از «سیب» بپرسید

دکتر ایرج خسرونیا / متخصص داخلی و گوارش

با نشانه‌هایی که ذکر می‌کنید به نظر می‌رسد آب به مقدار کافی به بدن شما نمی‌رسد. کمبود آب در بدن اثرهای ناگواری می‌گذارد. زیرا بسیاری از واکنش‌های شیمیایی بدن در محیط آبی انجام می‌شود. بنابراین کمبود آب در بدن باعث به‌هم‌خوردگی این واکنش‌ها، بویژه سوخت و ساز یا متابولیسم بدن می‌شود. سوای آن، نقل و انتقال مواد غذایی و دفع مواد زاید در محیط آبی باید انجام شود. از سوی دیگر، برای دفع مواد زاید کلیه‌ها نیاز به آب دارند و در بی‌آبی عملکرد دستگاه دفع دچار اختلال می‌شود. یبوست و تغییر رنگ ادرار از نشانه‌های کم‌آبی بدن است که هر دو برای سلامت جسم خطرناک است.

پوست یکی دیگر از بخش‌هایی است که به دلیل کمبود آب دچار آسیب می‌شود. بنابراین نوشیدن آب به مقدار کافی ضروری است. بخشی از سموم بدن با تعرق از بدن خارج می‌شوند. اگر بدن کم‌آب باشد، اولا تعرق بخوبی صورت نمی‌گیرد و ثانیا با عرق کردن و کمبود آب، عملکرد بدن دچار اختلال می‌شود.

به عبارتی آب ازدست‌رفته از بدن باید دوباره تامین شود تا مشکل کم یا بی‌آبی ایجاد نشود. اگرچه در فصل تابستان نیاز بدن به نوشیدن آب بیشتر است، معنایش این نیست که نوشیدن آب در فصل زمستان باید کاهش بیابد و بدن نیازی به نوشیدن آب ندارد. این نکته بویژه اگر تحرک بدنی دارید، بسیار مهم است و باید به اندازه کافی آب بنوشید.

درباره نشانه‌های کم‌آبی بدن هم سوال کردید. بجز مواردی که اشاره کردید می‌توان به مواردی دیگر نیز اشاره کرد. خشکی دهان همان‌طور که شما هم به آن اشاره کردید، نشانه کم‌آبی است. خشکی لب‌ها، کاهش میزان بزاق و خشک شدن زبان از نشانه‌های کم‌آبی بدن است. به همین دلیل باید تا پیش از ایجاد این حالت حتما آب بنوشید. خشکی دهان به سلامت دهان و دندان نیز آسیب می‌رساند. اما نکته بعدی ایجاد اختلال در مساله تشخیص گرسنگی و تشنگی است. گاهی بدن برای تشخیص مساله گرسنگی و تشنگی دچار اختلال می‌شود و تشنگی به جای گرسنگی اشتباه گرفته می‌شود. به همین دلیل احساس می‌کنید گرسنه هستید و پرخوری می‌کنید؛ درحالی‌که بدن به آب نیاز دارد. بنابراین بهتر است با نوشیدن آب کافی این حالت نامناسب را برای بدن ایجاد نکنید و بی‌دلیل پرخوری نکنید.

یکی از نشانه‌های کم‌آبی سردرد است. بنابراین پیش از آن‌که دچار سردرد شوید و برای رفع آن داروهای شیمیایی مصرف کنید، آب بنوشید. در توضیح اشاره نکردید که داروی خاصی مصرف می‌کنید یا نه؟ اما مصرف بعضی داروها مانند داروهای آرام‌بخش و اعصاب ممکن است باعث کم‌آبی بدن شوند. بنابراین با عوارض داروهای احتمالی که مصرف می‌کنید آشنا شوید تا در صورت نیاز به مصرف آب بیشتر، این نکته را فراموش نکنید.

یکی دیگر از نشانه‌های کم‌آبی سرگیجه است. زیرا انتقال اکسیژن به بافت‌ها و دفع دی‌اکسید کربن باید در محیط آبی انجام شود. در صورت کمبود آب، این مساله مختل می‌شود و حالت سرگیجه به دلیل کمبود اکسیژن ایجاد می‌شود.

لاله الف. هستم؛ از مشهد پیامک می‌زنم (09150000754). مادر من 62 سال دارد. براحتی نمی‌تواند راه برود. اما تلاش می‌کند ساعت‌هایی از روز را پیاده‌روی کند تا ویتامین D کافی دریافت کند، اما با مراجعه به متخصص به او هشدار داده‌اند که بدن او در معرض مشکل پوکی استخوان قرار دارد. می‌خواستم بدانم ممکن است با وجود پیاده‌روی روزانه مشکل کمبود ویتامین D و در نتیجه اختلال در جذب کلسیم ایجاد شود؟ علاوه بر آن، مادرم کمی هم دچار اضافه‌وزن است؛ آیا این مساله روی راه رفتن او اثر منفی دارد؟

دکتر عبدالرحمان رستمیان

روماتولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه

قدم‌زدن زیر نور آفتاب به تنهایی کافی نیست؛ زیرا باید شرایط جذب نور آفتاب توسط پوست بدن فراهم شود. در غیر این صورت قدم‌زدن به تنهایی کارساز نخواهد بود. به این معنا که باید بخش‌هایی از پوست بدن شامل دست و صورت و در صورت امکان، اگر پیاده‌روی در پارک بانوان فراهم باشد، بدن در معرض تابش نور آفتاب قرار بگیرد. البته این به معنی استفاده نکردن از کرم ضدآفتاب یا محافظ نیست. اما این محافظ‌ها نباید به طور کامل پوست را بپوشانند تا نور به پوست نتابد. مساله بعدی تغذیه مناسب است. در برنامه غذایی روزانه باید مصرف انواع موادغذایی حاوی ویتامین D و کلسیم قرار بگیرد. برای مثال، باید مصرف روزانه شیر، ماست، انواع میوه و سبزی تازه فراموش نشود؛ زیرا یکی از مهم‌ترین راهکارهای دریافت میزان کافی ویتامین D و کلسیم، مصرف موادغذایی حاوی این خوراکی‌هاست. این نکته را هم فراموش نکنید که پیاده‌روی خود عاملی برای تحریک بافت استخوانی برای استحکام این بافت است. البته باید پیاده‌روی در فضای مناسب و هوای پاک انجام شود. علاوه بر این در سن مادر شما نیاز به مصرف مکمل ویتامین D و کلسیم وجود دارد، اما مصرف این داروها باید تحت نظر متخصص باشد. این مکمل‌ها می‌توانند به طور خاص نیاز بدن به ویتامین D و کلسیم را فراهم کنند، هرچند جایگزین تغذیه مناسب و سرشار از ویتامین D و کلسیم نیستند. موادغذایی مانند انواع غذاهای دریایی، تخم‌مرغ و لبنیات حاوی ویتامین D هستند که البته لبنیات حاوی کلسیم نیز هستند، اما درباره تاثیر اضافه‌وزن روی کیفیت راه رفتن مادرتان سوال کردید؛ بله، اضافه‌وزن با فشاری که روی زانوها و مچ ایجاد می‌کند باعث ایجاد اختلال در راه رفتن و در نهایت آرتروز می‌شود. بنابراین یکی دیگر از نیازهای ضروری مادر شما، کاهش وزن است. به این ترتیب اضافه‌وزن اثر تشدید‌کننده روی مشکل پا درد و کمبود ذخایر کلسیمی ایشان خواهد داشت.