تغییرات لایحه برنامه ششم بر اساس اقتصاد مقاومتی بود

یکی از ملزومات تدوین برنامه ششم توسعه، گنجاندن و در نظر گرفتن اقتصاد مقاومتی در متن این برنامه بود. در این باره با دکتر محمدحسین فرهنگی، عضو کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت‌وگو کردیم. وی چهار دوره نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی و سال‌ها عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی بوده است. وی معتقد است، برنامه ششم با همه برنامه‌های توسعه‌ای تفاوت دارد و اگر قرار است دولتی آن را اجرا کند، باید همه توان خود را به کار بگیرد؛ آن گاه اقتصاد مقاومتی در همه ابعاد اجرا خواهد شد و شاهد پیشرفت کشور خواهیم بود. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید.

مصوبات برنامه ششم به پایان رسید. ارزیابی شما از این مصوبات چیست؟

برنامه ششم توسعه یک برنامه راهبردی و آینده‌نگر است. آنچه دولت به مجلس داده بود از این پویایی برخوردار نبود و بیشتر مصوبات و تغییرات در مجلس انجام شد. نمایندگان در سه شیفت مشغول بررسی و تدوین برنامه ششم توسعه بودند که با توجه به محدودیت زمانی تا پایان سال چاره‌ای نداشتیم، اما همه نمایندگان سعی کردند با تمام توان و دقت نسبت به تدوین این برنامه حساسیت نشان دهند. درباره مصوبات هم باید بگویم اتفاقاتی را در این برنامه شاهد هستیم که قبلا در هیچ برنامه‌ای وجود نداشته است.

برنامه ششم چه تفاوتی با برنامه‌های قبلی دارد؟

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های برنامه ششم این بود که برنامه‌های قبلی توسط دولت‌ها تهیه و تدوین می‌شد، اما این برنامه در مجلس شکل گرفت. این برنامه برای اولین بار در قالب احکام دارای کمیت‌های مختلف قابل ارزیابی و سنجش است. برنامه ششم توسعه با نگاهی تحول‌گرایانه تدوین شده و به وضع موجود رضایت نداده که از این بحران عبور کنیم. موضوعاتی در حوزه‌های مختلف مانند کشاورزی، صنعت، معدن و صنایع معدنی، محیط‌ زیست، گردشگری، اعمال عدالت در نظام پرداخت، افزایش حقوق افراد تحت پوشش بهزیستی از محل حذف یارانه ثروتمندان و اختصاص منابع به بخش‌های علمی و فرهنگی مطرح شد که به بهترین شکل و روش به تصویب رسیده است. نگاه اول برنامه ششم، توسعه افزایش رضایت و پیشرفت اقتصادی مردم است.

به نظر شما این برنامه با مشخصاتی که به آن اشاره دارید، بلندپروازانه نیست؟

در حوزه‌هایی که به آن اشاره داشتم، می‌توان گفت کمی برنامه بلندپروازانه است، اما اگر دولتی که قصد دارد این برنامه را اجرا کند، همه توان خود را در بخش‌های مختلف به کار بگیرد، هم این موضوعات به نتیجه خواهد رسید و هم اقتصاد مقاومتی را در همه ابعاد پیاده‌سازی کرده است. با اجرای برنامه ششم توسعه می‌توان انتظار تحولات مثبت و گسترده‌ را در پنج سال آینده داشت.

دولت در زمان تصویب برنامه مخالفتی با تغییرات مجلس نداشت؟

دولت در همه ابعاد، مخالفت خود را اعلام می‌کرد و در مراحل تدوین بارها با تصمیمات دارای کمیت و تحول‌گرایانه مخالفت داشت و این تفکر خود را بر نمایندگانی که در کمیسیون تلفیق حاضر می‌شدند یا در صحن اظهارنظر می‌کردند، القا می‌کرد. می‌توان گفت دولت بیشتر بر باور برنامه انفعالی تاکید داشت تا یک برنامه تحول‌گرایانه؛ اما مجلس کار کارشناسی خود را ادامه داد.

ما در حوزه‌های مختلف بعضا سالانه و گاهی از سال دوم تا پایان برنامه، هدف‌گذاری کمی را شاهد هستیم. به عنوان مثال در حوزه محیط زیست اولویت‌های دولت مشخص شده که چه اقداماتی در این زمینه باید انجام شود. در حوزه صنایع ریلی اولویت‌های دولت در داخل برنامه بوده و منابع جدیدی پیش‌بینی و به واقعیت نزدیک‌تر شده است که با این نگاه قطعا شاهد پیشرفت در صنایع ریلی کشور خواهیم بود. نگاه تمرکززدایی و غافل شدن از موضوعات مهم نیز در برنامه ششم توسعه قابل مشاهده است. از سوی دیگر، شاهد اعطای اختیارات به شورای معادن استانی بودیم که می‌تواند زمینه شکل‌گیری تحول در بخش معدن و مراقبت از حداقل تخریب محیط زیست در کنار بهره‌وری بالا باشد. همچنین محرومیت‌های منطقه‌ای مورد توجه نمایندگان مجلس بود و در این راستا در حوزه بودجه‌ریزی پیش‌بینی شد که 30درصد اعتبارات عمرانی به بودجه‌های استانی اختصاص پیدا کند که در نوع خود اتفاق جدید و تحول تازه‌ای در بخش برنامه‌ای کشور است. برنامه ششم ناظر بر مدیریت بودجه و تأمین منابع و مصارف است و اگر در این ارتباط، بودجه تدوین شود اختصاص منابع به کل بخش‌ها را شاهد خواهیم بود.

به نظر شما شورای نگهبان، برنامه ششم توسعه را تأیید می‌کند؟

احتمال دارد دولت مخالفت‌هایی را که در کمیسیون تلفیق و صحن علنی مطرح می‌کرد، به شورای نگهبان منتقل کند و آن را غیرواقعی بخواند. در این صورت برای اعضای بررسی‌کننده برنامه ششم در شورای نگهبان باید توضیح داده شود که چگونه این لایحه تدوین و منابع و مصارف تعیین شده است. البته ممکن است دوباره دستخوش تغییرات و تحولاتی شود، اما بعید است شاکله اصلی آن برهم بخورد. مخالفت دولت با برنامه ششم کارشناسی نبوده و به اشتباه موضوعاتی را مطرح می‌کند. نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه نهایت دقت و سرعت را برای تهیه و تدوین این برنامه داشتند و نگاه نویی در تدوین برنامه ششم پیاده کردند. نمایندگان برای تدوین هر مصوبه، اقتصاد مقاومتی و ابعاد مختلف آن را در نظر می‌گرفتند تا این نسخه مهم در همه بخش‌ها به اجرا در بیاید. سال آینده بسیار مهم است، به این دلیل که انتخابات ریاست جمهوری قرار است برگزار شود و بخش کمی از اجرای برنامه ششم به دولت یازدهم و بخش زیادی از آن به دولت دوازدهم واگذار خواهد شد.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد