وعده خودکفایی بنزین تمدید شد

به گفته کارشناسان، مهم‌ترین طرح کشور برای تحقق خودکفایی در تولید بنزین، طرح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس است که با 70 درصد پیشرفت، تحویل دولت یازدهم شد، اما تکمیل لاک‌پشتی آن در سه سال اخیر سبب تاخیر در راه‌اندازی آن شده است.

پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، با ظرفیت پالایش روزانه 360 هزار بشکه میعانات گازی که از پارس جنوبی دریافت می‌کند، در حال حاضر تنها طرح پالایشی کشور است که می‌تواند با تولید 36 میلیون لیتر بنزین در روز، نیاز کشور را به واردات این محصول استراتژیک برطرف و حتی ایران را به صادرکننده بنزین تبدیل کند.

این مجموعه برای حرکت جدی به سمت «کاهش خام‌فروشی، قطع وابستگی کشور به واردات بنزین و همچنین کاهش ضربه‌پذیری در برابر تحریم فروش نفت» طراحی شده و یکی از مهم‌ترین طرح‌های اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت است.

در حالی که وعده افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در فواصل زمانی مختلف از سوی مسئولان داده و گفته شده بود با بهره‌برداری از فاز نخست این پالایشگاه با تولید روزانه 12 میلیون لیتر بنزین تا پایان امسال به خودکفایی می‌رسیم، اما گویا قبل از نوروز1396، شاهد بنزین سازی در این پالایشگاه نخواهیم بود.

با این شرایط، روند واردات بنزین در سال جاری همچنان رو به افزایش است و روزانه کشورمان مجبور به واردات بیش 12ـ10 میلیون لیتر بنزین است.

از سوی دیگر، میعانات گازی پارس جنوبی که می‌توانست در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به بنزین تبدیل شده و ارزش افزوده بالایی نصیب اقتصاد کشور کند و مانع خروج ارز بابت واردات بنزین شود، به طور خام‌فروشی به کشورهای دیگر از جمله چین صادر می‌شود و آنها همین میعانات را به بنزین تبدیل کرده و با بهای چند برابر به ایران صادر می‌کنند.

وعده‌های زنگنه

بیژن زنگنه وزیر نفت، تاکنون چند بار درباره زمان افتتاح این پالایشگاه وعده داد، اما هیچ کدام محقق نشد.

سال گذشته در چنین روزهایی بود که زنگنه در نشستی خبری با اشاره به گشایش‌های ایجادشده با اجرای برجام اعلام کرد:‌ هم‌اکنون با توجه به لغو تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، روند ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس تسریع شده و با راه‌اندازی فاز اول پالایشگاه خلیج‌فارس، سال 95 ایران به طور کامل از واردات بنزین خودکفا خواهد شد. وی اوایل امسال هم دوباره وعده داد که با راه‌اندازی مرحله نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس تا پایان نیمه نخست سال 1395 و تولید 12 میلیون لیتر بنزین یورو 4 در روز، ایران در تولید بنزین خودکفا می‌شود.

اما نیمه اول سال آمد و رفت و خبری از خودکفایی بنزین نشد. پس از آن در مهرماه، زنگنه وعده داد که فاز اول ستاره خلیج‌فارس تا پایان امسال راه‌اندازی شده و ایران دیگر واردکننده بنزین نخواهد بود.

اکنون در حالی که کمتر از سه هفته به پایان سال مانده، مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از تحقق نیافتن وعده افتتاح ستاره خلیج‌فارس تا پایان سال جاری خبر می‌دهند.

عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در آخرین نشست خبری خود که حدود یک ماه پیش برگزار شد از روشن شدن نخستین کوره واحد بنزین‌سازی پالایشگاه خلیج‌فارس خبر داد و گفت، واحد بنزین‌سازی پالایشگاه خلیج‌فارس پیش‌راه‌اندازی شده و امیدواریم در سال آینده بنزین هم جزو محصولات صادراتی ما باشد.

مسیر خودکفایی را گم کردیم

در همین زمینه، هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس به خبرنگار ما گفت: خودکفایی بنزین یکی از اهداف بزرگ کشور در همه دولت‌ها بود که طرح ستاره خلیج‌فارس می‌تواند این آرزوی بزرگ و دیرینه را برای ایران محقق کند، اما متاسفانه به دلیل سوءمدیریت بخش نفت پیشرفت آن با کندی همراه است.

وی افزود: البته پیشرفت فیزیکی در سایر طرح‌های پالایشگاهی هم با روند کندی انجام می‌شود. با وجود این‌که چندین بار وعده‌های مختلفی برای بهره‌برداری از این طرح به گوش رسید و چند بار هم آن را افتتاح کردند، اما هنوز بهره‌برداری از ستاره خلیج‌فارس شروع نشده است.

