عطر خوش روستا

ده ونک بخش کوچکی از محله بزرگ ونک است؛ میدانی کوچک و ساده که کمتر شباهتی به میدان‌های دیگر تهران دارد، شاید به خاطر این‌که یادمان باشد اینجا دهی بوده که حالا هیچ شباهتی به گذشته خود ندارد و تنها نامی از آن گذشته دور با خود دارد و یادمان بماند که اینجا پر بوده از درختان میوه و قنات‌ها و سرسبزی و خرمی که حالا زیر برج‌ها و آسفالت خیابان‌ها و بزرگراه خفه شده‌ و نبودشان نفس‌هایمان را به شماره انداخته است.

میدان را که به سمت شمال بروید خیابان شهید صابری است؛ در ابتدای این خیابان مغازه‌های به هم چسبیده که بیشترشان مواد غذایی می‌فروشند، وجود دارد که بازارچه سنتی ده ونک را تشکیل داده‌ است. چند در قدیمی و چوبی در لابه‌لای مغازه‌ها حکایت از قدمت این بازارچه سنتی دارد.

سراشیبی خیابان را که بالا بروید گرچه در دو طرف آن خودرو‌ها پارک شده‌، ولی سکوت همه جا را پر کرده است. بعد از مقداری راه رفتن، دیواری کاهگلی با سقفی شیروانی فلزی و قدیمی و در بزرگ را می‌بینید که یک طرف خیابان را گرفته است. بوی خاک باران خورده و چوب سوخته می‌آید. درختان خواب رفته با شاخه‌های خشکیده از بالای دیوار به بیرون سرک می‌کشند. پیرمرد رهگذر در پاسخ به پرسش من می‌گوید: «اینجا باغ مستوفی‌الممالک بوده که به نوه‌هایش رسیده است». میرزا یوسف مستوفی‌الممالک، صدراعظم ناصرالدین شاه، نامی که برای اهالی محل بخصوص قدیمی‌ترها آشناست؛ کسی که روزگاری صاحب تمامی ونک بوده است. از همه زمین‌ها، باغ‌ها و املاک ونک که در تملکش بوده فقط این باغ از ساخت و سازهای جدید در امان مانده است.

در کنار آن، باغ ایرانی که به نام علی‌محمد مختاری نامیده می‌شود، قرار دارد که روزگاری بخشی از باغ کناری بوده است، ولی حالا به یک پارک عمومی بزرگ تبدیل شده تا از ساخت و سازها در امان بماند.

صدای کلاغ‌ها و صدای آهنگین پرندگان دیگر و نوای ملایم آب‌نماها بین باغ و آواز باغبان سبزپوشی که حین کار برای خودش آواز می‌خواند، سمفونی صبحگاهی در باغ ایرانی به راه انداختند که روح را نوازش می‌دهد. باغی با سردرهایی که با آجرکاری و شیشه‌های رنگی تزئین شده‌ است.

آب نماها و حوض‌های وسط باغ، آدم را یاد باغ فین کاشان می‌اندازد. رمپ‌ها و گل‌های رنگارنگ بنفشه که در گلدان‌های بزرگ سفالی کاشته شده‌اند و درختان برهنه چنار که انگار از سرما شاخه‌هایشان را به هم گره زده‌اند، تصویری زیبا از یک باغ ایرانی ساخته‌اند؛ ولی وقتی به انتهای باغ می‌روید همه آواهای شنیدنی باغ در هیاهوی خودرو‌های بزرگراه چمران گم می‌شود. مقابل این پارک خانه‌ها بیشتر ویلایی است با باغ‌ها و حیاط‌های مشجر؛ خوشبختانه هنوز در اینجا برج‌های زیادی سبز نشده است. هنوز هم دیوارهای کاهگلی و در قدیمی چوبی و کوچه‌های تنگ و باریک قدیمی وجود دارد. مسجد جامع ده ونک کمی پایین‌تر در همین مسیر قرار دارد. گرچه بنای قدیمی مسجد از بین رفته است، ولی بنای جدید هم از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. انتهای خیابان شهید صابری در جهت شمال به تره‌بار و خیابان پیروزان می‌رسد.

اما جنوب میدان ده ونک خیابانی است که یک سمت آن دانشگاه الزهرا(س) قرار دارد؛ دانشگاهی که در گذشته‌های دور باغ بزرگ مستوفی بوده و اکنون دانشگاهی مخصوص بانوان با تمام امکانات یک دانشگاه بزرگ است. بجز بناهای دانشگاه، مقبره مستوفی‌الممالک ودرخت چنار 900 ساله‌ای هم در اینجا قرار دارد، که به همراه زورخانه‌ای که داخل میدان قرار دارد و قبرستان قدیمی تنها نشانه‌های باقی‌مانده از تاریخ و گذشته این مکان است. خیابان پشت دانشگاه را که مستقیم به سمت جنوب حرکت کنید خانه‌هایی را می‌بینید که بافت‌ آنها با شمال میدان ده ونک کاملا متفاوت است. خانه‌هایی کوچک و تنگ که در کنار هم نشسته‌ و درختان قطور و کهنسالی که بعضی از آنها به دلیل ساخت و سازها سرشان را از دست داده‌اند و فقط تنه‌ای بدون برگ از آنها باقی مانده است و البته اگر کمی چشم بدوانید در همین مسیر، درختان توت هم می‌بینید که یادگار توتستان‌ها و باغ‌های بزرگی است که فقط خاطره‌شان در یاد قدیمی‌ترها باقی‌مانده است. وقتی به انتهای خیابان می‌رسید صدای غرش بزرگراه را می‌شنوید و تازه متوجه می‌شوید که این خانه‌ها همان خانه‌هایی است که بارها در حاشیه بزرگراه چمران آنها را دیده‌اید.

در جنوبی دانشگاه الزهرا(س) در خیابان شیخ بهایی باز می‌شود؛ خیابانی که به موازات خیابان ده ونک ادامه یافته با میدانی بزرگ و زیبا با رستوران‌ها و مراکز خرید شیک و تنها به فاصله کمی از دیوار‌های دانشگاه الزهرا(س) دو محله با شکل و ساختار متفاوت قرار گرفته‌ است. بهترین راه دسترسی به ده ونک تاکسی‌هایی است که در خیابان شهید خدامی ـ اول خیابان ولی‌عصر قرار دارد ـ شما را به ده ونک می‌رسانند. البته از بزرگراه چمران اتوبوس‌های پارک وی ـ راه‌آهن هم در ایستگاه ملاصدرا و پل مدیریت به شما در رسیدن به آنجا کمک می‌کنند، به شرطی که اهل پیاده‌روی باشید.

اکرم بیگی