به توپ بستن مجلس در دومین سال سلطنت محمدعلی شاه

با شه ایران ز آزادی سخن گفتن خطا است

مجلس شورای ملی به توپ بسته شد

پس از پیروزی نهضت مشروطه خواهی ایران در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه قاجار و مرگ زود هنگام او پس از امضای قانون اساسی مشروطه ، جانشین او محمدعلی شاه برغم حمایتی که هنگام ولیعهدی خود از مشروطه به عمل آورده بود

کد خبر: ۱۰۰۲۶۸

به مخالفت با مشروطه برخواست واز روزهای نخست پادشاهی خود به انحائ مختلف سعی در بی اثر نمودن مشروطه داشت و تلاش می کرد مجلس شورای ملی مانند یک مجلس مشورتی عمل نموده و از محدود نمودن اختیارات شاه خودداری کند. پس از کشمکش سیاسی فراوان سرانجام روز دوم تیرماه 1287 هجری شمسی با حمایت ، روسیه و به کمک قزاقها با فرماندهی کلنل لیاخوف روسی مجلس شورای ملی را به توپ بست . درگیری بین دربار و مجلس که در میدان بهارستان تهران روی داد به دلیل داشتن توپ منجربه پیروزی نیروهای دولتی و انهدام مجلس شد و دوره ای پس از انهدام مجلس بوجود آمد که به استبداد صغیر معروف شد. بمباران مجلس شورای ملی بدنبال وقوع انقلاب مشروطه بود و انقلاب مشروطه در نتیجه آگاهی ایرانیان از اوضاع احوال جهان و حکومت های دیگر توسط روزنامه ها که براثر ارتباط ایرانیان با اروپا بوجود آمده بودند و هم چنین افکار انقلابی افرادی چون سیدجمال الدین اسدآبادی روی داد. اولین تجربه موفق روحانیون در جریان امتیاز رویتر نیزیکی از ریشه های عمده انقلاب مشروطه بود.در بیان نحوه شکل گیری مشروطه خواهی در ایران باید گفت که نهضت مشروطه خواهی پس از کش و قوس فراوان بین مردم ، علمائ و روشنفکران از یک طرف و دولت استبدادی قاجار از سوی دیگر به پیروزی رسید. شاه پس از مهاجرت علمائ و تحصن مردم تهران فرمان اصلی مشروطه را صادر نمود، سپس انتخابات تهران انجام و مجلس شورای ملی تشکیل شد و کار تدوین قانون اساسی را آغاز کرد. مجلس شورای ملی کار اصلی خود را در تنظیم اقتصاد کشور با محدود نمودن حقوق درباریان و شفاف نمودن بودجه دربار آغاز کرد اما شاه زیر بار این محدودیت ها نمی رفت. شاه برای ناکامی مشروطه به هر وسیله ای توسل جست .از جمله آوردن امین السلطان از اروپا و دادن مقام صدر اعظمی به او بود او یکی از سیاستمداران زمان ناصرالدین شاه بود. و به شاه گفته بود که من کاری خواهم کرد که مشروطه خواهان بیکار مانده و پی کار خود بروند. با کشته شدن امین السلطان بدست یکی از مشروطه خواهان نهضت وارد مرحله جدیدی شد. مجلس برخواستهای قانونی خود به عنوان نماینده ملت اصرار داشت و دربار نیز در پی برانداختن مشروطه با مشاوران روسی خود شایشال و لیاخوف مشغول طراحی از بین بردن مجلس بود. سرانجام شاه تقاضاهای غیر معقول را مطرح نمود که پذیرش آنها توسط مجلس به معنی چشم پوشی از مشروطه بود. خواستهای شاه این بودکه مجلس حق نظارت بر وزرائ و عملکرد آنها را نداشته باشد و وزارت دفاع نیز توسط خود شاه منصوب شده و در مقابل او پاسخگو باشد؛ ضمن این که شاه حق داشته باشد یک نیروی ده هزار نفری در تهران داشته باشد. با رد تقاضاهای شاه توسط مجلس ارتباط مجلس با دربار قطع شد و وضعیتی پیش آمد که باید یکی از طرفین کنار می رفت . شاه با مشورت مشاورین روسی خود از کاخ شهری خارج و به باغ شاه در خارج تهران آنروز رفت . توپخانه دولتی به طرف بهارستان نشانه گیری شد. عده زیادی از مجاهدین نیز به حفاظت از مجلس پرداختند. بالاخره حمله دربار با بکارگیری نیروی قزاق به فرماندهی لیاخوف روسی برای پایان کار مجلس آغاز شد. در این درگیری ها تعداد زیادی از دستگیر شدگان از جمله میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و ملک المتکلمین بدستور محمدعلی شاه کشته شدندو بدین صورت بهارستان از باغشاه شکست خورد. اما مقاومت مشروطه خواهان با حمایت علمای نجف در تبریز ادامه یافت و نیروهای دولتی موفق به شکستن مقاومت تبریز ، نشدند و سرانجام یک سال بعد مجاهدین از تبریز گیلان و اصفهان به طرف تهران رهسپار شدند و ضمن تصرف این شهر محمدعلی شاه را خلع نموده و فرزند کوچکش احمد میرزا را بنام احمدشاه به تخت نشاندند. اما نهضت مشروطه خواهی ایران بدست کسانی افتاد که دغدغه ملک ملت را کمتر داشتند و بیشتر به منافع خود و بیگانه می اندیشیدند تااین که منجر به حکومت فردی رضاشاه شد. سرانجام انگلیس که خود را از تحت الحمایه درآوردن ایران عاجز می دید زمینه های کودتای 1299 را ترتیب داد و بدینسان مشروطه به استبداد تبدیل شد.