خادمی ادامه داد: به نظر می‌رسد این طرح خیلی مورد توجه دولت نبوده و قصد دارد باز هم نیاز خود را از طریق واردات تامین کند در حالی که با بهره‌برداری از این طرح بزرگ در بخش پایین دستی نفت می‌توانیم علاوه بر بی‌نیاز شدن در واردات بنزین نسبت به صادرات بنزین مازاد هم اقدام و درآمدزایی کنیم.

این نماینده مجلس تصریح کرد: متاسفانه در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی به جای ساخت پالایشگاه به سمت واردات بنزین رفتیم که در این زمینه باید گفت کوتاهی‌های زیادی در دولت‌های مختلف صورت گرفته است.

وی با اشاره به این‌که ارز زیادی برای واردات بنزین می‌دهیم، ادامه داد: افرادی در واردات نقش دارند که مانع ارتقا و توسعه بخش پالایشگاهی می‌شوند. قطعا این افراد یا در بدنه دولت هستند یا رابطه نزدیکی با دولت دارند.

خادمی با بیان این که بخش پالایشگاهی کشور باید به‌روز شود، عنوان‌کرد: اکنون ممکن است برخی پالایشگاه‌های کشور سودده نباشد و دلیلی اصلی آن به‌روز نبودن و بهره نبردن از فناوری روز دنیاست. اگر پالایشگاه‌ها به‌روز نشوند، هزینه نگهداری آنها بالا می‌رود و بعد عنوان می‌کنند که مبلغ کلانی برای سرپا نگهداشتن پالایشگاه‌ها نیاز است و واردات به صرفه‌تر خواهد بود.

وی تاکید کرد: خیلی بد است که دومین دارنده ذخایر نفت و گاز جهانیم، ولی باز هم معطل واردات بنزین هستیم.

اعتقادی برای توسعه پالایشگاهی وجود ندارد

از سوی دیگر جلیل سالاری، مدیرعامل سابق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به جام‌جم گفت: در سال 79 توسعه پالایشگاه اراک را به آقای زنگنه پیشنهاد کردیم که این طرح سرانجام در سال 86 به بهره‌برداری کامل رسید. در صورتی که مطالعات پالایشگاه اراک نشان می‌داد شرکت‌های ژاپنی فاینانس آن را تامین خواهند کرد و این فاینانس، خودگردان خواهد بود.

سالاری اضافه کرد: پس از آن، طرح ستاره خلیج‌فارس به عنوان طرح اقتصاد مقاومتی مطرح شد، اما با این‌که پیشرفت فیزیکی آن 90 درصد بود هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. در حالی که در پایان سال 93 و درنهایت 94 می‌توانستیم شاهد بهره‌برداری و تولید بنزین در این پالایشگاه باشیم، اما اکنون سال 95 هم رو به اتمام است و بعید به نظر می‌رسد تا پایان سال 96 هم به پایان برسد.

مدیرعامل سابق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ادامه داد: زمانی که طرح ستاره خلیج‌فارس کلید خورد همه شرایط آن در نظر گرفته شده بود و سهم شرکت ملی پالایش و پخش 48 درصد بود و فاینانس آن تعیین شد، اما یکباره سهم دولت در آن به 16درصد تقلیل یافت و همه کوتاهی‌ها به تامین اجتماعی نسبت داده شد در حالی که در شرایط اولیه این سازمان 15 درصد بیشتر سهم نداشت.

وی تاکید کرد: بر خلاف آنچه اظهار می‌شود بخش نفت، اقتصاد مقاومتی را درست اجرا نکرده است. به این دلیل که طرح ستاره خلیج‌فارس که بزرگ‌ترین طرح اقتصاد مقاومتی و خودکفایی در بحث بنزین است و کمک زیادی به صادرات این فرآورده نفتی می‌کند به فراموشی سپرده شده و عملا پیشرفت فیزیکی آن ماهانه 0.1 درصد است.

راه طولانی تا تولید بنزین در ستاره خلیج‌فارس

به گفته معاون شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، تعداد کوره‌های روشن پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به سه عدد افزایش یافته است، اما بنزین‌سازی این پالایشگاه تا قبل از عید محقق نمی‌شود.

شاهرخ خسروانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که روشن شدن کوره به معنی این است که پالایشگاه وارد فاز راه‌اندازی شده، افزود: فاز راه‌اندازی زمان خاص خودش را می‌برد. در حال حاضر اقدامات راه‌اندازی سه کوره انجام شده است، کاتالیست قسمت تصفیه نفتا را نیز بارگیری کردند و خوراک نفتای ترش وارد واحد شده که همه این اقدامات در جهت تکمیل فرآیند واحد بنزین‌سازی این پالایشگاه انجام می‌شود.

وی با بیان این‌که قبل از عید از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس بنزین تولید نمی‌شود، اظهار کرد: تولید بنزین به مفهومی که در ذهن وجود دارد، قبل از عید از این پالایشگاه بعید است، البته کارهای آن 24 ساعته و طبق برنامه پیش می‌رود و پیش راه‌اندازی و راه‌اندازی طبق برنامه در حال انجام است.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد