واردات، کمر تولید را شکسته است

از سوی دیگر با درنظر گرفتن این‌که مقام معظم رهبری سال 96 را سال «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» نام‌گذاری کرده‌اند، لازم است با بهبود فضای کسب و کار، رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی را محقق کرد. در همین زمینه با عبدالرضا مصری، عضو کمیسیون برنامه‌و بودجه مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم.

به نظر شما فضای کسب و کار ایران در چه وضعیتی است؟

فضای کسب و کار کشورمان با توجه به شرایط موجود به هیچ عنوان مناسب رونق تولید و اشتغال‌زایی نیست و لازم است با اراده‌ای جدی و ملی نسبت به بهبود این شرایط اقدام کنیم. در این شرایط نباید انتظار داشته باشیم تولید و برندسازی در ایران بسادگی اتفاق بیفتد. براساس بررسی‌های انجام شده یک تولیدکننده برای شروع به کسب و کار خود باید از هفت‌خوان رستم عبور کند تا بتواند فعالیت اقتصادی خود را آغاز کند. به اعتقاد من تهدیدهای زیادی در همه موارد یک تولیدکننده را تهدید می‌کند.

شما برای تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری نسبت به تولید و اشتغال چه پیشنهادی دارید؟

اصلی‌ترین نکته که خود ایشان فرموده‌اند بحث اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی است، اما با توجه به موانعی که بر سر راه تولید قرار گرفته بد نیست به یک فرمول کلی در اقتصاد توجه داشته باشیم که عبارت است از سرمایه، تولید، فروش، سود و مالیات. اجرایی شدن این فرمول راهکاری برای بهبود شرایط اقتصادی خواهد بود به این ترتیب اگر هر یک از بخش‌های آن دستخوش تغییر باشد قطعا نتیجه مثبت نیست.

اهمیت سرمایه در این معادله چیست که ابتدای فرمول قرار گرفته است؟

مبدا هرگونه فعالیت اقتصادی سرمایه است، به این ترتیب که اگر سرمایه به سمت تولید هدایت شود بخش‌های بعدی معادله نیز به نفع اقتصاد حرکت خواهند کرد. اکنون تهدیدهای زیادی برای تولید دیده می‌شود که در بخش‌های مختلف یا همان فضای کسب و کار است و باید هرچه سریع‌تر این شرایط برطرف شود.

یکی از مهم‌ترین نکات برای تولید یکسان بودن شرایط رقابت تولیدکنندگان داخلی با محصولات وارداتی است، در این زمینه اوضاع چطور است؟

شرایط یکسان تولید مثل یک زمین فوتبال و مسابقه فوتبال است که باید حداقل‌های یکسان برای دو طرف باشد به این ترتیب می‌توان گفت رقابت، سالم است. به عنوان مثال اگر یک کالای مشابه خارجی در ایران قرار است عرضه شود، همان شرایط تولید داخل را برای آن اعمال کنیم. به عنوان مثال وقتی هزینه تأمین پول برای تولیدکنندگان ایرانی 22 درصد بیشتر از تولیدکنندگان خارجی است، می‌توانیم همین تفاوت را به صورت مالیات دریافت کنیم تا قیمت‌های هر دو کالا یکسان شده و مشتری، تصمیم‌گیرنده باشد که کدام را انتخاب کند. به این ترتیب مالیات دریافت شده می‌تواند به عنوان مشوق یا تأمین‌کننده زیرساخت‌های مورد نیاز از سوی دولت دوباره به نفع تولید هزینه شود. نه این‌که یک کالای خارجی با تمام امتیازاتی که دارد کنار محصول ایرانی فروخته می‌شود. امروز یک تولیدکننده ایرانی همان ابتدای کار یعنی تأمین منابع مالی برای سرمایه‌گذاری، 22 درصد نسبت به خارجی‌ها بیشتر هزینه کرده است، چون پول گران‌تری به عنوان تسهیلات بانکی دریافت می‌کند. وقتی به فروشگاه مراجعه می‌کنید مثلا در میان خمیردندان‌ها و شامپوها میان حجم انبوهی از کالاهای خارجی، تنها چند قلم کالای ایرانی آن هم در بدترین نقطه فروشگاه عرضه می‌شود، این رقابت نابرابر است چون هم قیمت‌تمام شده آنها پایین‌تر بوده و هم شرایط تبلیغاتش. از این رو باید همه شرایط را یکسان کنیم تا بتوانیم از تولید حمایت کرده باشیم.

