مالیات سیگار دود می‌شود

سالانه 11 هزار نفر در کشور بر اثر استعمال سیگار کشته می‌شوند و به گفته رئیس مرکز برنامه و نظارت بر دخانیات کشور، هر ساله 720 میلیارد تومان هم بابت درمان بیماری‌های ناشی از مصرف محصولات دخانی در کشور هزینه می‌شود.

در حالی که بر اساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، قرار بود که حدود 2 درصد از مالیات سیگار به نهادهای مردمی فعال در حوزه مقابله با دخانیات اختصاص پیدا کند، اما پس از گذشت حدود هفت سال از تصویب این قانون رنگ اجرا به خود نگرفته است.

از سوی دیگر، در حالی که مصرف سیگار، سالانه هزینه‌های هنگفتی را به نظـام درمان تحمیل می‌کند، به همین دلـیل مسئولان وزارت بهداشت برای جبران این هزینه ها هرساله مبلغی را برای درمان سیگاری‌ها به مجلس پیشنهاد می‌دهند، اما در طول این سال ها، مبلغ قابل توجهی از مالیات سیگار به حوزه درمان اختصاص پیدا نکرده است.

امسال هم آن‌گونه که رئیس مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت به فارس گفته است، در لایحه بودجه سال آینده افزایش مالیات مواد دخانی پیش‌بینی شده و اگر این پیشنهاد تصویب شود، ۲۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل مالیات دخانیات برای پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی و عروقی و افزایش امکانات ورزش همگانی اختصاص پیدا می‌کند.

به گفته کاظم ندافی، افزایش عوارض کالاهای دخانی اعم از سیگار، قلیان و دیگر مواد دخانی بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه در لایحه بودجه سال آینده با افزایش مالیات بر مواد دخانی تا سقف کسب 2500 میلیارد تومان اعتبار، پیشنهاد شده است.

این افزایش مالیات به این صورت است که بر اساس قانون مبارزه با دخانیات مصوب سال 1385، هر سال باید 10 درصد بر مالیات شرکت‌های تولیدکننده سیگار اضافه شود ولی جالب اینجاست که در طول این سال‌ها، این افزایش مالیات دردی از بخش درمان دوا نکرده است و کمترین میزان از این مالیات اخذ شده به بخش درمان اختصاص پیدا کرده است.

اوضاع به حدی ناامیدکننده است که حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به جام‌جم می‌گوید: اختصاص 2500 میلیارد تومان مالیات سیگار برای کنترل دخانیات فقط حرف است و امکان ندارد که در سال 93، این مبلغ به وزارت بهداشت و دیگر نهادهای فرهنگی برسد.

چرا مالیات سیگار را بالا می‌کشند؟

سیگار عرضه شده در بازار ایران، از دو محل اصلی تامین می‌شود که یک بخش عمده آن، شرکت‌ های تولید سیگار داخل است که اغلب آنها را باید شرکت‌های دولتی به حساب آورد و منبع دوم هم قاچاق سیگار به داخل کشور است.

حالا اگر به دو منبع تامین سیگار بازار نگاه کنیم، می‌بینیم که دولت باید مالیات یک شرکت دولتی را به بخش دولتی دیگر بدهد و از آنجا که سلامت و درمان در اولویت دولت نیست، این مبالغ اختصاص پیدا نمی‌کند.

از طرف دیگر، فرمانده نیروی انتظامی تاکید می‌کند که 50 درصد از سیگار مصرفی کشور به صورت قاچاق وارد می‌شود و بدیهی است که از سیگار قاچاق نمی‌توان مالیات گرفت و به بخش درمان اختصاص داد.

سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند: باید دولت نظارت بیشتری به قاچاقچیان سیگار داشته باشد، زیرا با این وضع نه می‌توان از آنها مالیات گرفت و نه می‌توان قانون کنترل دخانیات را بدرستی اجرا کرد.

این نماینده مجلس ضمن انتقاد از عملکرد گمرک خاطرنشان می‌کند: مجلس نمی‌تواند به صورت مستقیم مانع از قاچاق سیگار به کشور شود و فقط می‌تواند به نهادهای ناظر تذکر بدهد؛ ولی وقتی نهادهای اجرایی کارشان را بدرستی انجام نمی‌دهند و اجازه می‌دهند که قاچاقچیان سیگار به‌صورت فراگیر در کشور فعالیت کنند، در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که سهم چندانی از مالیات سیگار به نظام سلامت و درمان اختصاص پیدا کند.

 از ناهار معلوم است شام چه داریم

مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند که بر اساس شاخص‌های جهانی مورد تائید در تمام دنیا، این‌گونه برآورد می‌شود که هر چقدر برای مصرف دخانیات هزینه می‌شود، باید دو تا سه برابر آن هزینه درمان بیمارانی شود که بر اثر مواد‌دخانی در هر سال بستری می‌شوند و نیاز به خدمات درمانی پیدا می‌کنند که این مبلغ باید در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد.

این مبلغ 2500 میلیارد تومانی مالیات سیگار که برای مقابله با دخانیات پیشنهاد شده است، برآوردی از هزینه‌های پیشگیری و درمان دخانیات است.

البته رئیس مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت به جام‌جم می‌گوید: قرار نیست همه این مبلغ به وزارت بهداشت اختصاص پیدا کند، بلکه فقط 75 درصد از این مالیات به وزارت بهداشت می‌رسد و دیگر مبالغ در اختیار وزارت ارشاد، صداوسیما، وزارت آموزش و پرورش و در اختیار مسئولان ورزشی برای تامین امکانات ورزش همگانی قرار خواهد گرفت.

به گفته این مقام مسئول، سال قبل فقط هفت میلیارد تومان از مالیات سیگار به بخش درمان اختصاص پیدا کرد و این در حالی است که کارشناسان نظام سلامت پیش‌بینی می‌کردند که در سال 91 حداقل 2000 میلیارد تومان بودجه برای مقابله با درمان سیگاری‌ها و قلیانی‌ها نیاز داریم.

حتی سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم تاکید می‌کند که از سال 85 تاکنون، در مجموع فقط حدود صد میلیارد تومان مالیات سیگار به بخش درمان اختصاص پیدا کرده است، در حالی که باید در طول این سال‌ها هزاران میلیارد تومان در این زمینه خرج می‌شد.

به بیان دیگر، وقتی در طول هفت سال اخیر فقط صد میلیارد تومان از سود شرکت‌های تولیدکننده سیگار به درمان سیگاری‌ها اختصاص پیدا کرده است، در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که در سال آینده، دولت 2500 میلیارد تومان از شرکت‌های دخانیات بگیرد و صرف دوا و درمان سیگاری‌ها کند.

امین جلالوند - گروه جامعه