رعایت آداب شوخی در «دست به‌نقد»

به گزارش جام‌جم، عوامل سازنده مجموعه «دست به نقد» در یکی از آشیانه‌های پرنده که آلمانی‌ها در زمان رضاخان ساخته بودند، مستقر هستند. این آشیانه‌ها در بخشی از بوستان ولایت قرار دارد. در جلوی این ساختمان اسکلت یک کشتی نصف نیمه قرار دارد که بادبان‌هایشان هنوز برافراشته است. کارگران هم مشغول کار روی این کشتی هستند. به گفته یکی از عوامل سازنده دست به نقد، این کشتی برای تبلیغ یک محصول ساخته شده بود و حالا بعد از پایان کار، کارگران مشغول جدا کردن قطعات آن هستند.

شوخی با مربی فوتبال

در داخل یکی از آشیانه‌ها دکور آیتم‌های مجموعه دست به نقد ساخته شده است که از میان آنها می‌توان به دکور برنامه‌های خندوانه، مثبت و منفی پنج، مسابقه ثانیه‌ها و نشست مطبوعاتی مربیان فوتبال اشاره کرد.

وقتی به محل تصویربرداری رسیدیم، گروه تصمیم داشت آیتم «نشست‌های مطبوعاتی فوتبال» را ضبط کند. در این آیتم سیاوش مفیدی نقش سیاوش بختیاری‌زاده یکی از مربیان تیم‌های جنوب ایران را بازی می‌کند. قبل از ضبط، گریمور روی چهره مفیدی کار می‌کند تا گریم او شبیه این مربی شود. رنگ غالب دکور این آیتم، نارنجی است و روی آن و پشت سر مفیدی تبلیغات متفاوت با مضامین خوشگل تایر، به‌به کولا، آفرین بار و... نصب شده است. بعد از دورخوانی کوتاه، ضبط این بخش شروع می‌شود. مفیدی یا همان مربی فوتبال در این نشست مطبوعاتی نظرش را درباره بازی با یک تیم تهرانی می‌گوید و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا در بازی‌های قبلی اشتباه داوری باعث باخت آنها شده است؟

برنامه‌ریزی برای شوخی

شهاب عباسی از سال 74 وارد تلویزیون و برنامه‌های آیتمی شده و کارش را با برنامه «لبخند سوم» ساخته امیر سماواتی آغاز کرده است. او چند سالی است به عنوان کارگردان و تهیه‌کننده با شبکه‌‌های مختلف تلویزیون همکاری می‌کند.

وی درباره شوخی با برنامه خندوانه به جام‌جم می‌گوید: دکورهای خندوانه را آماده کرده‌ایم و متن‌های این بخش هم نوشته شده، اما هنوز پخته نیست و به نظرم باید بیشتر روی متن‌ها کار کنیم چون برنامه خندوانه بین مردم محبوبیت دارد، بنابراین باید حساب شده با این برنامه شوخی کنیم.

عباسی با اشاره به این نکته که تلاش می‌‌کنند فضای برنامه خسته‌کننده نشود، یادآوری می‌کند: تصمیم داریم برای ضبط برخی آیتم‌ها از دکور خارج شویم و در لوکیشن‌های واقعی هم کار را ضبط‌کنیم.

وی در پاسخ به این پرسش که چقدر نسبت به شبکه‌های دیگر دست‌تان در شوخی با معضلات اجتماعی باز است، توضیح می‌دهد: سیاست کلی در تولید برنامه‌های طنز در همه شبکه‌ها یکسان است و این طور نیست که شبکه نسیم آزادی عمل بیشتری داشته باشد. همان‌قدر که مهران مدیری برای سریال «در حاشیه» خط قرمزهایی را رعایت می‌کند، ما هم در این کار به آنها توجه داریم. خط‌مشی شبکه نسیم مشخص است و از قبل درباره محتوای آیتم‌ها با مدیران صحبت می‌کنیم. ما در دست به نقد با ناهنجاری‌های اجتماع شوخی می‌کنیم. آیتم‌هایی درباره قبرستان و غسالخانه داریم. از آنجا که این فضا سیاه و تلخ است، دوستان فیلمساز سراغ این فضا نرفتند یا خیلی کم پرداخت کردند اما ما به این موضوع ورود کردیم و نگاهی هم به ریخت و پاش‌هایی که گاهی برای مراسم کفن و دفن انجام می‌شود، داریم.

انتقاد در کنار شادی

عباسی با اشاره به گستردگی موضوعات اجتماعی گفت: در این شرایط، دسته‌بندی سوژه‌ها کار دشواری است. حمزه صالحی، شاهرخ باقری‌نژاد، کیوان ملک‌مطیعی و میثم رستگاری نویسندگان این مجموعه هستند، البته نویسندگان دیگری هم با ما همکاری می‌کردند، اما از آنجا که نوشتن آیتم، کار راحتی نیست و پیچیدگی‌های خودش را دارد و باید روی موضوعات خیلی کار کنیم، به همین دلیل نتوانستند به همکاری ادامه بدهند. ما باید هم معضلات اجتماعی را نقد و هم فضای مفرحی را برای مخاطبان فراهم کنیم، به همین دلیل کارمان کم و بیش سخت است.

وی با تاکید بر این نکته که کیفیت مجموعه اهمیت دارد، می‌گوید: اگر بازتاب یک آیتم خوب نباشد یا متوجه شویم به هدفمان نرسیده‌ایم، آن را حذف می‌کنیم و آیتم‌های جدید را جایگزین می‌کنیم. من از سال 74 وارد کار آیتم‌سازی شد‌ه‌ام و تجربه‌های مختلفی در این حوزه دارم و تلاش می‌کنم برای موفقیت کار از همه این تجربیات استفاده کنم.