قوانین راه‌اندازی کسب و کار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

امروز بقدری قوانین کسب و کار در ایران دست و پاگیر است که تولیدکنندگان به جای این‌که به فکر بهبود تولید خود باشند باید برای اجرای این قوانین گاهی بی‌مورد زمان و انرژی بگذارند. اصولا این‌قدر سازمان و اداره ایجاد کرده‌ایم که خروجی غیر از شرایط الان نمی‌تواند داشته باشد. اجازه دهید یک مثال برای شما بزنم: آمریکا با تمام مشکل‌آفرینی‌هایی که در جهان دارد تنها 800 هزار کارمند دولتی دارد و ژاپن هم با تمام قدرت اقتصادی‌اش 350 هزار نفر کارمند به خود اختصاص داده و در دانمارک فقط 8000 کارمند مشغول خدمات‌رسانی هستند درحالی که ایران سه میلیون کارمند و حقوق‌بگیر از دولت دارد.

نقش واردات بر تولید چیست؟

باید دید چرا کالاهای خارجی بخصوص آن دسته را که در ایران تولید می‌شود، وارد کنیم؟ بهترین گزینه این است که برای یک دوره مشخص مانع از واردات کالاهای دارای مشابه داخلی شویم تا تولیدکنندگان بتوانند قامت راست کنند. من اعتقاد دارم واردات بی‌رویه کمر تولید را در ایران شکسته است. با تمام شرایطی که عنوان شد تولیدکننده وارد میدان می‌شود اما به محض این‌که بازاریابی می‌کند و محصولی روانه بازار می‌کند ناگهان مجوز یا یک امضای طلایی انبوهی از کالاهای وارداتی مشابه را به بازار وارد می‌کند. خب طبیعی است که تولیدکننده امکان نفس‌کشیدن در این زمینه نخواهد داشت.

آیا می‌توانید یک مثال از حمایت تولید کشورهای خارجی برایمان بزنید؟

بله؛ اتفاقا از یک کشوری که معمولا زیاد در رسانه‌ها خبرساز نشده می‌گویم تا مفهوم دقیقی از حمایت تولید را ببینیم. بنگلادش به عنوان کشوری که در رده‌های جهان سوم شناخته شده است با حمایت‌های اصولی از تولیدکنندگانش توانست میزان بیکاری را در این کشور به یک درصد برساند. این کشور برای تولیدکنندگان داخلی خود از طریق دولت ضمانت خرید تجهیزات به صورت وام‌های بانکی با بهره 7 درصد درنظر گرفته است. این درحالی است که حق کارفرمای بیمه‌ای کارگران در این کشور تنها 2 درصد تعیین شده است. اما برای تکمیل زنجیره حمایت‌ها دولت بنگلادش 14 درصد جایزه صادراتی برای تولیدکنندگان بخش‌های مختلف مدنظر دارد اما نه به صورت نقدی بلکه هررقمی که تولیدکننده صادر کرده باشد 14 درصد از مالیاتش کاسته می‌شود. خب این سه رکن اصلی حمایت از تولید در یک کشور است. با درنظر گرفتن این سه نکته اصلا نیازی نیست تحقیقات خاصی انجام دهیم یا این‌که به دنبال فرمول خاصی باشیم بلکه همین شرایط برای تولیدکنندگان می‌تواند سازنده و مفید باشد.

عماد عزتی - اقتصاد جام جم