آدم‌ها در تسخیر سلفی‌ها

پدیده سلفی مدتی است رسانه‌های اجتماعی را به تسخیر خود درآورده است. سلفی به عکس‌هایی گفته می‌شود که افراد از خود و با استفاده از دوربین‌های دیجیتال می‌گیرند و در فضای وب و شبکه‌های اجتماعی همچون فیسبوک، اینستاگرام و... به اشتراک می‌گذارند.

در دنیای امروز بیشتر مردم هفت روز هفته و 24 ساعته به دلایل مختلف در فضای وب در حال گردش و جستجو هستند و هر پدیده‌ای بسرعت توجه افراد بسیاری را به خود جلب می‌کند. موضوع گرفتن عکس های سلفی نیز به پدیده همه گیر این روزها تبدیل شده است. البته عکس از خود گرفتن خیلی جدید و مختص این دوران نیست. در گذشته‌های دور وقتی دوربین عکاسی اختراع شد برخی افراد عکس‌هایی از خود که به وسیله خودشان گرفته بودند به جا گذاشتند؛ اما امروزه پیشرفت فناوری و ساخت دوربین های دیجیتال با امکانات مختلف، مردم را قادر کرده هر زمان و هرکجا که دوست دارند از خود عکس بگیرند. اما این پدیده بدون دردسر نبوده است.

نگاه روان‌شناسان به این پدیده

افراد مشهور از عکس‌های سلفی برای نشان دادن سبک زندگی‌شان استفاده می‌کنند و افراد معمولی با این کار می‌خواهند حضور پررنگی در شبکه‌های اجتماعی داشته باشند. اما برخی چنان به سلفی گرفتن و قرار دادن آن در شبکه‌های اجتماعی علاقه‌مند شده‌اند که گویی نمی‌توانند دوربین را کنار بگذارند و به زندگی عادی و روزمره‌شان برسند. روان‌شناسان استفاده بیش از حد از عکس‌های سلفی را نوعی اختلال روانی می‌دانند.

بنابر نتایج تحقیقات، معلوم شده افرادی که گرفتار اختلال خود‌زشت‌انگاری هستند بیشتر از دیگران به سلفی گرفتن علاقه دارند. از هر سه بیمار مبتلا به این اختلال دو نفر به سلفی گرفتن معتاد است. این افراد حتی برای این که بتوانند سلفی‌هایی بدون عیب و نقص از خود بگیرند، ساعت‌ها وقت صرف می‌کنند. آنها معمولا در بدن خود معایبی می‌بینند که دیگران هرگز به آن توجهی ندارند.

در بریتانیا یک نوجوان که گرفتارنوع حاد این اختلال بود پس از صرف ده ساعت وقت و گرفتن بیش از 200 سلفی از خود نتوانست راضی شود و از آنجا که خود را بسیار زشت می‌دانست و احساس می‌کرد هیچ‌کس به او اهمیتی نخواهد داد، دست به خودکشی زد.

افرادی که به سلفی گرفتن معتاد می‌شوند معمولا از تحصیل و کار بازمی‌مانند و شبکه واقعی دوستان خود و حتی سلامت جسمانی‌شان را نیز به خطر می‌اندازند.

خودشیفتگی و خودشیء‌انگاری

از طرفی، محققان در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده اند که افراد خودشیفته کسانی که به خود عشق می‌ورزند و خود را بهتر از همه می‌دانند و در برابر دیگران رفتاری سرد دارند هم عاشق سلفی گرفتن هستند و در عکس‌هایشان تلاش می‌کنند خود را باشکوه نشان دهند.

برخی افراد هم که به اختلال خودشیء‌انگاری مبتلا هستند به سلفی گرفتن روی می‌آورند. این افراد بدن خود را از نگاه دیگران ارزیابی می‌کنند و از آنجا که اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند، از دیگران مدام می‌پرسند چگونه به نظر می‌رسند و همین موضوع باعث می‌شود پی در پی از خود سلفی بگیرند و در شبکه‌های اجتماعی برای گرفتن بازخوردی که می‌خواهند، قرار دهند. البته زنان جوان بیش از دیگران به سلفی گرفتن و به اشتراک گذاشتن در شبکه‌های اجتماعی علاقه دارند.

کشف هویت و رازهای وجود خود

با وجود نگاه‌های بدبینانه فوق برخی روان‌شناسان معتقدند کشف رازهای وجود خود می‌تواند دلیلی بر سلفی گرفتن باشد.

بشر از دیرباز به دنبال شناخت و کشف هویت خود بوده و همیشه می‌خواسته بداند کیست و برای چه پا به هستی گذاشته است. گاه این تفکر آگاهانه است و گاهی ناخودآگاهانه رخ می‌دهد و به اشکال دیگری از جمله سلفی گرفتن بروز می‌یابد. در حقیقت اولین آینه‌های ما در زندگی، دیگران هستند. ما از همان کودکی هویت و احساسات‌‌مان را در چشمان مراقب‌ خود جستجو و درک می‌کنیم و هرچه بزرگ‌تر می‌شویم اگرچه در ظاهر برای درک وجود خود و ارزش‌هایمان به این آینه‌ها کمتر اتکا می‌کنیم، اما باز هم تمایل داریم از دیگران همچون شیشه‌های تماشا برای دیدن خود استفاده کنیم.

