کارمندی؛ شغلی شیک با خطرهایی نهفته

وقتی قرار باشد در طول روز، حداقل هشت ساعت در محیط بسته کار کنید و شب هم دوباره وارد محیط بسته دیگری به اسم خانه شوید، احتمال بروز مشکلات جسمی و روحی در چنین شرایطی دور از انتظار نخواهد بود. کم‌تحرکی، زندگی کم‌هیجان و استرس شغلی، مجموعه عواملی است که زندگی کارمندی را به خطری بالقوه برای ادامه حیات شهری تبدیل می‌کند که البته می‌توان با انجام برخی فعالیت‌های پیشگیرانه از حجم چنین آسیب‌هایی کاست. این آسیب‌های روحی و جسمی نه سن می‌شناسد، نه جنسیت. هر کارمندی که تمام زندگی‌اش وقف اداره‌اش باشد و کمترین وقت را به ورزش یا گذراندن اوقات فراغت با خانواده و دوستانش اختصاص دهد، این آسیب‌ها دیر یا زود سراغش خواهد آمد.

کمر و زانو؛ قربانیان اصلی زندگی کارمندی

اگر از معدود کارمندهایی بگذریم که مجبورند به طور تمام وقت از این طبقه به آن طبقه حرکت کنند و مدام در حال جنب و جوش هستند، سایر کارمندان معمولا بیشتر اوقاتشان پشت یک میز و کامپیوتر می‌گذرد.

دکتر اسماعیل ابراهیمی، رئیس انجمن فیزیوتراپی ایران در گفت و گو با جام‌جم می‌گوید: دو گروه از مفاصل بدن در زندگی کارمندی، بیشترین آسیب را متحمل می‌شود که در منابع معتبر پزشکی هم بارها به آن اشاره شده است. ستون فقرات بویژه در کمر و گردن، بیشترین حجم آسیب‌های جسمی زندگی کارمندی را متحمل می‌شود.

ابراهیمی ادامه می‌دهد: گروه دوم مفاصل در معرض آسیب، زانوها هستند که با سبک زندگی کارمندی‌ دچار صدمه‌های جدی می‌شوند. به گفته این متخصص، تغذیه زانو از حرکت مداوم است، اما وقتی زندگی کارمندی موجب شود‌ کمترین میزان تحرک و جنب و جوش در زانو اتفاق بیفتد، در نتیجه این فقر حرکتی، غضروف‌های زانو با مرور زمان از بین می‌رود.

ابراهیمی تاکید می‌کند‌ مفصل زانو، وزنی تحمل نمی‌کند و قرار هم نیست وزنی را تحمل کند، ولی وقتی زانو به مدت طولانی بی‌حرکت بماند، فشار به مفاصل کشککی زانو وارد می‌شود و این عامل با گذشت زمان، غضروف‌های زانو را به مشکلات حادی دچار می‌کند. دیسک کمر هم از دیگر مشکلات جدی است که بسیاری از کارمندان از آن شکایت دارند و ابراهیمی تاکید می‌کند‌ وقتی دیسک کمر فرصت استراحت ندارد و نمی‌تواند بخوابد یا حرکت کند و به مدت طولانی در یک وضع قرار می‌گیرد، در نتیجه دیسک کمر نمی‌تواند از بدن، آب کافی جذب کند و با افزایش فشار بر مفاصل، سلامت ستون فقرات نیز به خطر می‌افتد. درباره مشکلات و دردهای گردنی ناشی از زندگی کارمندی هم همین وضع حکمفرماست. این متخصص خاطر‌نشان می‌کند، وقتی سر به مدت طولانی به سمت پایین باشد یا در وضع ثابتی قرار بگیرد، دیسک‌های گردنی هم نمی‌تواند آب کافی از بدن جذب کند و انقباض شدید عضلات گردن، مسبب مشکلات بعدی در ستون فقرات می‌شود. علاوه بر آن، خمیده شدن ستون فقرات، ضعیف‌شدن عضلات جلوی شکم و به هم ریختن توازن شانه‌ها از دیگر مشکلاتی است که کارمندی و یکجانشینی می‌تواند تولید کند.

افسردگی و عصبانیت در کمین کارمندان

اگر از مشکلات ریز و درشت جسمی که زندگی کارمندی به دنبال دارد و اتفاقا کم هم نیستند بگذریم، این سبک زندگی به دلیل هیجان کم، زندگی تکراری در یک محیط و استرس‌های شغلی می‌تواند مشکلات روحی و روانی متعددی برای کارمندان به دنبال داشته باشد. دکتر حسن عشایری، روانپزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران به «جام‌جم» می‌گوید: زندگی اتوماتیک به طور ناخودآگاه، تعادل روانی انسان‌ها را به هم می‌زند و زندگی کارمندی، نمونه‌ای عینی از یک زندگی اتوماتیک است که بسیاری از روزهایش شبیه همدیگر است. این عصب‌شناس یادآوری می‌کند، یکجانشینی، سیستم اکسیژن‌رسانی و گردش خون را در سیستم عصبی انسان مختل می‌کند و می‌تواند تعادل روانی فرد را به هم بریزد.‌ به اعتقاد او، مجموعه محرک‌هایی خارج از ذهن انسان مثل زندگی یکنواخت می‌تواند موجب بدخلقی و افسردگی در انسان شود که تداوم آن، کارمند را به ادامه زندگی‌اش کم میل می‌کند. عشایری بر این باور است که زندگی روزمره و کم‌هیجان، آسیب‌زاست و بهداشت روانی فرد را به مخاطره می‌اندازد. مثلا زندگی کارمندی اگر به شیوه‌ای انجام شود که شخصی، هر روز همان کار روزهای گذشته را انجام دهد و هیچ‌گونه خلاقیت و هیجانی در کار و زندگی‌اش وجود نداشته باشد، احتمال بروز بدخلقی و مشکلات خانوادگی در زندگی این شخص بالاتر می‌رود. تعادل بین سه ضلع مثلث کار بدنی، کار ذهنی و اوقات فراغت، مشخصه‌ای است که به گفته این روانپزشک، از خطرات زندگی کارمندی می‌کاهد و زندگی سالم‌تری برای کارمند می‌آفریند. البته وی تاکید می‌کند کار جسمی باید به گونه‌ای انجام شود که همراه با جنب و جوش و عرق‌ریزی باشد و حجم فعالیت‌ جسمی باید متناسب با فعالیت ذهنی باشد، زیرا در صورتی که میزان کار ذهنی از کار جسمی فراتر برود، تعادل دو نیمکره مغز انسان هم از بین می‌رود و سلامت روانی کارمند به خطر می‌افتد.

تلاش برای برقراری ارتباط دوستانه با سایر همکاران، استراحت‌های کوتاه‌مدت ولی مکرر، تغذیه سالم، ترک موقت کار و استفاده از مرخصی‌های روزانه، از دیگر راهکارهایی است که چالش‌های فراوان زندگی کارمندی را به سطح کمتری می‌رساند و حداقل باعث می‌شود‌ سن بازنشستگی تبدیل به سن خودنمایی بیماری‌های جسمی و روحی مختلف نشود.