راه انداختن یک هیات 300 نفره در تهران چقدر هزینه دارد؟

روایت بنجامین از مراسم عزاداری در تکیه دولت تهران که در ادامه به سیاهی‌های زیبا، چلچراغ‌هایی با 5000 شمع و فانوس و لوسترهای رنگارنگ، خانه‌هایی که درهای آن هرشب روی مهمانان باز است، اشاره می‌کند، ساده‌ترین و واضح‌ترین توصیفی است که می‌شود از حال و هوای ایران در روزهای محرم داد؛ روزهایی که به یکباره رنگ و روی شهر که هیچ، خانه‌ها و آدم‌ها هم عوض می‌شود و تصویرها از ظهر عاشورا جان می‌گیرد.

مراسم عزاداری که تا سه دهه پیش از دل روضه‌های کوتاه و کوچک خانگی و در بیرونی‌های مردانه و اندرونی‌های زنانه برگزار می‌شد و«آقا» با تاریخ طبری و لهوف سید بن طاووس و اشعار محتشم آن را به ده شب می‌رساند؛ روضه‌هایی که شروعش با یک پیاله چای و حبه قند بود و پایانش در روز دهم نهایتا با یک کاسه آش یا آبگوشت رونق می‌گرفت، امروز تبدیل به هیات‌های بزرگ مذهبی شده که دیگر آپارتمان‌های کوچک و پاگیر جواب آن را نمی‌دهد.

حالا عزاداران از خانه‌ها به حسینیه‌ها کوچ کرده‌اند و دیگر آن سید روضه‌خوان، یک پیاله چای و کاسه آبگوشت کفافشان را نمی‌دهد، این سال‌ها تک‌پرچم سیاه سردرخانه‌ها تبدیل به کتیبه‌های صد تا 150 متری و پرچم‌های بلند و زردوزی شده و به جای آبگوشت یک شب هم ده شب پلوهای زعفرانی و خورش‌‌های رنگارنگ ایرانی نذر می‌شود، سید روضه خوانِ لهوف و طبری هم جایشان را به مداح‌های حرفه‌ای داده‌اند که شعرشان را یکی می‌گوید و سبک مداحی‌شان را یکی دیگر می‌سازد.

خب همه اینها خرج دارد، خرجی که هزینه‌ای برای عزاداران حسینی که با علاقه و اشتیاق فراوان آن را نذر کرده‌اند، ندارد و تنها برایشان سود است. اما بد نیست بدانید، برای تشکیل یک هیات مذهبی با جمعیت 300 نفر و برگزاری مراسم در 13 شب اول محرم چطور برنامه‌ریزی کنید تا خرج هیات‌تان با دخلش یکی شود. اطلاعاتی که در ادامه گزارش می‌خوانید نقل قول چند جوان هیاتی در جنوب شهر تهران است که نزدیک ده سال در مراسم‌ مختلف مذهبی، حسینیه‌های معروف تهران مشارکت داشته‌اند.

صدا، افکت، مداحی

میکروفن و اِکوی صدا از ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین ابزار هیات‌های امروزی است. سخنرانی و مداحی بدون این دو در حسینیه‌ها و حتی هیات‌های بزرگ خانگی تقریبا امکان‌پذیر نیست. قیمت یک میکروفن ساده و معمولی بین 200 تا 300 هزار تومان است اما میکروفن حرفه‌ای که مخصوص ماه محرم و برای مداحی‌های این دهه خریداری می‌شود از یک میلیون و 200 تا دو میلیون تومان قیمت دارد.

اِکوی صدا هم برای مراسم‌ عادی و هفتگی در طول سال دو تا سه میلیون تومان خریداری می‌شود که این هزینه برای اِکوهای مخصوص مداحان در ماه محرم به 15 میلیون تومان هم می‌رسد؛ این رقم در هیات‌های خیلی بزرگ و پرجمعیت تا 80 میلیون تومان هم بالا می‌رود.

این پرچم سیاه، همین بیرق و علم

چند روز مانده به ماه محرم، اولین کاری که بچه‌های هیات باید انجام دهند، در آوردن سیاهی‌ها از صندوقچه و آماده کردن آن برای نصب به در و دیوار حسینیه است. کتیبه، پرچم، لوزی، پرده در ورودی و...همه باید به تناسب در قسمت‌های مختلف حسینیه نصب شود. قیمت یک کتیبه ساده با پارچه نخی امسال در بازار تهران، متری 4000 تومان و کتیبه‌های مخمل یزدی ده هزار تومان، کتیبه‌های کتان زردوزی شده هم متری 31 هزار تومان است. پرچم‌های سیاه در ابعاد کوچک، متوسط و بزرگ بین ده تا 250 هزار تومان بسته به جنس پارچه، ابعاد ذکر و نخ و یراق دور آن خرید و فروش می‌شود.