3 دلیل کلی در پدیده سلفی

جامعه‌شناسان سه دلیل اصلی برای پدیده سلفی آورده‌اند:

1ـ استانداردهای اجتماعی

اصلی‌ترین و شاید واضح‌ترین دلیل وجود پدیده سلفی این است که ما سلفی می‌گیریم برای این که می‌توانیم! در دسترس بودن فناوری تصویر برداری و به اشتراک‌گذاری عکس گرفتن و ارسال آن به شبکه‌های اجتماعی را چنان آسان و راحت کرده است که تقریبا همه مشتاق سلفی گرفتن شده‌اند. همچنین بنا بر تئوری یادگیری اجتماعی مردم می‌توانند اطلاعات و رفتارهای جدید را از طریق مشاهده افراد دیگر یاد بگیرند و زمانی که رفتاری پاداش می‌گیرد، دیگران هم آن رفتار را تقلید می‌کنند.

تماشای عکس‌های سلفی دیگران در شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها ما را نسبت به این که ما هم می‌توانیم سلفی‌های خود را به اشتراک بگذاریم آگاه می‌کند، بلکه به دلیل پاداش و بازخوردی که آنها می‌گیرند (منظور نظر دیگران نسبت به سلفی‌هاست ) ما هم تشویق به تکرار آن رفتار می‌شویم.

2ـ انگیزه‌های اجتماعی

از آنجا که ذاتا موجودی اجتماعی هستیم سلفی می‌گیریم و به اشتراک می‌گذاریم. انسان در کنار گروه‌های اجتماعی رشد می‌کند و به تکامل می‌رسد. زندگی در گروه باعث بقا و شکوفایی او می‌شود. بشر وقتی با دیگر گروه‌های اجتماعی ارتباط برقرار کرد و با آنها در تعامل بود، توانست پیشرفت کند. همین مساله باعث شده است انسان‌ها به دیده شدن و مهم بودن نیازی ذاتی پیدا کنند؛ بنابراین گرفتن سلفی و به اشتراک گذاشتن یکی از روش‌های ابراز وجود و ارتباط با دیگران است.

3ـ نگرانی اجتماعی

همان طور که گفته شد، خودشیفته‌ها و کسانی که به اختلال‌های روحی مبتلا هستند از آنجا که اعتماد به نفس پایینی دارند و دائم نسبت به ظاهرشان نگران هستند به سلفی انداختن روی می‌آورند و با بازخوردهایی که از دیگران می‌گیرند نگرانی‌های وجودشان را پنهان می‌کنند. این نگرانی‌ها موجب می‌شود فرد به اعتبار گرفتن از دیگران به شکل افراطی نیاز پیدا کند.

حقایقی جالب در مورد سلفی

1ـ اولین سلفی تاریخ : اولین سلفی مربوط به مردی به نام رابرت کورنلیوس است که سال 1839 از خود گرفت. او برای این که بتواند از خود عکس بگیرد سه دقیقه وقت صرف کرد.

2ـ فرهنگ لغت آنلاین آکسفورد: واژه انگلیسی سلفی (selfie) برای اولین بار در سال 2013 وارد فرهنگ لغت آنلاین آکسفورد شد.

3ـ اولین حیوان علاقه‌مند به سلفی: حتی حیوانات هم به سلفی گرفتن علاقه‌مند هستند. در سال 2011، دیوید اسلتر عکاس، دوربین خود را نزدیک یک میمون از نوع بوزینه دم کوتاه گذاشت و چند ساعت بعد معلوم شد میمون یک سلفی جالب از خود گرفته است.

4ـ سلفی الن دجنرس در اسکار 2014: این سلفی، معروف‌ترین و پربازدیدترین سلفی در شبکه‌های اجتماعی است و بیش از 3.4 میلیون نفر آن را بارها ارسال کردند و بیش از دو میلیون نفر طرفدارش بودند. در این عکس بازیگران مشهور هالیوود از جمله برد پیت، آنجلیناجولی، جولیا رابرتز،کوین اسپیسی و مریل استریپ دیده می‌شوند.

5ـ پرجنجال‌ترین عکس سلفی: عکس سلفی سه نفره سه سیاستمدار باراک اوباما، هله تورنینگ و دیوید کامرون سال 2013 در مراسم درگذشت نلسون ماندلا جنجال بسیاری در شبکه‌های اجتماعی به پا کرد و به پر جنجال‌ترین سلفی سال تبدیل شد.

نادیا زکالوند

جام‌جم

منبع: psychologytoday