او نزدیک بودن ضبط با پخش این مجموعه را مثبت ارزیابی می‌کند و توضیح می‌دهد: در حال حاضر نزدیک به 40 قسمت از این مجموعه پخش شده و ما قسمت 50 را ضبط می‌کنیم. نمی‌خواهم خیلی با پخش فاصله داشته باشیم تا بتوانیم به اتفاقات روز بپردازیم چون برخی اتفاقات تاریخ مصرف دارد.

نقش‌های جدی در کنار طنز

سیاوش مفیدی، یکی از بازیگران مجموعه دست به نقد است. او سال‌هاست با شهاب عباسی همکاری می‌کند و حال دیگر این دو نفر با نوع نگاه یکدیگر به مقوله طنز آشنا هستند و می‌توانند همکاری خوبی برای ارائه یک کار خوب داشته باشند. مفیدی می‌گوید: این که مردم با تماشای یک مجموعه‌ تلویزیونی از آن لذت می‌برند و خوشحال می‌شوند، من هم شاد می‌شوم؛ چون خوشحالی مردم برایم اهمیت دارد.

وی در سال‌های اخیر فقط به بازی در آثار طنز اکتفا نکرده و مجری برنامه‌های جدی هم بوده و در کنارش نقش‌های جدی هم بازی کرده است. مفیدی در پاسخ به این پرسش که با توجه به تجربه‌ای که در کارهای مختلف دارید بیشتر علاقه‌مند چه نوع کارهایی هستید؟ به جام‌جم می‌گوید: من در آثار مختلف از طنز گرفته تا جدی بازی کرده‌ام. در سریال معمای شاه به کارگردانی محمدرضا ورزی نقش مسئول دفتر نخست‌وزیر رضاشاه و نقش رئیس دفتر امیرعباس هویدا را بازی می‌کنم که کاملا متفاوت با مجموعه دست به نقد است. برایم فرقی نمی‌کند نقشم جدی باشد یا طنز، اما کارهای طنز را بیشتر دوست دارم.

وی درباره مشکل ارزیابی کار بازیگر در سریال‌های آیتمی مثل دست به نقد توضیح می‌دهد: در این نوع آثار بازیگر باید در یک زمان کوتاه نقطه اوج و فرود کارش را مشخص کند، ضمن این‌که باید تیپ‌های مختلف خلق کند. در حالی که در یک سریال که از داستانی ادامه‌دار برخوردار است، یک شخصیت را از اول تا آخر بازی می‌کند، اما در یک سریال آیتمی باید غیر از خلق شخصیت‌های مختلف، گاهی شبیه‌سازی و شخصیت‌های حقیقی را بازی کند.

طراحی متفاوت برای هر آیتم

فرهاد فداکار، دستیار کارگردان با اشاره به دشواری تولید آثار آیتمی به جام‌جم می‌گوید: برای هر آیتم شرایط ضبط متفاوتی داریم به عنوان مثال برای آیتم اتوبوس که 30 هنرور داریم کار ضبط سخت‌تر می‌شود، چون باید با هنروران بیشتر تمرین کنیم تا با کمترین برداشت سکانس را ضبط کنیم. اما آیتم‌هایی مثل نشست خبری را بعد از دورخوانی ضبط می‌کنیم. ضمن این‌که ما هر روز در یک دکور چند آیتم را تصویربرداری می‌کنیم.

به عنوان مثال در آیتم نشست خبری، پنج تا شش آیتم را ضبط می‌کنیم و این‌طور نیست در طول روز سراغ چند دکور برویم.

وی با اشاره به حفظ ریتم آیتم‌های دست به نقد توضیح می‌دهد: هر آیتم این برنامه حداکثر پنج دقیقه است و کارگردان نمی‌گذارد این
زمان بیشتر شود.

نوید مقصودی طراح صحنه و لباس مجموعه دست به نقد است. او قبل از این مجموعه با سازندگان مجموعه‌های شکرآباد و خنده‌بازار هم همکاری داشته است.

وی درباره انتخاب لباس برای بازیگران مجموعه دست به نقد به جام‌جم می‌گوید: بازیگران برای هر آیتم باید لباس متفاوت بپوشند.

ممکن است در طول روز ده آیتم ضبط کنیم و بازیگر باید ده بار هم لباسش عوض شود. به همین دلیل انتخاب لباس نسبت به صحنه برای آثار آیتمی مشکل‌تر است چون لباس‌ها نباید تکراری باشد. تا امروز برای هر بازیگر پنج تا 15 دست لباس استفاده کرده‌ایم. ضمن این‌که بجز لباس‌هایی که برای بازیگران تهیه می‌کنیم از لباس‌های خود بازیگران هم استفاده می‌کنیم چون برخی سایزهای خاصی دارند و پیدا کردن لباس برای آنها کار مشکلی است.

خنداندن کار سختی است

سیاوش مفیدی درباره بازی در مجموعه‌هایی مانند دست به نقد می‌گوید: در آثار آیتمی بازیگر باید بامزه باشد تا بتواند مخاطب را با خود همراه کند. داشتن ریتم مناسب در هر آیتم هم برای جذابیت بخشیدن به کار اهمیت دارد. خنداندن مخاطب در آثاری همچون دست به نقد کار راحتی نیست. از سوی دیگر گریم بازیگر برای هر آیتمی متفاوت است و مسلما بازیگر سختی بیشتری باید تحمل کند، زیرا وقتی قرار است شما نقش کسی را که حقیقی است بازی کنید باید گریم‌های سنگین را هم تحمل کنید. البته به چنین گریم‌های سنگینی عادت کرده‌‌ام

فاطمه عودباشی

رادیو و تلویزیون