اگر حسینیه 300 نفره شما 400 متر هم باشد و شما آن را با کتیبه نخی ساده و پرچم‌های کتان ایرانی تزئین کنید، رقمی نزدیک به 900 هزار تومان باید برای سیاهی هیات‌تان کنار بگذارید.

بوی قیمه نذری توی کوچه پیچیده

اغلب هیات‌های مذهبی از شب اول محرم نذری می‌دهند، غذای پنج روز اول به مراتب ساده‌تر و ارزان‌تر از غذاهای پنج روز دوم هستند. ساندویچ الویه، عدس پلو، لوبیا پلو، قیمه، قرمه سبزی، جوجه کباب، کوبیده و زرشک پلو با مرغ از غذاهای اصلی هستند که در اکثر هیات‌های مذهبی با آن از عزاداران پذیرایی می‌شود.

قیمت قیمه سیب زمینی برای 300 نفر با احتساب قیمت گوشت گاو که امسال در بازار کیلویی 31 هزار تومان، لپه 5000 تومان، سیب‌زمینی 1400 تومان، پیاز کیلویی 1100 تومان، رب‌گوجه فرنگی 6000 تومان، برنج ایرانی درجه دو کیلویی 7000 تومان، روغن جامد 31 هزار تومان؛ نزدیک یک میلیون و 500 هزار تومان برای یک شب می‌شود که بسته به نوع غذا بین 200 تا 300 هزار تومان کم و زیاد می‌شود.

اگر هیات مذهبی شما آشپز و آشپزخانه نداشته باشد، باید برای هر پرس غذا حداقل 500 و حداکثر 800 تومان به آشپزخانه‌های بیرونی بابت دستمزد بپردازید.

منبر عزا

بعضی از هیات‌های مذهبی از بین اعضای خودشان، روحانی برای سخنرانی دارند که پولی بابت سخنرانی دریافت نمی‌کند، اما اغلب اعضای هیات ترجیح می‌دهند که برای ایام محرم روحانی دیگری را برای مراسم‌ خود دعوت کنند تا سخنرانی متفاوتی نسبت به کل سال برای عزادارانشان تدارک ببینند.

برخی سخنرانان مدعو مجالس نیز به هر دلیلی از گرفتن وجه خودداری می کنند. گروه سوم هم که اکثریت را تشکیل می دهند بی آن که سخنی از مبلغ دریافتی از منبر برانند همان پاکتی را دریافت می کنند که هیات امنای مسجد یا هیات به آنان می دهد. گروه اقلیتی هم وجود دارد که فعلا از آن می‌گذریم.

روضه‌خوان حسینم

وضع مداح هم در هیات‌های مذهبی مانند روحانی می‌ماند، اکثر هیات‌ها دارای یک یا دو مداح ثابت هستند، اما طبق سلیقه اعضا و برای بالا بردن کیفیت مراسم‌های عزاداری خود، تلاش می‌کنند که در یکی از سه دهه محرم، یکی از مداح‌های معروف را هم دعوت کنند تا موجب رونق مراسم‌ شود.

مداح‌های معروف در هیات‌های مذهبی خودشان رسم ندارند که پولی دریافت کنند، اما اگر به هیات دیگری در سطح شهر یا حتی کشور دعوت شوند، هزینه‌ای را بابت مداحی خود و همکاران همخوان و میاندارشان می‌گیرند. این قیمت‌ها بسته به نوع اشعار، سبک مداحی و تعداد میانداران و همخوانان متفاوت است.

اما قیمت پایه برای مداحان معمولی شهر تهران از شبی صد هزار تومان آغاز و تا 500 هزار تومان هم می‌رسد، اما برخی مداحان معروف و سرشناس که معمولا در هر شب اشعار جدید و سبک‌های نو را می‌خوانند، ممکن است بیش از این ارقام بابت مداحی یک شب دریافت ‌کنند.

این مداحان هم مدیر برنامه دارند و از دو ماه قبل از محرم به هیات‌های مذهبی وقت می‌دهند و نرخ مداح را اعلام می‌کنند، مرسوم است که برخی از هیات‌های مذهبی بعد از تمام شدن مراسم برای سال بعد هم از مداح مورد نظرشان وقت می‌گیرند. مداح‌های بزرگ بین یک تا سه هیات در شب‌های محرم روضه‌خوانی می‌کنند.

این هزینه‌ها در هر هیات و حسینیه‌ای بالا و پایین دارد، اما چیزی از اصل ماجرا کم و زیاد نمی‌کند؛ اصل یکی است همان که نقل شهادتش سینه به سینه را داغ کرده و به امروز رسیده، بقیه هرچه هست فرعی است که از ریشه اصلی نشأت گرفته است.

چمدان / ضمیمه آخر هفته روزنامه جام​جم