رمضان، ماه آغاز سیر و سلوک است

ماه مبارک رمضان ماهی است که در همه ادیان مورد توجه قرار گرفته و از معنویت تکوینی برخوردار است.

چون قرآن می‌فرماید: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ». روزه ماه رمضان در واقع سنت الهی است که خدای سبحان به انبیا و تابعان آن توصیه می‌کند.

بسیاری از اهل عرفان و اهل معنویت که اهل سیر و سلوک و طریقت معنوی بودند ماه مبارک رمضان را آغازنامه سیر و سلوک می‌دانستند.

عرفا در ماه مبارک رمضان سیرو سلوک و طی منازل عرفانی را آغاز می‌کردند، اولین منزل که منزل یقظه (بیدارشدن) است از ابتدای ماه رمضان شروع می‌شود و همچنین منزل توبه نیز در ابتدای رمضان انجام می‌شود. سایر منازل مثل منازل رضا، طلب، یقین و... ادامه پیدا می‌کند تا به منزل توحید برسد.

ماه رمضان بهترین فرصت است که تعلقات غیرخدایی را کم کنیم و تعقلات الهی را افزایش دهیم. مهم‌ترین آسیب بشر این است که گرفتار تعلقات است و با تعلقات غیرخدایی انس گرفته است، این تعلقات غیر خدایی هم باعث غفلت از خدا می‌شود.

غفلت از خدا هم باعث فرورفتن در نفس اماره می‌شود؛ نفس اماره‌ای که انسان را به بدی‌ها امر می‌کند. باید نفس لوامه، عاقله، ملهمه و مطمئنه را تقویت کرد تا به نفس راضیه و مرضیه رسید.

کسانی که مسئولیت‌های اجرایی دارند، هر چقدر مسئولیت بالاتر باشد باید این نکته را بیشتر مورد توجه قرار دهند چون مسئولیت اجرایی گاهی اوقات باعث غفلت از خدا می‌شود و باید در ایامی مانند ماه مبارک رمضان انسان به گونه‌ای به خدای سبحان اشتغال پیدا کند تا این شیوه را یاد بگیرد که در کنار مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی بتواند تقرب الهی را هم داشته باشد و انس به خداوند را حفظ کند.

در این صورت است که مسئولیت را امانت الهی می‌بیند ازاین رو تمام تلاش اش این خواهد بود که مسئولیت مورد قبول خود را درست انجام دهد تا گرفتار معصیت نشود.

معصیت‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از معصیت‌الله خطرناک‌تر است چون در این گونه معصیت‌ها حقوق مردم ضایع می‌شود، در واقع اینجا پای حق‌الناس در میان است و حال آنکه در معصیت‌الله، پای حق‌الله در میان است.

معصیت‌های اجتماعی به بیت المال و حقوق مردم آسیب می‌زند، بنابراین بسیار خطرناک است. گاهی شیطان دانه‌های زیبایی را می‌ پراکند و دام‌های خود را پهن می‌کند و انسان‌های غافل مشغول چیدن این دانه‌ها شده و نهایتا در دام شیطان اسیر می‌شوند.

این به جهت آن است که انسان نسبت به نفس خود مراقبت نمی‌کند. ماه مبارک رمضان ماه مراقبت از نفس و ریاضت و اتصال و ارتباط با خدا و مراقبت است تا از وسوسه‌های شیطانی نجات پیدا کند.

ماه رمضان ماه قرائت قرآن است اما قرائت قرآن باید با تأمل و دقت و با تدبر و فهمیدن انجام شود. «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَی قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» چون قرآن کتاب هدایت است. «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یهْدِی لِلَّتِی هِی أَقْوَمُ»، وقتی قرآن مجید کتاب هدایت است هرچه در آن تأمل بیشتری انجام شود هدایتگری هم بیشتر و بیشتر خواهد شد.

امیدواریم از سوی خدای سبحان به برکت دعای اهل بیت(ع) مخصوصا دعای امام زمان(عج) برکات این ماه برهمه ما نازل شود که بتوانیم هم با قرآن انس بگیریم و هم مراقب بیت‌المال باشیم و این مسئولیت را امانت الهی بدانیم و از همه مهم‌تر سنت صدقه دادن و افطاری دادن به نیازمندان را فراموش نکنیم که در این ماه ثواب مضاعفی دارد.

حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه - رئیس موسسه پژوهشی حکمت