نگاهی به سریال‌های شیخ بهایی و دونگ ئی به بهانه بازپخش‌شان

شیخ‌ بهایی با تصویر کردن زندگی این اندیشمند و عالم، مخاطب را به عصر صفوی می‌برد و فضای آن روزهای ایران زمین را به تلویزیون می‌آورد.

دونگ‌ئی هم به نمایندگی از سریال‌های کره‌ای که در سال‌های اخیر باب شده‌اند، سهمی در آنتن دارد. این سریال درامی تاریخی ـ جنگی و در عین حال داستانی عاشقانه است که از رهگذر حکایت‌های دربار پادشاهان جوسان روایت می‌شود.

به بهانه بازپخش این مجموعه‌های تلویزیونی از شبکه تماشا، قاب کوچک نگاهی بر این آثار دارد.

روایت یک سفر طولانی

سریال‌های تاریخی و به اصطلاح «الف ویژه» همیشه مخاطبان بسیاری داشته و در زمان پخش خود بسیاری از مردم را پای تلویزیون نشانده است. سریال شیخ‌ بهایی هم که به زندگی و مرگ این اندیشمند ایرانی لبنانی می‌پردازد، از این امر مستثنا نیست.

شیخ ‌بهایی را که در 17 قسمت 50 دقیقه‌ای شهرام اسدی کارگردانی کرده، در دو بخش نوجوانی و کهنسالی، به زندگی این دانشمــند مسلـــمان می‌پــــردازد. شیخ بهایی برای نخستین بار از شبکه دوم سیما روی آنتن رفت و این‌روزها از شبکه تماشا بازپخش می‌شود.

شیخ ‌بهایی که از نام‌آوران علمی دوره ‏صفویه محسوب می‌شود، به دلیل ناملایمات و آزار عثمانی‌ها، ناگزیر، جلای وطن می‌کند. او به دعوت علما و ‏اندیشمندان دوره شاه تهماسب، زادگاهش یعنی لبنان را به مقصد ایران ترک کرد و پا به سرزمین پارس گذارد. شیخ ‏بهایی در بعلبک متولد شده و دوران کودکی را در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه و در روستایی به نام «جبع» یا ‏‏«جباع» گذرانده است. محمدبن حسین عاملی (شیخ بهایی) طی مدت 78 سال عمر خود با چهار نفر از سلاطین عهد ‏صفوی معاصر بوده است.

شهرام اسدی این مجموعه را براساس فیلمنامه‌ای از محسن دامادی و حجت قاسم‌زاده‌اصل در دو بخش (دوره ‏نوجوانی و دوره کهنسالی) جلوی دوربین برده است. در بخش نخست مجموعه شیخ ‌بهایی، زنده‌یاد خسرو شکیبایی در ‏نقش شیخ عزالدین (پدر شیخ‌ بهایی) ایفای نقش کرده است، فاطمه گودرزی در نقش مادر شیخ بهایی و سپنتا سمندریان ‏نیز در نقش محمد (نوجوانی شیخ بهایی) جلوی دوربین رفته‌اند.‏

در بخش دوم این مجموعه که به دوره کهنسالی شیخ بهایی مربوط می‌شود، علی نصیریان این شخصیت را مقابل دوربین ‏زنده کرده است. دیگر بازیگران این مجموعه عبارتند از چنگیز وثوقی، کورش تهامی، علی دهکردی، لادن مستوفی، ‏رضا فیاضی، سیامک اطلسی، اسماعیل شنگله و جمعی دیگر که در لباس اشخاص مختلف این اثر ادبی به ایفای نقش ‏پرداخته‌اند. نقش دوران کهنسالی شیخ‌ بهایی را نصیریان بازی می‌کند.

موسیقی این سریال را مجید انتظامی ساخته است. سیما فیلم سریال شیخ ‌بهایی را به مناسبت نامگذاری ‏سال 2009 تحت عنوان سال شیخ بهایی تولید کرده است. این سریال، بعدها به زبان‌های مختلف دوبله و از شبکه‌های مختلف تلویزیونی جهان از جمله شبکه‌های برون‌ مرزی صداوسیما روی آنتن رفت.

