تا 1401 نیز به‌عنوان سال‌های احیا و سال 1402 به بعد به‌عنوان احیای نهایی دریاچه در نظر گرفته شده است.

مطالعه درباره انتقال آب وان

یکی از جدیدترین ایده‌هایی که در زمینه احیای دریاچه ارومیه مطرح شده، ایده انتقال آب از دریاچه وان ترکیه به دریاچه ارومیه است که فرهاد سرخوش، مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه روز گذشته و در گفت‌وگو با مهر درخصوص آن گفت: مطالعه انتقال آب دریاچه وان به دریاچه ارومیه در دستور کار ستاد احیا قرار گرفته و در صورت مثبت بودن نتایج این مطالعات و همچنین موافقت طرفین عملیاتی می‌شود.

هنوز برای اظهارنظر زود است

مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در همین زمینه به جام‌جم می‌گوید: این طرح فقط در حد یک ایده و پیشنهاد است و از آنجا که پس از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه مقرر شد تمام پیشنهادهای مطرح شده، مورد مطالعه و بررسی علمی دقیق قرار گیرد، مطالعه روی این ایده نیز آغاز شده، ولی هنوز زود است درمورد آن اظهار نظر کرد، زیرا مطالعه به معنای اقدام و عمل نیست و ممکن است به هیچ سرانجامی نرسد.

تجریشی با اشاره به این‌که این ایده نیاز به مطالعات مختلفی شامل مطالعات شیمیایی، بیولوژیکی، فنی، اقتصادی و سیاسی دارد، می‌افزاید: اکنون در مرحله مطالعه پیامدهای شیمیایی این انتقال هستیم که سه دانشگاه داخلی و یک دانشگاه خارجی درحال کار روی آن هستند. وی دلیل مطرح شدن انتقال آب از دریاچه وان را نیز سرریز شدن آن عنوان و تصریح می‌کند: آب این دریاچه اکنون به حدی افزایش یافته که دیگر امکان مخلوط شدن آن از بالا به پایین نیست.

تجریشی با اشاره به این‌که مخلوط شدن نقاط مختلف آب یک حوضه، یک روند طبیعی است که برای هر حوضه آبی اتفاق می‌افتد و توقف آن باعث مرگ اکوسیستم و آبزیانش می‌شود، می‌افزاید: بر همین اساس، برخی از محققان دانشگاه زوریخ مطرح کردند که با توجه به نیاز ترکیه برای پایین آوردن تراز دریاچه وان از یک سو و نیاز شدید دریاچه ارومیه به آب از سوی دیگر، می‌توان در مورد انتقال آب وان به ارومیه کار کرد که این پیشنهاد را در دستور کار گذاشته و مورد مطالعه قرار دادیم، گرچه هنوز ترکیه هیچ پیشنهادی در این خصوص به ما نداده است.

موفقیت برنامه تثبیت تراز دریاچه

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه درخصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه نیز می‌گوید: طبق قولی که به مردم داده بودیم که طی سه سال از روند افت تراز دریاچه جلوگیری کرده و آن را به موقعیت تثبیت برسانیم، اکنون دریاچه به تثبیت رسیده است و این فرآیند تثبیت طی سال‌های 93، 94 و 95 صورت گرفت و از سال آبی امسال برنامه احیای دریاچه (افزایش آب) را آغاز می‌کنیم.

تجریشی در تشریح فرآیند تثبیت تراز دریاچه می‌افزاید: طی سال‌های 84 تا 88 بارش‌های منطقه دریاچه حدود 330 میلی متر بود، درحالی که تراز دریاچه 8/1 متر افت داشت. در سال‌های 88 تا 92 بارش‌ها به 300 میلی متر کاهش یافت، درحالی که تراز دریاچه 30/1 متر کاهش داشت، اما در سال 92 که ستاد احیای دریاچه تشکیل شد تا سال 95 افت تراز صفر بود، درحالی که میزان بارش‌ها نیز به 270 میلی‌متر کاهش یافته بود.

وی تاکید می‌کند: این آمارها نشان می‌دهد که باوجود کاهش 20 درصدی بارش‌ها در هر چهار سال، مانع کاهش تراز دریاچه شده ایم، ضمن این‌که میزان آب دریاچه از 500 میلیون مترمکعب در سال 92 به 8/2 میلیارد متر مکعب در سال 95 افزایش یافت که نشان‌دهنده تثبیت تراز دریاچه ارومیه و موفقیت طرح‌ها و تلاش‌های صورت گرفته در این چند سال است.

فاطمه مرادزاده