آکنه؛ از جوانی تا میانسالی

آکنه چیست و در چه سنینی بیشتر ایجاد می‌شود؟

آکنه، همان جوش‌های غرور جوانی است که بیشتر در سنین 15 تا 45 سالگی ایجاد می‌شود. معمولا شیوع آکنه زیاد است و در برخی آمارها تا 80 درصد افراد جامعه را دربرمی‌گیرد. آکنه ابتدا در سنین نوجوانی و بعد از بلوغ به‌ وجود آمده و در بیشتر موارد تا حدود 35 سالگی بهبود پیدا می‌کند ولی در یک درصد مردان و 5 درصد زنان احتمال دارد این بیماری بعد از 35 سالگی هم ادامه یابد و تظاهرات خاص خود را در سنین میانسالی هم به دنبال داشته باشد.‌ در تعریف آکنه باید گفت که این بیماری در اثر چهار عامل ایجاد می‌شود:

‌ـ بر اثر افزایش ترشح چربی پوست موسوم به سبوم

‌ ـ بسته شدن غدد ترشح‌کننده چربی یا غدد سباسه

‌ ـ التهاب غدد ترشح‌کننده چربی

‌ ـ تجمع و رشد نوعی باکتری در دهانه غدد سباسه موسوم به باکتری آکنه

از نظر تقسیم‌بندی بالینی، سه گروه آکنه وجود دارد؛ گروه اول آکنه ضعیف است که به شکل جوش زیرپوستی و با تعداد کم مشاهده می‌شود، گروه دوم آکنه متوسط است که مخلوطی از جوش زیرپوستی و جوش‌های قرمز و ملتهب است و گروه سوم آکنه شدید است و با ضایعات بزرگ، کیستی و توده مانند خود را نشان می‌دهد.

چه درمان‌هایی برای از بین بردن آکنه به کار می‌رود؟

معمولا رویکرد درمانی برای هر یک از این سه نوع آکنه متفاوت است و بسته به گسترش و شدت ضایعات، پزشک متخصص نسبت به نوع درمان انتخابی تصمیم‌گیری می‌کند. بخشی از درمان‌های آکنه را درمانی‌های موضعی تشکیل می‌دهند. این قبیل درمان‌ها، محلول‌های آنتی‌بیوتیک، کرم‌های لایه‌بردار یا کرم‌های بازکننده غدد چربی را دربرمی‌گیرد و در موارد شدیدتر بیماری، از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا داروی قوی به نام «ایزوپرتنوئین» یا «روآکوتان» استفاده می‌شود. اکثر موارد آکنه‌هایی که طول کشیده و بعد از 30 تا 35 سالگی همچنان ادامه داشته باشند، جزو دسته سوم یعنی آکنه شدید به شمار می‌روند و همراه با جوشگاه‌ها یا زخم‌هایی هستند که شکل ظاهری ‌صورت، جلوی سینه و کتف‌ها را دچار تغییرات کرده و ظاهر ناخوشایندی ایجاد می‌کنند. در این موارد درمان باید زودتر انجام شود و تا ریشه‌کن کردن کامل بیماری ادامه یابد. در این میان بسیاری از بیماران هم به درمانی‌های گفته شده نیازی ندارند.

در دوره میانسالی در بیشتر موارد آکنه شدیدتر و طولانی‌تر است. بهترین روش درمان پس از توقف کامل بیماری، استفاده از روش‌های هموارساز است. در کنار آن از این روش‌ها نیز می‌توان استفاده کرد:‌ لیزر «فرکشنال» و روش‌هایی مثل سایش با دستگاه «میکرونیدلینگ» یا دستگاه‌هایی از قبیل «رادیوفرکانس» ازجمله راهکارهایی هستند برای از بین بردن آکنه‌های شدید. در موارد خفیف آکنه، می‌توان از لایه‌بردارهای شیمیایی یا روش‌فیزیکی لایه‌بردار مثل «میکرودرم ابریژن» استفاده کرد.

آیا آکنه در میانسالی برای سلامت خطرناک است؟

در میانسالی، بیماری آکنه قابل درمان و بدون خطر است ولی در درصد اندکی از بیماران احتمال دارد به خاطر فعالیت باکتری مسبب آکنه، علائم داخلی، استخوان‌ درد، تب و بی‌حالی عمومی نیز به‌وجود ‌آید که نیاز به بستری در بیمارستان و درمان‌های دارویی متناسب دارد.