پیش‌تولید این سریال تلویزیونی از سال ۱۳۸۰ و ساخت آن از بهار سال ۱۳۸۲ آغاز شد. تصویر‌برداری این مجموعه در مناطق رودبار، اخترآباد شهریار، جزیره آشوراده در بندر ترکمن، اصفهان، تهران و شهرک غزالی انجام گرفت. برای تصویربرداری بخش اول که در روستایی در منطقه جبل عامل در لبنان می‌گذرد؛ منطقه‌ای در منجیل و رودبار به عنوان لوکیشن انتخاب شد.

یک درام تاریخی ـ جنگی

سریال‌های کره‌ای از زمانی که پا به تلویزیون ایران گذاشتند، به یکی از ژانرهای مورد علاقه مخاطبان تبدیل شدند، از یانگوم گرفته تا سریال‌هایی که زندگی این روزهای مردم کره را به تصویر می‌کشند. دونگ‌ئی هم به عنوان یک درام تاریخی ـ جنگی بزودی جای خود را در میان مخاطبان پیدا کرد تا امروز هم به واسطه همان موفقیت، بار دیگر از شبکه تماشا روی آنتن برود.

سریال دونگ‌یی را لی بیونگ هو و کیم سانگ هیوب کارگردانی کرده‌اند و کول هو چوی، هو ژوهان و جین هی جی در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.

این سریال از شبکه ام‌.بی.سی کره جنوبی و از بیست و دوم مارس تا دوازدهم اکتبر سال 2010 پخش می‌شد. این سریال،‌ رکورد مخاطب برای یک قسمت را شکست و هان ون بازیگر اول زن آن برای بازی خود، موفق به کسب جایزه شد.

داستان سریال دونگ‌یی به زمان سلطنت شاه سوک جونگ از پادشاهان دودمان‌ جوسان می‌پردازد. شخصیت اصلی مجموعه، دختر جوانی است به نام دونگ‌ئی که پدر و برادر خود را در کودکی از دست داده و به عنوان خدمتکار، ناخواسته وارد دربار سلطنتی کره می‌شود.

دونگ‌ئی علاوه بر کره جنوبی در چند کشور دیگر نیز پخش شد و مورد اقبال مخاطبان بین‌المللی قرار گرفت. ایالات متحده، فیلیپین، کامبوج، ترکیه، مجارستان، کانادا، مالزی، ژاپن، برمه، سریلانکا، مغولستان و سنگاپور از کشورهایی بودند که دونگ‌ئی را روی آنتن بردند.

این سریال هم همچون دیگر سریال‌های کره‌ای، داستانی سرشار از عشق و نفرت و تلاش شخصیت‌های داستان برای گذر از سختی را روایت می‌کند. در این سریال‌ها، خرده روایت‌ها نقش مهمی بازی می‌کنند و جای‌جای داستان را به هم گره می‌زنند. بعلاوه وجود شخصیت‌های فرعی متنوع هم باعث جذابیت داستان می‌شود، البته این شخصیت‌ها هریک در جای خود به کار گرفته می‌شوند و هنر فیلمنامه‌نویسی را به نمایش می‌گذارند.

ریتم تند سریال‌های کره‌ای هم نقطه دیگر برتری این سریال‌هاست. دونگ‌ئی، جومونگ و یانگوم با ریتم تند خود می‌توانند مخاطب را تا پایان 60 دقیقه جذاب و پرکشش پای تلویزیون بنشانند و ذهن او را درگیر این مساله کنند که قرار است در ادامه داستان چه اتفاقی رخ دهد و چه تنش جدیدی به داستان وارد شود.

از همین رو می‌توان گفت، فیلمنامه‌نویسان کره‌ای کار خود را خیلی خوب بلدند و با داستانی که خیلی راحت می‌توان پایان خوب آن را پیش‌بینی کرد، به گونه‌ای مخاطب را بازی می‌دهند که همیشه سریال را دنبال کند. این البته ضعف اصلی سریال‌های ایرانی هم هست که پرداختی کلیشه‌ای به بهترین موضوعات دارند و نمی‌توانند داستان جذابی برای مخاطب روایت کنند. (رضوان اناری/ ضمیمه قاب کوچک)