آیا پیشگیری می‌تواند راهی برای مبارزه با آکنه باشد؟

پیشگیری از طولانی شدن آکنه از اقداماتی است که بهتر است از ابتدا در دستور کار قرار گیرد و افراد از سنین نوجوانی و جوانی با مراجعه به پزشکان متخصص نسبت به درمان سریع بیماری اقدام کرده و در صورت ایجاد علائم به شکل مکرر، طبق نظر پزشک معالج از داروهای قوی‌تر استفاده کنند و نسبت به درمان بیماری صبور بوده و تحمل داشته باشند تا مراحل درمانی به صورت کامل طی شود.

نکته قابل اشاره در این میان، مساله‌ای است که در سال‌های اخیر بسیار شاهد آن بوده‌ایم و آن مراجعه بسیاری از افراد به طور خودسرانه به مشاوران پوست حاضر در داروخانه‌هاست که معمولا بدون نظر پزشک اقدام به مصرف داروهای تجویز شده از سوی این مشاوران می‌کنند. استفاده از مشاوران پوست از سوی انجمن متخصصان پوست و معاونت وزارت بهداشت غیرقانونی اعلام شده و درمان‌های پوستی و نوع داروی تجویزی باید از سوی پزشک متخصص صورت گیرد.

راکوتان یکی از داروهای رایج برای درمان آکنه است، ولی با توجه به عوارضی که دارد تا چه حد در درمان آن مؤثر است؟

داروی راکوتان یکی از موثرترین داروهایی است که برای از بین بردن جوش و آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی عوارضی مثل افزایش کلسترول خون و تأثیر روی کبد را به دنبال دارد. از نظر عملکرد، دارویی است که شمشیر دولبه نام گرفته است. در کنار عوارض احتمالی، منافع زیادی دارد که باعث می‌شود در بسیاری موارد پزشکان از آن استفاده کنند. سنجیدن عوارض یا پیگیری‌هایی که ماهانه یا هر دو ماه یک‌بار توسط پزشک انجام می‌شود ازجمله مراقبت‌های حین درمان با راکوتان به شمار می‌رود. پزشک در صورت مشاهده اختلال در هر کدام از اندام‌های بدن، نسبت به تعدیل دوز دارو یا کم و زیاد کردن داروهای دیگر تصمیم‌گیری می‌کند. در کنار خطراتی که این دارو دارد، منافع زیادی را هم شامل می‌شود و این نباید باعث شود بیش از حد نسبت به عوارض و تداخلات دارویی نگران بود و تصمیم‌گیری نسبت به این موضوع فقط از سوی پزشک معالج انجام می‌گیرد.

روغن بوته چای‌و درمان آکنه

اگر مبتلا به آکنه شدید پوستی هستید و استفاده از داروهای شیمیایی و حتی طبیعی تاکنون بی‌نتیجه بوده، امتحان «روغن بوته چای» برای درمان این عارضه پوستی ضرری ندارد.

روغن بوته چای از گیاه «ملالوکا آلترنیفولیا» که بومی استرالیاست گرفته می‌شود و در سراسر جهان برای درمان مشکلات پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاثیرگذاری روغن بوته چای به خواص ضدالتهابی و ضدعفونی‌کنندگی آن مربوط می‌شود. نتایج یک بررسی نشان می‌دهد که این روغن دارای ویژگی‌های ضد قارچی، آنتی باکتریال و ضدویروسی است. به همین دلیل استفاده از آن برای مقابله با طیفی از مشکلات پوستی از درمان شوره سر گرفته تا عفونت قارچی توصیه می‌شود.

یکی از اولین مطالعات انجام گرفته در مورد کارایی روغن بوته چای در درمان آکنه مقایسه آن با «بنزوئیل پراکسید» است که ترکیب معمول در تولید داروهای آکنه است. در حالی که به گفته متخصصان بنزوئیل پراکسید در کاهش لک‌های بیشتری نسبت به روغن بوته چای نقش دارد، روغن بوته چای در کنترل چربی و پیشگیری از پوسته و خشک‌شدن که از جمله عوارض شایع داروهای آکنه است، موثرتر عمل می‌کند. علاوه‌بر این عوارض جانبی ناشی از این روغن طبیعی کمتر است.

همچنین در یک مطالعه دیگر تاثیر 5 درصد از ژل روغن بوته چای با یک نوع داروی مشابه در تعدادی از بیماران مبتلا به آکنه خفیف تا متوسط مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که ترکیب روغن بوته چای 3.55 تا 5.75 برابر در بهبود آکنه موثرتر است.

ندا اظهری